Η Μερόπη Γραμμένου είναι στιχουργός της νέας γενιάς αλλά με διαχρονική ματιά στη γραφή και την έκφραση. Όχι τυχαία βέβαια! Κόρη του σπουδαίου στιχουργού Θοδωρή Γραμμένου, από παιδί σε επαφή με το καλό ελληνικό τραγούδι και με ένα ταλέντο σε επαγρύπνηση γράφει για να μας εκφράσει. Συνεργασίες πολλές και σημαντικές με αγαπημένους καλλιτέχνες υπό το άγρυπνο βλέμμα του πολύτιμου Πέτρου Βαγιόπουλου στη μουσική δημιουργία.
Μια ωραία κουβέντα με την Μερόπη Γραμμένου για στίχους, μουσική, επικοινωνία!
Μερόπη πως συναντήθηκες με τη στιχουργική;
Η στιχουργική υπήρχε στη ζωή μου από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου και αυτό γιατί ο πατέρας μου ήταν ο στιχουργός Θοδωρής Γραμμένος, που συνεργάστηκε με Μπιθικώτση, Δερβενιώτη, Νικολόπουλο, Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Παντελή Θαλασσινό κ.ά.
Ποτέ δεν είπα, όμως, θέλω να γίνω στιχουργός! Είναι κάτι που ήρθε φυσικά και αβίαστα.
Ο πατέρας μου ζητούσε τη γνώμη μου για κάθε στίχο. Συζητούσαμε λέξεις, φράσεις, νοήματα, ιδέες, σχολιάζαμε στιχουργικά τα τραγούδια που ακούγαμε. Περιοδικά, όπως «Μοντέρνο τραγούδι», «Ντέφι», «Λαϊκό τραγούδι», υπήρχαν στο σπίτι.
Εγώ, μάλιστα, ήμουν καλή στον γραπτό λόγο από το σχολείο. Θυμάμαι από την Α’ Δημοτικού ξεκοκάλιζα καθημερινά τις εφημερίδες του αλλά και τα περιοδικά «Ποπ και Ροκ» και «Μουσική» του αδερφού μου! Στο Λύκειο διάβαζα περιοδικά, όπως «Λέξη» και «Διαβάζω» έχοντας ήδη αγαπήσει Καβάφη, Καρυωτάκη, Ρίτσο, Σεφέρη και διαβάζοντας αρκετή λογοτεχνία και δοκίμια. Συνέχισα στο πανεπιστήμιο με ιταλική λογοτεχνία λόγω σπουδών, αλλά ταυτόχρονα το «Δίφωνο» ήταν πάντα στο κομοδίνο μου.
Από παιδάκι ήξερα ονόματα, όπως Παπαγιαννοπούλου, Βίρβος, Λευτέρης Παπαδόπουλος, αλλά και Γκάτσος, Χριστοδούλου, Ελευθερίου, Ρασούλης, Νικολακοπούλου. Όλα, μα όλα, τα ονόματα των Ελλήνων στιχουργών μού ηχούσαν οικεία.
Ώσπου, περίπου 20 χρόνια πριν, γνωρίστηκα με τον Πέτρο Βαγιόπουλο, φίλο του πατέρα μου, ο οποίος ήρθε στο σπίτι μας για να δει στίχους του πατέρα μου και τελικά πήρε δικούς μου. Ήταν πιο κοντά σε αυτό που έψαχνε. Και άρχισα να γράφω και πάνω σε δικές του μουσικές.
Ακούω τα πάντα και ψάχνω πάντοτε κάτι που θα μιλήσει μέσα μου.
Ποιες είναι οι μουσικές επιρροές σου; Τι άκουγες στην εφηβεία ας πούμε και τι ακούς σήμερα στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο;
Λόγω του πατέρα μου έχω ακούσει όλο το καλό ελληνικό τραγούδι. Και το κλασικό και το πιο σύγχρονο. Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω πολύ σημαντικούς ανθρώπους, όπως τον Μπιθικώτση και τον Δερβενιώτη (με τους οποίους είχαμε οικογενειακή φιλία), αλλά και άλλους.
Θυμάμαι περιμέναμε την Κυριακή για να ακούσουμε στο ραδιόφωνο τις νέες κυκλοφορίες τραγουδιών. Γενικά, το ραδιόφωνο μας συντρόφευε καθημερινά. Στην τηλεόραση παρακολουθούσαμε ανελλιπώς «Να η ευκαιρία», «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι», «Φεστιβάλ τραγουδιού Θεσσαλονίκης», πηγαίναμε και σε συναυλίες και σε λαϊκά στέκια.
