Η Αλμπέρτα Τσοπανάκη με την έντονη προσωπικότητα της και το ανήσυχο πνεύμα της στον χώρο της Τέχνης, εμπνέει τους νέους να «επαναστατούν» για τα όνειρα τους και τους παλιούς να «καθησυχάζονται» για την ύπαρξη της ελπίδας, διότι «Όλοι θέλουμε να αλλάξει ο κόσμος!» Αλλά κανένας δεν φροντίζει να αλλάξει τον εαυτό του. Η ανατρεπτική συγγραφέας, ηθοποιός, σκηνοθέτις, αλλά και ιδρύτρια του πρωτοποριακού-πειραματικού Νέου Θεάτρου Παραμυθίας, μας ξεδιπλώνει τις σκέψεις της γύρω από το νέο μυθιστόρημα της -και όχι μόνο- «Ο Θεός του φόβου». Ένα έργο φρέσκο, βαθύτατα αληθινό και επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε. Ένας Φόβος πανταχού παρών και ένας Θεός που «απουσιάζει».
Επιμέλεια Συνέντευξης: Αδαμοπούλου Βαρβάρα
1.Πώς εμπνευστήκατε τον ιδιαίτερο και ηχηρό τίτλο του βιβλίου «Ο Θεός του φόβου»;
Καταρχήν από τα διεθνή γεγονότα που ατυχώς και απερίσκεπτα άπαντα συντελούν στην άμεση απειλή και εξαφάνιση κάθε μορφή ζωής, τόσων των έμβιων όντων, όσο και περιβαλλοντολογικής ( πόλεμοι/ σύγχρονες ανίατες νόσοι) πάνω από όλα τούτα, να πλανάται ένα τεράστιο ΄΄γιατί΄΄. Κατά δεύτερον, από τον υπαρξιακό φόβο του θανάτου, από τον οποίο επαπειλείται ήδη, η ζωή από την γέννηση του ακόμη, μέχρι και τον βιολογικό του θάνατο. Το δε ανυπεράσπιστο του ατελούς ανθρώπου, κύρια από εωσφορικά ανθρώπινα μυαλά και απάνθρωπες ηγεσίες και υπερδυνάμεις, μας συγκλονίζει.
Εκεί ακριβώς εστιάζει το βιβλίο μου. Στο ν΄ αναδείξει την δυναμική που μπορεί να έχει μία στερημένη από δικό της καρπό γυναίκα, προκειμένου να διασώσει και να γαλουχήσει, εντελώς αντισυμβατικά ένα ορφανό ανθρωπάκι τον ΄΄Σταλίτσα΄΄. Ό,τι εκτυλίσσεται στο εξής, η φαινομενικά την θεματική εικόνα του όχι συνηθισμένου, του κάπως εκκεντρικού -αν όχι παράδοξου! Στην ουσία, η ηρωίδα τούτη προσφερόμενη μητέρα, λειτουργεί με αόριστες για τους πολλούς- εραστές της επίφασης και του φαίνεσθαι, με βαρύτατο φορτίο αληθινής γνώσης των κοινωνικών δομών που έχουν αλλοτρίωση τον ανθρώπινο βίο με άσχημες διακυμάνσεις παρέχοντας στο παιδί νέο πλάνο.
2.Ποια είναι η κεντρική ιδέα του βιβλίου; Απευθύνεται σε ένα συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό ή απευθύνεται σε όλους;
Εάν νομίζεις ότι μπορείς -μέσα σε μία Άναρχη και Τραγελαφική Κοινωνία, Εχθρική και χωρίς οίκτο απάνθρωπη- να προσφέρεις οτιδήποτε που κατά την κρίση σου θα την βελτίωνε, θα την τροποποιούσε, η ακόμη και θα της δημιουργούσε σκέψεις… Πράξε το χωρίς δεύτερη σκέψη. Η μεγαλεπίβολη περισυλλογή! Παρότι ο όποιος Δημιουργός- ΄΄τα πάντα εν σοφία εποίησε΄΄ ο διαχρονικός αφερέγγυος άνθρωπος. ΄΄Τα πάντα εν μωρία κακοποίησε΄΄. Μαθηματικά ο κινούμενος με διαστημικές ταχύτητες, μέσα στην απεραντοσύνη του σύμπαντος πλανήτη μας γη θα καταστραφεί! Ο άνθρωπος το επιτάχυνε.
