Οι σωματοποιήσεις είναι ένα φαινόμενο πολύ συχνότερο απ’ όσο νομίζουμε καθώς λέγεται ότι μέσα σ’ένα μήνα ένα ποσοστό 75% των ατόμων εμφανίζει σύμπτωμα σωματοποίησης από ψυχολογική αιτία. Πως εξηγείται αυτό το φαινόμενο; Ως τρόπος έκφρασης κάποιας ψυχικής αδιαθεσίας ( άγχος, κατάθλιψη, οργή) μέσω του σώματος, δηλαδή οργανικών συμπτωμάτων. Όλοι μας, κάποια μεταβατική ή στρεσογόνα φάση της ζωής μας έχουμε αισθανθεί αδιαθεσία χωρίς να σπεύσουμε στον γιατρό. Τα άτομα όμως που αισθάνονται έντονη, επίπονη αδιαθεσία και αδυναμία, πιστεύουν ότι είναι άρρωστα και οδηγούνται στον γιατρό. Αυτοί είναι οι λεγόμενοι κατά φαντασία ασθενείς.
Είναι απόλυτα φυσιολογική η αντίδραση του σώματος σε ορισμένες πιεστικές συνθήκες διότι είμαστε ανθρώπινα όντα. Η διαφορά αυτού με την πραγματικότητα των κατά φαντασία ασθενών είναι ότι οι τελευταίοι πάσχουν από διάχυτες και αδιευκρίνιστες νόσους για τις οποίες υπόκεινται σε αόριστες εξετάσεις και θεραπείες. Κάποιοι μετά από την επίσκεψη σε γιατρό καθησυχάζονται ακούγοντας πως δεν έχουν τίποτε και παύουν να ανησυχούν. Κάποιοι άλλοι όμως εξακολουθούν να ανησυχούν και πηγαίνουν από γιατρό σε γιατρό. Οι σωματοποιήσεις γίνονται χρόνιες γεγονός που οδηγεί στην κατανάλωση φαρμάκων με κίνδυνο την εξάρτηση.
Πως σκέφτεται ένας κατά φαντασία ασθενής; Σε ορισμένες περιπτώσεις οι σωματοποιήσεις είναι απλά σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, μυικοί πόνοι, διαταραχή ύπνου, παραισθήσεις. Αυτοί οι ασθενείς εκλαμβάνουν αυτά τα συμπτώματα ως προάγγελους ασθενειών και όχι ως ψυχολογική πίεση π.χ από την κούραση. Με αποτέλεσμα τις συχνές επισκέψεις σε γιατρούς, μετακινήσεις σε νοσοκομεία για την εξακρίβωση της ασθένειας. Ο φόβος, η ανησυχία, η υποτιθέμενη απειλή της υγείας είναι που τους κινούν.
Ποιοι παράγοντες προδιαθέτουν για τη σωματοποίηση; Μέσα από μελέτες έχει βρεθεί ότι υπάρχει μια ψυχοβιολογική ευαισθησία. Αυτή χαρακτηρίζει τα άτομα που εκφράζουν τις ψυχοκοινωνικές δυσκολίες στο σώμα τους και τις αναπαράγουν-συντηρούν. Λόγω της αρνητικής συναισθηματικότητας, έχουν την ικανότητα να εντοπίζουν τις ανωμαλίες στον οργανισμό τους, να τις τοποθετούν στο επίκεντρο της προσοχής τους με αποτέλεσμα να εκλαμβάνονται ως απειλητικές. Ένας ακόμη παράγοντας είναι η συμπεριφορά των γονέων σε περιπτώσεις που τα παιδιά ασθενούν ή παρουσιάζουν κάποιο σύμπτωμα. Αν η συμπεριφορά είναι ακραία, υπερβολική και υπερπροστατευτική , θα επηρεάσει την εξέλιξη του παιδιού μέσω του μικροβίου της ανησυχίας και του φόβου ότι κάτι δεν πάει καλά.
Χρειάζεται να επισημάνουμε ότι η διαιώνιση των συμπτωμάτων αυξάνει την σοβαρότητα της κατάστασης. Με την συμπεριφορά του το άτομο μπορεί να προκαλέσει σημαντικότερα προβλήματα υγείας, ψυχολογική ανισορροπία και απομόνωση από την κοινωνική ζωή. Αυτό δύναται να συμβεί καθώς δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Τα σωματικά συμπτώματα και οι καταστροφικές σκέψεις σε συνδυασμό με τις πρακτικές εξακρίβωσης( της ασθένειας) τροφοδοτούν το ένα το άλλο.
Κλείνοντας, προς αποφυγήν των χείριστων , καλό θα ήταν οι συγγενείς, οι φίλοι, ο περίγυρος σε τέτοιες περιπτώσεις να προτείνουν την επίσκεψη σε ψυχολόγο. Επίσης οι γιατροί να αποφεύγουν την άμεση χορήγηση φαρμάκων και να προτρέπουν τον “ασθενή” να επισκεφθεί ψυχολόγο τονίζοντας πως δεν τίθεται οργανικό-βιολογικό πρόβλημα υγείας. Τέλος, είναι καλό να γνωρίζουμε όλοι ότι το στρες, ένας μυικός πόνος, η κούραση και η αδιαθεσία, ο πυρετός, ένα κρυολόγημα μπορεί να προέρχονται από μια φυσιολογική διαδικασία όπως η απότομη αλλαγή περιβάλλοντος, η έκθεση σε κακές καιρικές συνθήκες κτλ. Με αυτό τον τρόπο θωρακίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας και δεν ξοδεύουμε ενέργεια.