Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (Obsessive–compulsive disorder), ή αλλιώς ο ψυχαναγκασμός, ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές και χαρακτηρίζεται από την παρουσία ιδεοληψιών και έμμονων ιδεών. Το άτομο που πάσχει αδυνατεί να εμποδίσει τον εαυτό του από το να εκτελέσει μία επαναλαμβανόμενη σειρά πράξεων, με αποτέλεσμα να «χειραγωγείται», στην ουσία, από το ίδιο του το μυαλό.
Ο ψυχαναγκασμός, σύμφωνα με ειδικούς, εκδηλώνεται με ιδεοληψίες και ψυχικούς καταναγκασμούς:
Οι ιδεοληψίες:
Είναι επίμονες παρορμήσεις, νοητικές εικόνες, επαναλαμβανόμενες σκέψεις και ιδέες καταστροφής, που εισβάλλουν στο μυαλό του ατόμου χωρίς τη θέλησή του και του προκαλούν δυσφορία.
Για παράδειγμα:
- «Έκλεισα το θερμοσίφωνο; Εάν όχι μπορεί να πάθει κάτι κακό το αγαπημένο μου συγγενικό πρόσωπο».
- «Έσπασα έναν καθρέφτη, τώρα θα έχω 7 χρόνια γρουσουζιά».
- «Εάν αγγίξω το τετράδιό μου 5 φορές, θα γλιτώσω από κάτι πολύ κακό».
Οι ψυχικοί καταναγκασμοί:
Είναι πράξεις, στις οποίες καταφεύγει το άτομο συχνά και επαναλαμβανόμενα, με σκοπό να μειώσει το άγχος που του προκαλούν οι ιδεοληψίες. Όπως:
- «Aνοιγόκλεισε τα φώτα 25 φορές»
- «Ακούμπησε τον τοίχο 5 φορές».
- «Επανέλαβε τα λόγια του ηθοποιού μίας ταινίας».
Ουσιαστικά, πρόκειται για μία μορφή «τελετουργίας» την οποία το άτομο επιθυμεί να πραγματοποιήσει, με σκοπό να κατευνάσει το έντονο άγχος, αλλά και τις αρνητικές σκέψεις του.
Προσωπικά, εμφάνισα ψυχαναγκασμό σε ηλικία 7-8 ετών.
Είχα την ανάγκη να ελέγχω τις κινήσεις μου και να ακολουθώ μία συγκεκριμένη ρουτίνα, με σκοπό να νιώθω ασφάλεια. Το μυαλό μου με «ανάγκαζε» να εκτελώ μία σειρά από πράξεις, τις οποίες εάν δεν έκανα αγχωνόμουν και δεν μπορούσα να ηρεμήσω. Για παράδειγμα, κάθε βράδυ είχα έναν συγκεκριμένο τρόπο που έκλεινα την τηλεόραση, που έβαζα πιτζάμες που έπλενα τα δόντια μου. Αυτή η κατάσταση με ταλαιπωρούσε αλλά μου πρόσφερε μία πρόσκαιρη ανακούφιση από τις επίμονες σκέψεις και το έντονο άγχος. Επίσης, πολλές φορές τύχαινε να ακουμπήσω την καρδιά μου για να ελέγξω εάν χτυπά κανονικά.
Η συγκεκριμένη ασθένεια παρουσίαζε περιόδους υφέσεων και εξάρσεων. Έτσι, όταν έβλεπα ότι οι σκέψεις και οι ψυχαναγκασμοί δεν επέμεναν τόσο, προτιμούσα να κρατάω μυστικό το πρόβλημά μου και απλά να ζω με αυτό. Ωστόσο, με τον καιρό το άγχος γινόταν κομμάτι της καθημερινότητάς μου και η μόνη λύση ήταν να απευθυνθώ σε κάποιον. Αρχικά, μοιράστηκα την εμπειρία μου με την -τότε- κολλητή μου η οποία ανέφερε ότι βιώνει παρόμοιες καταστάσεις. Οι δυο μας συμβουλευτήκαμε την ψυχολόγο του δημοτικού μας, η οποία με τον καιρό μας καλούσε σε συνεδρίες για να βλέπει την πορεία μας. Παρά τη βοήθειά της, όμως, ο ψυχαναγκασμός δεν έφευγε και είχα αποδεχτεί το γεγονός ότι είχε γίνει μέρος της καθημερινότητάς μου.
Όσο περνούσε ο καιρός…
Υπήρχαν περίοδοι που έβαζα τα κλάματα γιατί δεν μπορούσα να ελέγξω τις σκέψεις μου. Για παράδειγμα, ανάγκαζα τον εαυτό μου να κοιτάξει κάτω από το κρεβάτι 10 φορές ή να ανοιγοκλείσει το φως 10-20 φορές, αλλιώς θα πάθαινα κάτι είτε εγώ είτε η οικογένειά μου. Επιπλέον, υπήρξε και ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο φοβόμουν τον ύπνο. Παρ’ όλα αυτά, συμβουλεύτηκα μία ψυχολόγο η οποία μου έδωσε τη δύναμη να πιστέψω στον εαυτό μου. Μία καταπληκτική γυναίκα που με τη βοήθειά της κατάφερα να «παλέψω» με το μυαλό μου και το κεφάλαιο «ψυχαναγκασμός».
- Τι είναι ο ψυχαναγκασμός, ανακτήθηκε από www.https://www.healthyliving.gr, τελευταία πρόσβαση στις 11/4/21
- Μήπως είμαι ψυχαναγκαστική; Αυτά είναι τα σημάδια και το προφίλ του ψυχαναγκαστικού, ανακτήθηκε www.shape.gr, τελευταία πρόσβαση στις 11/4/21
- Ψυχαναγκασμός: Ξεφεύγοντας από την παγίδα της επανάληψης, ανακτήθηκε από www.vita.gr, τελευταία πρόσβαση στις 11/4/21