3.Ποια συναισθήματα ή σκέψεις θα θέλατε να προκαλέσετε στον αναγνώστη μέσα από το βιβλίο σας; Ποιες πιστεύετε ότι θα είναι οι αντιδράσεις του;
Πιστεύω ότι μόνον υπαρξιακά θέματα θα ενεργοποιηθούν. Οι αντιδράσεις του αναγνώστη, πεσιμιστικά και μόνον, θεωρώ πως δεν πρόκειται κάτι να επηρεάσει στην εκτροχιασμένη πορεία του πλανήτη, γιατί είναι διαχρονικά γνωστό. Ποιοι και με τι επιδιώξεις διακυβερνούν την Υδρόγειο… Το θέμα δυστυχώς δεν είναι οι αντιδράσεις του αναγνώστη, που ολομόναχος και με ρομαντισμό εντρύφησε βιβλία και πονήματα, Μήπως ανεύρει πνευματική εξιλέωση. Αλλά η απόφαση για Ανάληψη σε εθνικά επίπεδα ΑΝΑΙΡΕΣΕΩΝ.
4.Μέσα από τον «Θεό του Φόβου» αντικατοπτρίζεται η σημερινή ελληνική κοινωνία; Αν ναι, με ποιον τρόπο;
Απόλυτα ναι! Αυτή η Ελληνική Κοινωνία, που έχει υποστεί εθνολογική αλλοίωση, Εθνικό εκφοβισμό, εδαφικές κρούσεις και απειλές, πολιτική αστάθεια, στυγνή φορολογική αφαίμαξη κλονισμό του κύρους ανώτατων θεσμικών εξουσιών εγκλεισμό των πολιτών για υγειονομικούς λόγους, μετατόπιση του ενδιαφέροντος σε υποβαθμισμένα πρότυπα. Και μάλιστα δεν αντιδρούν τουλάχιστον. Ουσιαστικά και πάλι καταλαγιάζουν και αδρανοποιούνται. Βλέπετε το λεγόμενο ΄΄σύστημα΄΄ έχει πολλά εμφανή και άδηλα όπλα και τεχνάσματα, για να καθοδηγεί το ποίμνιο των πολιτών!
5.Πιστεύετε ότι η ελπίδα αποτελεί κινητήρια δύναμη της ανθρώπινης ύπαρξης; Σύμφωνα με αυτό, πιστεύετε ότι η τέχνη αποτελεί ισχυρό μέσο για την καταπολέμηση του φόβου;
Και ναι και όχι. Είναι η ελπίδα κινητήρια δύναμη. Αλλά πέρα από το ΄΄πίστευε και μη ερεύνα΄΄υπάρχει και το ΄΄ερευνάτε τας γραφάς΄΄, θέλω να πω ότι με μόνη την ΕΛΠΙΔΑ μπορεί ν΄ αποτελέσει και κόλαφο. Χρειάζεται που και που ο άνθρωπος να είναι και λίγο ενεργών και όχι μόνο εύελπις. Ναι η Τέχνη είναι μέσο καταπολέμησης του φόβου. Αυτό γιατί απασχολεί νοερά το μυαλό, τέρπει την ύπαρξη και συντελεί στην απεμπλοκή της διάνοιας από καταθλιπτικά συναισθήματα, ταξιδεύοντάς την δημιουργικά.
6.Πώς θα χαρακτηρίζατε το (συνολικό) έργο σας για τα τωρινά κοινωνικά δεδομένα; Είναι ένα έργο κλασικό ή ρηξικέλευθο;
Θα έλεγα το δεύτερο. Όχι πως η αγάπη και ο σεβασμός για την ανθρώπινη ύπαρξη δεν είναι κάτι το κλασικό και διαχρονικό, οι συνθήκες όμως και τα πρόσφατα γεγονότα αλλοτριωμένων ανθρώπων με ανάλγητες συνθήκες και ανύπαρκτη η επίπλαστη κρατική αρωγή, καθώς και η ανάγκη για ισχυρό ταρακούνημα και ράπισμα των εκ συστήματος κωφεύουν των αδρανούντων και καθευδόντων με σκοπό ν΄ αναλάβουν δράση όχι εισπρακτική και λαοπλάνο, αλλά βαθιά κοινωνική, ανθρωπιστική και ξεκάθαρα προστατευτική, μάλλον το καταχωρούν στα ρηξικέλευθα, η αγάπη για ζωή να είναι ρήξη.
