Η ερμηνεία των στάσεων
Οι Στάσεις είναι από τα σημαντικότερα αντικείμενα στην κοινωνική ψυχολογία. Με την έννοια “στάσεις”, εννοούμε ουσιαστικά τον τρόπο που αξιολογούμε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Οι στάσεις επηρεάζουν την κοινωνική μας συμπεριφορά, η κοινωνική στάση αναλύει την αντίληψη των κοινωνικών φαινομένων από την πλευρά των ατόμων. Το άτομο προσαρμόζει τη συμπεριφορά του προς τα φαινόμενα του κοινωνικού περιβάλλοντος. Οι στάσεις δεν αφορούν μόνο τα άτομα δηλαδή τη στάση που δημιουργείται μόνο για ένα φυσικό πρόσωπο, αλλά και για ομάδες, αφηρημένες έννοιες και αντικείμενα.
Η δομή των στάσεων
Στην ερμηνεία των στάσεων κυριαρχεί το τρισδιάστατο μοντέλο. Δηλαδή, το μοντέλο που αποτελείται από τρία δομικά στοιχεία, το συναισθηματικό στοιχείο, δηλαδή τα συναισθήματα που μας προκαλούνται απέναντι στο αντικείμενο. Το γνωστικό στοιχείο, δηλαδή τις πεποιθήσεις και τις αντιλήψεις που έχουμε για το αντικείμενο. Τέλος, το συμπεριφορικό στοιχείο που αφορά πράξεις που αφορούν το αντικείμενο. Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι οι στάσεις διακατέχονται από σταθερότητα. Διαμορφώνονται από την παιδική μας ηλικία από διάφορους φορείς. Από την οικογένεια, από το σχολείο και από αντιλήψεις που έχει η κοινωνία στην οποία ζούμε. Οι στάσεις είναι σταθερές, δε μεταβάλλονται εύκολα και γενικά αντιστέκονται σε κάθε αλλαγή που προσπαθεί να γίνει.
Παραδείγματα
Οι στάσεις ουσιαστικά αντιπροσωπεύουν την αντίληψη των ατόμων για τα κοινωνικά φαινόμενα. Απλά παραδείγματα είναι π.χ. η φράση Η Ελένη είναι ταύρος, οι ταύροι είναι εγωιστές … Δίνει στην Ελένη ένα χαρακτηριστικό, τον εγωισμό, επηρεασμένη από την επίδραση των υπερφυσικών φαινομένων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που υποδεικνύει το τρισδιάστατο μοντέλο των στάσεων είναι αυτό που αναφέρει η Κοκκινάκη με ένα πολύ απλό παράδειγμα. Η θετική στάση ενός ανθρώπου απέναντι στα light αναψυκτικά. Η θετική στάση μπορεί να βασίζεται σε συναισθηματικές διεργασίες, δηλαδή το συναισθηματικό στοιχείο που αναφέραμε πιο πάνω. Γιατί η κατανάλωσή του μας προκαλεί ευχαρίστηση καθώς είναι ένα αναψυκτικό που μας αρέσει. Μπορεί όμως να βασίζεται σε γνωστικές διεργασίες, δηλαδή στο γνωστικό στοιχείο, γιατί το συγκεκριμένο αναψυκτικό δεν έχει ζάχαρη άρα δεν μας παχαίνει και δεν είναι τόσο ανθυγιεινό. Τρίτη διεργασία και τελευταία είναι η συμπεριφορική, αφού πίνω αυτό το αναψυκτικό μου αρέσει.
Η λειτουργία των στάσεων
Οι άνθρωποι δημιουργούν στάσεις οι οποίες δύσκολα μεταβάλλονται. Το ερώτημα είναι, ο άνθρωπος γιατί μπαίνει στη διαδικασία να αξιολογήσει και να δημιουργήσει τις στάσεις για άλλα άτομα, πράγματα και έννοιες; Σύμφωνα με τον Κatz, οι στάσεις εξυπηρετούν κάποιες λειτουργίες.
Η πρώτη λειτουργία είναι η προσαρμοστική λειτουργία. Το άτομο δημιουργεί προσαρμοστικές στάσεις που τον οδηγούν στην εξασφάλιση θετικών συνεπειών και την απομάκρυνση αρνητικών συνεπειών. Για παράδειγμα, η αγορά μιας τροφής που μας αρέσει και έχει θετική επίδραση και η αποφυγή κάποιου τροφίμου που μας ενοχλεί επίσης. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η επαφή με ανθρώπους που μας δημιουργούν μια ευχάριστη αίσθηση και η αποφυγή κάποιου ανθρώπου που μας δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα. Το άτομο αποκτά στάσεις που του δημιουργούν θετικές ενισχύσεις και αποφεύγει στάσεις που θα του δημιουργήσουν αρνητικά συναισθήματα.
Η δεύτερη λειτουργία είναι η γνωστική λειτουργία. Είναι η απλοποίηση των φυσικών και κοινωνικών φαινομένων τα οποία είναι περίπλοκα. Ο άνθρωπος ικανοποιεί την ανάγκη του να δημιουργήσει σταθερή και οργανωμένη αντίληψη για το ευρύτερο περιβάλλον του.
Η τρίτη λειτουργία είναι η προστατευτική λειτουργία του εγώ. Είναι ουσιαστικά η άμυνα του εαυτού που έχουμε όλοι οι άνθρωποι η οποία δρα ασυνείδητα. Το άτομο χρησιμοποιεί διαφόρους μηχανισμούς για να προστατεύει το εγώ από εσωτερικές ή εξωτερικές επιθέσεις. Για παράδειγμα η ρατσιστική και η ακραία συμπεριφορά εναντίον μειονοτικών ομάδων από άτομα που ίσως ασυνείδητα νιώθουν οι ίδιοι κατώτεροι. Τελευταία λειτουργία των στάσεων είναι η λειτουργία αξιών του ανθρώπου δηλαδή την έκφραση των ηθικών αξιών που έχουμε με πράξεις. Η βοήθεια της οργάνωσης ικανοποιεί την αξία της αλληλοβοήθειας και του αλτρουισμού.
Η ηθική αξία μπορεί να είναι μια από τις αξίες που αντιπροσωπεύει μια ομάδα στην οποία είμαστε μέλη. Η αξία π.χ. του αλτρουισμού μπορεί να είναι μια αξία που μπορεί να μας έχει δημιουργηθεί από τη θρησκεία στην οποία ανήκουμε. Οι έκφραση των ηθικών αξιών προκαλεί την προσωπική μας ικανοποίηση. Οι στάσεις βέβαια μπορούν να μεταβληθούν αλλά μόνο μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες.
πηγές
Κοκκινάκη,Φ. 2006. Κοινωνική ψυχολογία: εισαγωγή στη μελέτη της κοινωνικής συμπεριφοράς. Αθήνα, Τυπωθήτω
ανακτήθηκε από:https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/koinonia/koinoniki-psyxologia/6728-i-ermineia-ton-staseon-stin-koinoniki-psyxologia.html τελευταία προβολή 13/2/2020
ανακτήθηκε από: https://www.psychologynow.gr/istoria-psyxologias/theories-psyxologias/6732-i-leitourgiki-theoria-ton-staseon.html τελευταία προβολή 13/2/2020
