Η τελειομανία, σύμφωνα με συνεχείς έρευνες επιστημόνων, παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια μία ραγδαία αύξηση σε άνδρες και γυναίκες ανεξαιρέτως. Αυτό, βέβαια, δεν μπορούμε να πούμε πως μας εκπλήσσει ιδιαιτέρως, αφού οι διαστάσεις του εν λόγω φαινομένου είναι γνωστές εδώ και πολλά χρόνια και ο ρόλος του πρωταγωνιστικός, κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης. Τι είναι όμως αυτό που οδηγεί τον σημερινό άνθρωπο σε αυτό το συνεχές κυνήγι της τελειότητας;
Το φαινόμενο του “περφεξιονισμού”, όπως συνηθίζεται να αναφέρεται η τελειομανία, χαρακτηρίζεται, αρχικά, από αρκετά σκληρή αυτοκριτική του ατόμου. Τίποτα δεν είναι αρκετό και πρέπει συνεχώς να προσπαθεί ολοένα και περισσότερο, εν μέσω ολοένα και πιο βάναυσων συνθηκών. Ο τελειομανής άνθρωπος απαιτεί την τελειότητα όχι μόνο από τον εαυτό του, αλλά και από τον περίγυρό του.
Και αυτό, ίσως γιατί επιθυμεί να περιτριγυρίζεται από ανθρώπους “του ίδιου επιπέδου” με αυτόν, οι οποίοι, επίσης, έχουν “ριχθεί στη μάχη” για το κυνήγι της πολυπόθητης τελειότητας. Διακατέχεται, ακόμη, από πολλές αμφιβολίες για τις ικανότητές του. Αμφιβολίες, οι οποίες συχνά συνοδεύονται από αρνητικές αντιδράσεις στα λάθη του, αλλά και σε καταστάσεις οι οποίες δεν είναι όσο ικανοποιητικές πρέπει, παρόλο που αντικειμενικά προσφέρουν οφέλη.
Θα μπορούσαμε να πούμε πως η μήτρα του φαινομένου της τελειομανίας είναι -όπως και για τα περισσότερα- η οικογένεια. Πολλοί γονείς μεγαλώνουν τα παιδιά τους με εξαιρετικά αυταρχικό τρόπο και έχοντας πολλές απαιτήσεις από εκείνα, συχνά συγκρίνοντάς τα και με τους συμμαθητές τους. Τα παιδιά επηρεάζονται και κατακλύζονται με άγχος πιστεύοντας ότι πρέπει να είναι τέλεια έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι γονείς τους. Κι αυτή η αντίληψη υποσυνείδητα τα ακολουθεί και στη μετέπειτα ενήλικη ζωή τους.
Σαν να μην έφτανε το απαιτητικό οικογενειακό περιβάλλον, το άτομο καλείται να αντιμετωπίσει και τη σημερινή καπιταλιστική και ιδιαίτερα ανταγωνιστική κοινωνία. Μία κοινωνία που σου μαθαίνει πως αν δεν πετύχεις όντας καλύτερος από τους άλλους, δεν αξίζεις. Απρόσιτα πρότυπα προβαλλόμενα από τα social media και την τηλεόραση προσφέρουν απλόχερα στο άτομο το άγχος να πετύχει ανάλογα αποτελέσματα για μια τέλεια ζωή, όπως προστάζουν τα κοινωνικοοικονομικά αυτά κριτήρια.
Έχει όμως αυτή η συνεχής αναζήτηση του αψεγάδιαστου, τόσο στον επαγγελματικό όσο και στον προσωπικό βίο, ουσιαστικό αποτέλεσμα; Η απάντηση είναι “όχι”. Αντιθέτως, τελευταίες έρευνες έρχονται να καταρρίψουν απόψεις που θέλουν την τελειομανία να προσφέρει αναρίθμητα οφέλη, υποστηρίζοντας πως οι τελειομανείς όσο μεγαλώνουν γίνονται λιγότερο αποτελεσματικοί και περισσότερο νευρωτικοί. Στην πλειονότητα, δηλαδή των περιπτώσεων, το κυνήγι της τελειότητας οδηγεί σε αποτυχίες.
Κι αυτό είναι κάτι λογικό και από την πλευρά της ψυχολογίας. Η συνεχής υπερπροσπάθεια για το τέλειο, γεμίζει το άτομο με άγχος, στρες και συνεχείς απογοητεύσεις. Η ικανοποίηση δεν έρχεται ποτέ, με αποτέλεσμα να εθελοτυφλεί μπροστά στη χαρά που μπορεί να αποκομίσει από τα μικρά καθημερινά θετικά πράγματα της ζωής του, ξοδεύοντας χρόνο να αποκτήσει παραπάνω. Αυτό, λοιπόν, το άγχος για κάτι ουτοπικό, μπορεί να έχει και ολέθριες συνέπειες βλάπτοντας την ψυχική, αλλά και τη σωματική υγεία και οδηγώντας στην κατάθλιψη, σε διαταραχές, ακόμα και σε αυτοκτονία.
Η αντιμετώπιση του φαινομένου μπορεί να προέλθει από τον τόπο γέννησής του -την οικογένεια. Οι γονείς οφείλουν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους περνώντας τους το μήνυμα ότι δεν είναι απαραίτητο να είναι τέλεια για να γίνουν δεκτά από την κοινωνία και κυρίως από εκείνους. Έτσι τα παιδιά δε θα αποκτήσουν αυτό το άγχος που θα τα συνοδεύει για μία ολόκληρη ζωή και φυσικά, το πιο πιθανό είναι να πετύχουν πολύ περισσότερα από ότι ένα παιδί που μεγαλώνει με το άγχος της τελειότητας.
Γιατί να τρέχουμε συνεχώς να προλάβουμε να τα κάνουμε όλα με τον τέλειο τρόπο και καλύτερα από τους άλλους; Τι θα μας προσφέρει στην πραγματικότητα η τελειομανία πέρα από άγχος και υποχρεώσεις οι οποίες τελικά θα μένουν στη μέση, αφού είναι αδύνατον να διεκπεραιωθούν όλες ταυτόχρονα και τέλεια; Ας αρχίσουμε να βλέπουμε καθαρά πως η ευτυχία και η επιτυχία κρύβονται στις μικρές χαρές. Και πως όσο λιγότερο άγχος για την τελειότητα μας διακατέχει, τόσο πιο αποτελεσματικά, αλλά και πολύ κοντά στην τελειότητα θα βρισκόμαστε.