7.Ποιο είναι αυτό το κυρίαρχο στοιχείο που σας χαρακτηρίζει ως καλλιτέχνη;
Είμαι δέκτης πολλών καταστάσεων και αναφέρομαι αποσπασματικά σε ό,τι μου κινεί το άμεσο ενδιαφέρον. Επιδιώκω να παραμερίζω φίλτρα και κοινωνική επίφαση προσπαθώ αφουγκραζόμενη να ανακαλύψω τις πραγματικές αιτίες των πραγμάτων και όχι αυτές που εκπέμπονται από τον προτζέκτορα της σκοπιμότητας .Το συγγραφικό μου ύφος έχει τόσο την ανατροπή (η οποία άλλωστε στην πραγματική ζωή είναι συνηθισμένη), χωρίς να επιδιώκω κάποια συγκεκριμένη λογοτεχνική σχολή σχεδόν αυτόματα το ύφος της γραφής μου θα έλεγα φορτιζόμενο συναισθηματικά. Εμφανίζεται από μόνο του γλαφυρό και ποιητικό χωρίς να το επιδιώκω ιδιαίτερα.
8.Πότε ξεκινήσατε το πρώτο συγγραφικό σας ταξίδι; Πείτε μας λίγα λόγια για αυτή την «ανήσυχη» διαδρομή.
Από το δημοτικό ακόμη σχολείο θυμάμαι ότι πρωτοστατούσα σε δικής μου έμπνευσης και γραφής μικρές Θεατρικές σχολικές παραστασούλες. Ο Αχινός και το μπαρμπούνι, ο Αχινός και η πεταλίδα, Η τσιχλόφουσκα και η Πεταλούδα. Είχε κολλήσει μία τσιχλόφουσκα πάνω σε μία πεταλούδα την οποία τελικά τσιχλόφουσκα κατάφερε και απελευθέρωσε ένας σπουργίτης (Χιχιχι. επιστημονικής φαντασίας…) έκτοτε σε όλη μου τη ζωή γράφω διαφορετικά πράγματα. Ποτέ δεν θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς να γράφω. Ταξιδεύω σε άλλους κόσμους με τα περισσότερα μου χρόνια να τα έχω περάσει εκτός πραγματικότητας… Ο κόσμος αυτός είναι ότι πιο συναρπαστικό για μένα. Δεν φοβάμαι το θάνατο, αλήθεια δεν με φοβίζει, με στεναχωρεί όμως πού θα μείνουν μισοτελειωμένα πολλά θεατρικά μου, πολλά μυθιστορήματα, ποιήματα, και ακόμη εκείνο το έργο πού θα είναι τέλειο… Είναι πράγματι βασανιστικό να επιμένω να γράψω κάτι που δεν υπάρχει…
9.Κυρία Τσοπανάκη, αν είχατε την ευκαιρία να καλέσετε έναν από τους αγαπημένους σας συγγραφείς στην παρουσίαση βιβλίου, ποιον θα επιλέγατε και γιατί;
Τον Νίκο Καζαντζάκη για το σπουδαίο που έγραψε στον τάφο του ΄΄Δεν ελπίζω τίποτα, Δεν φοβάμαι τίποτα , είμαι Ελεύθερος΄΄.
10.Αν η Ελληνική κοινωνία του 2020-2021 μπορούσε να προσωποποιήσει και να ενσαρκώσει έναν ρόλο επί σκηνής, τότε ποιος θα ήταν αυτός κατά την άποψη σας;
Θα ανέτρεχα στην Ελληνική Επανάσταση του ‘21 και συγκεκριμένα στο Νικηταρά τον Τουρκοφάγο, ο οποίος ενώ πρόσφερε όλες του τις δυνάμεις με τα παλικάρια του στον Εθνικό αγώνα για την απελευθέρωση, εντούτοις η μέριμνα του ελληνικού κράτους για αυτόν ήταν να πεθάνει άπορος-επαίτης και τυφλός.
