Οι ωκεανοί αποτελούν τους κυρίαρχους ρυθμιστές του κλίματος. Απορροφούν το 90% της ζέστης και το 30% του διοξειδίου του άνθρακα του πλανήτη. Μας δίνουν το 50% του οξυγόνου που μας είναι απαραίτητο και σε αυτούς πηγαίνουν οι πάγοι όταν λιώνουν και γίνονται νερό. Από αυτούς παίρνουμε όλα αυτά τα οφέλη».Όμως, καθώς η θάλασσα απορροφά περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα, το νερό της γίνεται πιο όξινο. Παράλληλα, η αύξηση της θερμοκρασίας έχει προκαλέσει λεύκανση στους κοραλλιογενείς υφάλους, 70% των οποίων θεωρούνται ήδη νεκροί.
Ο ωκεανός είναι η κύρια πηγή θερμικής αδράνειας στο κλιματικό σύστημα.Οι καταιγίδες του ωκεανού θα γίνουν πιο συχνές και ακραίες καθώς το κλίμα θερμαίνεται,. Αυτά τα επεισόδια έντονης θερμότητας θα μπορούσαν να διαταράξουν τους θαλάσσιους τροφικούς ιστούς και να αναμορφώσουν τη βιοποικιλότητα στους ωκεανούς του κόσμου.Από τη δεκαετία του 1950 οι γεωλόγοι και οι ωκεανογράφοι συγκεντρώνουν πειστικές αποδείξεις ότι οι μεταβολές στην κυκλοφορία των ωκεανών αποτελούν καθοριστικό παράγοντα της κλιματικής αλλαγής και ότι στόχος μας πρέπει να είναι η προώθηση υγείας των ωκεανών.
Στον Αρκτικό Ωκεανό σχηματίζεται πάγος από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Μάρτιο, όμως με το πέρασμα του χρόνου η περίοδος αυτή μειώνεται αμείλικτα: οι πάγοι είναι πιο λεπτοί, πιο «νέοι» και καλύπτουν μικρότερη έκταση. Ο «παλιός» πάγος (ηλικίας άνω των 4 ετών) έχει μειωθεί κατά 95% τα τελευταία 33 χρόνια. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται: ο νέος πάγος είναι πιο εύθραυστος και λιώνει πιο σύντομα την άνοιξη. Λιγότερος πάγος, σημαίνει λιγότερη ηλιακή αντανάκλαση, κάτι που σημαίνει ότι ο ωκεανός απορροφά περισσότερη ενέργεια και υπερθερμαίνεται ακόμη περισσότερο.
Όταν στέκεται κανείς μπροστά στον ωκεανό, βρίσκεται μπροστά σε μια αιωνιότητα κυμάτων- ένα πέπλο που καλύπτει τα 7/10 της Γης. Κρυμμένα από κάτω βρίσκονται βουνά και φαράγγια που μπορούν να συγκριθούν με οτιδήποτε υπάρχει στην ξηρά. Εκεί βρίσκει κανείς τον μεγαλύτερο βιότοπο της Γης, που φιλοξενεί δισεκατομμύρια φυτά και ζώα- η πλειονότητα των ζωντανών πλασμάτων του πλανήτη.
Σε αυτόν τον εν πολλοίς αθέατο κόσμο, ισχυρά κύματα- «λεωφόροι» κινούν θερμά ύδατα χιλιάδες χιλιόμετρα βόρεια και νότια, από τους τροπικούς σε ψυχρότερες ζώνες, ενώ ψυχρότερα νερά μετακινούνται από τους πόλους προς θερμότερα κλίματα.
Πρόκειται για ένα σύστημα το οποίο εκλαμβάνουμε ως δεδομένο, όπως πχ και την κυκλοφορία του ίδιου μας του αίματος. Ρυθμίζει σε μεγάλο βαθμό τη θερμοκρασία της Γης, και αντισταθμίζει την πρόσφατη άνοδο των ατμοσφαιρικών θερμοκρασιών, απορροφώντας μεγάλο μέρος της θερμότητας που παράγεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και το διοξείδιο του άνθρακα. Χωρίς αυτούς τους «μηχανισμούς» του ωκεανού να ρυθμίζουν τις θερμοκρασίες, η Γη δεν θα ήταν κατοικήσιμη.
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, οι ωκεανοί έχουν υποστεί άνευ προηγουμένου θέρμανση. Τα ρεύματα έχουν αλλάξει. Οι αλλαγές αυτές είναι ως επί το πλείστον αθέατες από τη Γη, αλλά αυτή η κρυμμένη κλιματική αλλαγή έχει ανησυχητικές επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή- πρακτικά δημιουργώντας μια τρομερών διαστάσεων υποθαλάσσια προσφυγική κρίση.
