Η κύστη κόκκυγος ή τριχοφωλεακό συρίγγιο είναι χρόνια διαλείπουσα νόσος της ιεροκοκκυγικής περιοχής. Η συχνότητα της κύστης κόκκυγα είναι υψηλότερη μεταξύ λευκών ανδρών (αναλογία ανδρών προς γυναίκες 3:1) ηλικίας 15-40 (μέγιστη συχνότητα σε ηλικίες 16-20). Επίσης, εμφανίζεται συχνότερα σε δασύτριχους άνδρες που ιδρώνουν έντονα κατά την εργασία σε ένα θερμό ρυπαρό περιβάλλον, αλλά και σε όσους περνούν μεγάλο χρονικό διάστημα σε καθιστή θέση, όπως οι επαγγελματίες οδηγοί.
Η αιτιολογία της δεν είναι πλήρως διευκρινισμένη, ωστόσο κυριαρχεί η θεωρία της εισόδου της κορυφής των τριχών της ιεροκοκκυγικής περιοχής ανάστροφα στο δέρμα και το υποδόριο λίπος. Έτσι, οι τρίχες λειτουργούν ως ξένα σώματα προκαλώντας αντιδραστική φλεγμονή στην περιοχή. Δηλαδή, πρόκειται για μία επίκτητη λοίμωξη των θυλάκων τριχών της γλουτιαίας σχισμής που διατείνονται, αποφράσσονται και ρήγνυνται στους υποδόριους ιστούς. Οι τρίχες από το περιβάλλον δέρμα έλκονται από την τριβή που δημιουργείται από τους γλουτιαίους μύες κατά τη βάδιση.
Είναι, λοιπόν, προφανές πως πέρα από την καθιστική ζωή και την πυκνή τρίχωση, επιβαρυντικοί παράγοντες για την εμφάνιση της νόσου είναι τα το αυξημένο σωματικό βάρος, τα στενά ρούχα, η τριβή του δέρματος με δέρμα και γενικότερα κάθε δραστηριότητα (π.χ. ποδηλασία) ή συνθήκη που προκαλεί αυξημένη τριβή και πίεση στην ιεροκοκκυγική περιοχή.
Υπάρχουν δύο μορφές της κύστης κόκκυγος, η οξεία και η χρόνια. Στη χρόνια μορφή παρατηρούνται ένα ή περισσότερα στόμια συριγγωδών πόρων, τα οποία εντοπίζονται κυρίως στη μέση γραμμή. Από αυτά εκρέει δύσοσμο οροαιματηρό ή πυώδες υγρό και ενίοτε προβάλλουν τρίχες. Στην οξεία μορφή η κύστη διαπυείται και εμφανίζεται ως επώδυνο απόστημα. Αν αυτό το απόστημα δεν παροχετευθεί χειρουργικά, μπορεί να ραγεί αυτόματα. Η υποτροπή του είναι πιθανή.
Επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν σε κύστη κόκκυγος που μένει χωρίς θεραπεία. Τότε η κύστη μπορεί να καταλήξει σε πολλαπλές κοιλότητες με χρόνια υποτροπιάζοντα αποστήματα, σε παροχέτευση και ακαθαρσία των εσωρούχων και σπάνια σε νεκρωτικές λοιμώξεις της πληγής ή κακοήθη εκφύλιση.
Όσον αφορά στη θεραπεία, τα αποστήματα της κύστης κόκκυγα μπορούν να παροχετευθούν υπό τοπική αναισθησία. Το απόστημα διανοίγεται, ο κοκκιωματώδης ιστός και οι συμπυκνωμένες τρίχες αφαιρούνται. Αναφέρονται ποσοστά ίασης 60-80% μετά την αρχική διάνοιξη και εξαγωγή των τριχών. Όταν υπάρχει αποτυχία επούλωσης μετά από 3 μήνες ή αναπτύσσεται χρόνια κοιλότητα που παροχετεύει, πρέπει να ληφθεί υπόψη η ριζική θεραπεία. Αυτή περιλαμβάνει την αφαίρεση ολόκληρης της κύστης με τους συριγγώδεις πόρους. Το εγχειρητικό τραύμα μπορεί να συρραφεί, να μαρσιποποιηθεί ή να αφεθεί ανοικτό και να επουλωθεί κατά δεύτερο σκοπό (αυτόματη επούλωση που διαρκεί περισσότερο χρόνο, απαιτεί επιμελή περιποίηση και εγκαταλείπει μεγαλύτερη ουλή). Η συρραφή (κλειστή μέθοδος) προτιμάται σε μικρές κύστεις και παρουσιάζει ταχύτερη επούλωση, αλλά και περισσότερες υποτροπές. Τα αντίστροφα ισχύουν για την ανοιχτή μέθοδο, που προτιμάται σε μεγάλες επιπλεγμένες κύστεις.
Η πρόγνωση μετά το χειρουργείο είναι εξαίρετη. Η υποτροπή ή επιμονή της νόσου μπορεί να συμβεί μετά από ανεπαρκή εξαίρεση όπου τα εξωτερικά στόμια ή αφανείς πόροι χάνονται, καθώς και σε περιπτώσεις ανεπαρκούς μετεγχειρητικής υγιεινής με ανάπτυξη τριχών εντός της πληγής.
Τέλος, δε θα πρέπει να αμελείται η πρόληψη της νόσου, τόσο στον γενικό πληθυσμό όσο και σε άτομα που έχουν νοσήσει. Αυτή περιλαμβάνει καλές συνθήκες υγιεινής στην περιοχή, απώλεια βάρους αν είναι απαραίτητο, και φυσικά αποφυγή της καθιστικής ζωής. Για όσους έχουν νοσήσει, ενδείκνυται το ξύρισμα της περιοχής ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος της υποτροπής.