11.Το Νέο Θέατρο Παραμυθίας, το οποίο στεγάζεται στην καρδιά του Κεραμεικού, από την ίδρυση του έως και σήμερα, ποια πιστεύετε ότι είναι η συμβολή του στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου;
Έδωσε βήμα σε νέους ηθοποιούς να αναδείξουν το ταλέντο τους εξού και θέατρο Νέων από τους οποίους πολλοί είναι ήδη σήμερα και επώνυμοι, εννοώ γνωστοί στο ευρύ κοινό γιατί επώνυμοι είμαστε όλοι μας! Από την ίδρυσή του 1995 μέχρι σήμερα έχει ανεβάσει δεκάδες παραστάσεις Ελληνικού και Διεθνούς ρεπερτορίου. Ανήγαγε την ευρύτερη περιοχή του Κεραμεικού σε νέα μικρή θεάτρου πόλη και χώρος συνεχών εικαστικών δρώμενων ενώ καθιέρωσε το 1ο πανελλήνιο φεστιβάλ παραμυθιού – κοινωνικού χαρακτήρα, όπου Θεατρικές ομάδες από όλη την Ελλάδα επισκέπτονται ιδρύματα που νοσηλεύουν και φιλοξενούν παιδιά με προβλήματα υγείας που του στερείται η δυνατότητα μετάβασης στο θέατρο και δίνουν δωρεάν παραστάσεις οι Θεατρικές ομάδες για αυτά τα παιδιά.
Επιπλέον πρωτοστάτησε σε φεστιβάλ νέων θεατρικών ομάδων, όπως το φεστιβάλ Νέων Ελληνικών θεατρικών έργων- φεστιβάλ έργων τρόμου- φεστιβάλ μονολόγων και ούτω καθεξής, τα οποία στη συνέχεια και ακολούθησαν και άλλα θέατρα ενώ σήμερα ο Κεραμεικός αποτελεί το off Broadway της Αθήνας.
12.Το τελευταίο διάστημα βιώνουμε χαοτικές κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις. Ο εγκλεισμός έχει περιορίσει τόσο την έκφραση, όσο και την ελευθερία κινήσεων των πολιτών. Τί σημαίνει για εσάς ελευθερία και πώς την συνδέετε με την τέχνη;
Ακόμη και την εποχή της Δικτατορίας, η τέχνη ευδοκιμούσε παντού. Ακόμη και την ιστορική περίοδο του ‘40, η τέχνη άνθιζε σε όλα τα επίπεδα.΄΄Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία΄΄ Μόνον Οπότε στερήθηκαν οι άνθρωποι αυτήν την θεϊκή ιδιότητα -La liberta- μόνον την κατανόησαν και την ανέδειξαν σαν το υπέρτατο αγαθό. Πάντως νομίζω πως ο υλικός κορεσμός αμβλύνει την έννοια της.
13.Τί συναισθήματα σας δημιουργούν τα τελευταία συμβάντα περί παρενόχλησης στον χώρο του θεάτρου; Αν ήταν στο χέρι σας, τί θα αλλάζατε ριζικά;
Έντονη πικρία αλλά και νευρικότητα για την αντίδραση μέρος των θωρούμενων Αρμοδίων (πολλοί ειρωνεύονται, αντιμετωπίζουν με δυσπιστία τους καταγγέλλοντες και λένε πιπεράτα ανεκδοτάκια), για την πιο βάναυση κακοποίηση, την γενετήσια! Αν ήταν στο χέρι μου θα ανέτρεπα τον μηχανισμό πού στηρίζεται στην κρυψίνοια και στην θέση ισχύος του ασκούντος, την βία. Φοβούνται μόνον ΄΄τα μανταλάκια΄΄ -την δημοσιότητα. Μέτρο για το ΣΕΗ, να δέχεται τις καταγγελίες και εκπαραθύρωση των δραστών από αξιοκρατικά πόστα.
14.Τέλος, κυρία Τσοπανάκη, θα θέλατε να δώσετε ένα ελπιδοφόρο μήνυμα στους νέους καλλιτέχνες, αλλά και στους αναγνώστες του MAXMAG;
Να ακολουθούν το όνειρό τους, να αγαπούν και να προστατεύουν τον εαυτό τους, να σέβονται τους συναδέλφους τους… Στους αναγνώστες σας, να επιδιώκουν την απόλυτη διαφάνεια. Ο πολιτικός εξοστρακισμός στην Αρχαία Αθήνα… όποιος πολιτικός αποκτούσε υπέρ εξουσία και έδειχνε να οδεύει προς δικτάτορα, τον κεραμίδωναν… και εξεδίωκαν! Όμως πιστεύω επίσης πολύ στο ότι «Όλοι θέλουμε να αλλάξει ο κόσμος!» Αλλά κανένας δεν φροντίζει να αλλάξει τον εαυτό του… !!!