Χίλια περίπου χρόνια χρειάστηκαν για να ανακάμψουν τα οικοσυστήματα την προηγούμενη φορά, που μία κλιματική αλλαγή μείωσε τα επίπεδα οξυγόνων στους ωκεανούς και αποδεκάτισε ένα ευρύ φάσμα της ζωής του βυθού, σύμφωνα με νέα μελέτη που προσφέρει σύγκριση για τις συνέπειες τις σύγχρονης παγκόσμιας υπερθέρμανσης.
Η έρευνα του Πανεπιστημίου Davis στην Καλιφόρνια αποκάλυψε πως η ανάκαμψη των βιολογικών κοινοτήτων των βυθών από την τελευταία περίοδο των παγετώνων ήταν πολύ πιο αργή και σκληρή από ό,τι προηγουμένως πίστευαν οι επιστήμονες.
Οι ερευνητές κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα μετά την ανάλυση ενός πυρήνα θαλάσσιων ιζημάτων διαμέτρου δέκα μέτρων, τα οποία εξάχθηκαν από τα ανοιχτά της νότιας Καλιφόρνια και περιείχαν περισσότερα από 5.000 απολιθώματα με ηλικία έως και 13.000 ετών.
«Η ανάκαμψη δε συμβαίνει σε κλίμακα αιώνα αλλά χιλιετίας», δήλωσε η Σάρα Μόφιτ, επικεφαλής της μελέτης.
«Εάν δούμε στο εγγύς μέλλον παρόμοια δραματική μείωση του οξυγόνου στα βάθη των ωκεανών, δε θα συμβεί ανάκαμψη για εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες χρόνια», πρόσθεσε.
Προηγούμενες μελέτες έχουν ήδη καταγράψει μειώσεις των επιπέδων διαλυμένου οξυγόνου σε ορισμένες περιοχές των ωκεανών της Γης.
Τέτοιες συνθήκες υποξίας μπορούν να εξαπλωθούν, καθώς η θερμοκρασία των ωκεανών αυξάνεται και οι κύκλοι που μεταφέρουν οξυγόνο σε βαθύτερες περιοχές διακόπτονται.
Οι κλιματικές αλλαγές που απεικονίζονται στη μελέτη προέκυψαν από φυσικούς κύκλους της τροχιάς της Γης από τον Ήλιο και η μείωση του οξυγόνου που ακολούθησε ήταν πιο ακραία από αυτές που έχουν συμβεί στη σύγχρονη εποχή.
Οι ωκεανοί της γης
οι πέντε ωκεανοί του πλανήτη Γη συνολικά καλύπτουν σχεδόν τα τρία τέταρτα (71%) της επιφάνειας της γης, περιέχουν δε το 97% του νερού και το 90% των ηφαιστείων, ενώ σχεδόν τα μισά από τα παγκόσμια θαλάσσια ύδατα παρουσιάζουν βάθος μεγαλύτερο των 3.000 μέτρων.
Οι ωκεανοί επικοινωνούν μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα όλο το αλμυρό νερό του πλανήτη αποτελεί μια ενιαία μάζα, που ονομάζεται «παγκόσμιος ωκεανός» και καλύπτει το 70% της επιφάνειας του πλανήτη.
Το βαθύτερο σημείο στον ωκεανό είναι η τάφρος των Μαριανών (Mariana Trench), η οποία βρίσκεται στον Ειρηνικό Ωκεανό βόρεια των Μαριάνων νήσων (Marianna Islands). Έχει μέγιστο βάθος 10.971 μέτρων. Αν βάζαμε το ψηλότερο βουνό του πλανήτη, το Έβερεστ, που έχει ύψος 8.846 μέτρα στη τάφρο των Μαριανών θα καλυπτόταν από το νερό, σε βάθος περισσότερο από 1,5 χλμ.
Επίσης, θεωρείται ότι το ψηλότερο βουνό της Γης είναι το Έβερεστ. Όμως στην πραγματικότητα, το Μάουνα Κέα, ένα ανενεργό ηφαίστειο της Χαβάης με υψόμετρο 4.205 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι πιο ψηλό. Το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας. Όταν μετριέται από τον πυθμένα του ωκεανού ανέρχεται σε περισσότερα από 10.200 μέτρα.
Οι ωκεανοί είναι οικότοπος για 230.000 γνωστά είδη. Τα βάθη των ωκεανών όμως παραμένουν ανεξερεύνητα. Ως εκ τούτου, υπολογίζεται ότι, μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από 2 εκατομμύρια θαλάσσια είδη. Η ζωή μέσα στους ωκεανούς εξελίχθηκε 3 δισεκατομμύρια χρόνια πριν εξελιχθεί η ζωή στη Γη.
Οι ωκεανοί έχουν μεγάλη σημασία για την οικολογική ισορροπία της Γης, γιατί: Αποτελούν τους κυριότερους ρυθμιστές του κλίματος. Διαφοροποιούν τη θερμοκρασία της Γης απορροφώντας την εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία, την οποία αποθηκεύουν ως θερμική ενέργεια. Τα συνεχώς μετακινούμενα ωκεάνια ρεύματα, κατανέμουν αυτή τη θερμική ενέργεια σε όλη τη Γη. Το 85% του οξυγόνου παράγεται στους ωκεανούς. Αυτό γίνεται από το φυτοπλαγκτόν το οποίο αποτελεί και τη βάση της τροφικής αλυσίδας των οργανισμών που ζουν στους ωκεανούς Από τα τέλη του 19ου αιώνα υπάρχει μια μέση άνοδος της θερμοκρασίας των ωκεανών. Υπολογίζεται σε 0,33 βαθμούς Κελσίου στα στρώματα των ωκεανών έως βάθος 700 μέτρων και 0,39 βαθμούς σε βάθος 366 μέτρων. Η αύξηση της θερμοκρασίας είναι μεγαλύτερη στην επιφάνεια των ωκεανών, όπου φτάνει τους 0,59 βαθμούς, ενώ μειώνεται στους 0,12 βαθμούς Κελσίου σε βάθος 900 μέτρων. Η διαχρονική άνοδος της θερμοκρασίας είναι μεγαλύτερη στον Ατλαντικό απ’ ό,τι στον Ειρηνικό ωκεανό.
Ο Ειρηνικός Ωκεανός είναι η μεγαλύτερη μάζα νερού στη γη. Καλύπτει το 1/3 της επιφάνειάς της. Το μέσο βάθος του Ειρηνικού ωκεανού υπερβαίνει τα 4.000 μέτρα. Στον Ειρηνικό ωκεανό βρίσκονται 25.000 νησιά, περισσότερα από όλα τα υπόλοιπα του κόσμου, η πλειονότητα των οποίων βρίσκεται κάτω από τον ισημερινό.
Ο Ατλαντικός Ωκεανός είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ωκεανός της γης, μετά τον Ειρηνικό και καλύπτει το ένα πέμπτο της επιφάνειάς της. Το μέσο βάθος του είναι 4.000 μέτρα, εμφανίζει όμως ανισομέρειες εξαιτίας της παρουσίας τάφρων και εκτεταμένων υφαλορράχεων, που αποτελούν πραγματικές υποβρύχιες οροσειρές. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό είναι η τεράστια υφαλορράχη, που ξεκινά από την Ισλανδία, διασχίζει τον Ατλαντικό σε όλο το μήκος του , φτάνοντας σχεδόν έως την Ανταρκτική.
Ο Ινδικός Ωκεανός είναι ο τρίτος μεγαλύτερος ωκεανός της γης και καλύπτει σχεδόν το 20% της επιφάνειάς της. Ο βυθός του διασχίζεται από αρκετές υποβρύχιες οροσειρές, οι οποίες δημιουργούν διάφορες λεκάνες. Το μέσο βάθος του είναι 4.000 μέτρα, ενώ το μέγιστο φτάνει τα 7.450 μέτρα, στην τάφρο της Σούνδης, κοντά στην ακτή της Ιάβας.
Ο Ανταρκτικός Ωκεανός διαβρέχει την Ανταρκτική ήπειρο. Είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος ωκεανός της γης. Έρευνα, που έγινε το 2008, έδειξε ότι αποτελεί μια τεράστια αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα του πλανήτη μας.
Δεξαμενή θερμότητας, αλλά για πόσο ακόμη;
Ανάλογες τάσεις στις θερμοκρασίες έχουν παρατηρηθεί και στην ξηρά, η μελέτη όμως των ερευνητών του Πανεπιστημίου Rutgers τις εντοπίζει για πρώτη φορά σε μεγάλα βάθη στον Ειρηνικό Ωκεανό. Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι για να αυξηθεί η θερμοκρασία του νερού κατά 1 βαθμό Κελσίου απαιτείται περισσότερη ενέργεια από αυτή που χρειάζεται για μια αντίστοιχη άνοδο της θερμοκρασίας σε ίση μάζα αέρα, κάτι το οποίο σημαίνει ότι οι ωκεανοί λειτουργούν σαν μια γιγάντια δεξαμενή θερμότητας η οποία μας προστατεύει από μια ακόμη μεγαλύτερη επίδραση των συνεπειών της θέρμανσης του πλανήτη.
«Αν δεν είχαμε τους ωκεανούς θα είχαμε πολύ μεγαλύτερη θέρμανση» δήλωσε σε δελτίο Τύπου ο δρ Ρόζενταλ. «Έχουμε ίσως υποτιμήσει την αποτελεσματικότητα των ωκεανών ως αποθηκών θερμότητας και ενέργειας. Μπορεί χάρη σε αυτούς να κερδίζουμε λίγο χρόνο – πόσο όμως δεν ξέρω. Δεν πρόκειται πάντως να σταματήσουν την κλιματική αλλαγή». Το σίγουρο είναι πως πλέον όλο και πιο δύσκολα «αναπνέουν» οι ωκεανοί της Γης.