Λόγω του τυπογραφείου «ΔΕΛΦΟΙ», ένα από τα παλαιότερα της Αθήνας (οικογενειακή επιχείρηση), εκτυπώνοντας προγράμματα παραστάσεων για θέατρα, ο πατέρας μου είχε γνωριστεί με σημαντικούς θεατρανθρώπους, Μινωτής, Μεσσάλας, Σολομός, Γιώργος Πάτσας, Σπύρος Ευαγγελάτος κ.ά. Μας προσκαλούσαν στις παραστάσεις. Έτσι είχα πάρει και μια γερή γεύση από θέατρο και θεατρική μουσική. Αγάπησα και αγαπώ πολύ τον Μάνο Χατζηδάκι.
Είχα, επίσης, την τύχη να γνωρίσω από κοντά τον άλλο μεγάλο ογκόλιθο της ελληνικής μουσικής, τον Μίκη Θεοδωράκη, σε μια τελετή βράβευσης του Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Ταυτόχρονα, όμως, από νηπιακή ηλικία άκουγα σε καθημερινή βάση όλη την γκάμα του ελληνικού και κυρίως ξένου ροκ του ’60 -’80, από τα μεγαλύτερα αδέρφια μου. Ήξερα τους Pink Floyd, πριν πάω σχολείο! Μάλιστα ο αδερφός μου, Τάκης Γραμμένος, τραγουδοποιός που έχει μελοποιήσει ποιητές όπως Κατερίνα Γώγου, Γιάννη Αντιόχου κ.ά, είχε μια πολύ πλούσια δισκοθήκη σε βινύλιο που περιείχε κυριολεκτικά τα πάντα! Δεν υπήρχε σημαντικός δίσκος που να μην είχαμε στο σπίτι μας, από όλα τα είδη.
Εγώ ως έφηβη ανήκω στη γενιά των U2, των REM, Τρύπες κλπ. Έχω ακούσει και ακούω ιταλικό τραγούδι, jazz και κλασική μουσική. Στα φοιτητικά μου χρόνια γνώρισα το ρεμπέτικο. Με κέρδισε όμως το έντεχνο, εκεί ακούμπησα την καρδιά μου. Παπάζογλου, Ρασούλης, Βαγιόπουλος, Περίδης, Μάλαμας, Χαΐνηδες κ.ά. Ακούω τα πάντα και ψάχνω πάντοτε κάτι που θα μιλήσει μέσα μου.
το πόσο καλό είναι το αποτέλεσμα δεν κρίνεται απαραίτητα από το πόσο χρόνο σου πήρε
Πως γεννιούνται οι στίχοι; Είναι μια αυθόρμητη έμπνευση ή μια χρονοβόρα διεργασία;
– Οι στίχοι «γεννιούνται»! Πολύ σωστά! Άλλοτε είναι μια εύκολη και άλλοτε μια δύσκολη «γέννα».
Και καμία φορά δεν είναι σαν την προηγούμενη. Κάθε φορά και ένα ταξίδι διαφορετικό. Κάθε φορά ένας κόσμος καινούργιος γεννιέται. Ένα ολόκληρο σύμπαν. Μια στιγμή μαγική και η έμπνευση ανεπανάληπτη και απροσδόκητη! Είναι ο απρόσκλητος, αλλά πάντα καλοδεχούμενος επισκέπτης μου, που φροντίζω να περιποιηθώ.
Και το λέω αυτό, γιατί ταυτόχρονα έχει μεγάλη σημασία για μένα τι θέλω να πω και πώς θα το πω. Δεν στέκομαι μόνο στην έμπνευση ή το ερέθισμα. Είναι και ένα κέντημα, ένας καμβάς και μαζί ένα γυάλινο μπουκαλάκι που μέσα του βάζεις ένα μήνυμα και το αφήνεις να ταξιδέψει στη θάλασσα.
Για μένα ο στίχος είναι ο τρόπος να επικοινωνήσω, να εκφραστώ, αν θες, να αφεθώ και να δοθώ, για να μπορέσω να βγάλω πράγματα και να δημιουργήσω κάτι. Μια διαδικασία πολλές φορές επίπονη, αλλά ευφρόσυνη που, όταν ολοκληρωθεί, νιώθω πληρότητα. Μπορώ να πω λύτρωση!
Δεν υπάρχουν συνταγές. Μπορεί να διαρκέσει όσο κρατάει ένα φανάρι ή ένας περίπατος, αλλά μπορεί και να σε τυραννήσει καιρό, γιατί θα υπάρχει πάντα εκείνο το ιδανικό, το άπιαστο, που θα σου διαφεύγει, το τελευταίο κομμάτι για να ολοκληρωθεί το παζλ.
Όπως και να ‘χει, το πόσο καλό είναι το αποτέλεσμα δεν κρίνεται απαραίτητα από το πόσο χρόνο σου πήρε.
Με ενδιαφέρει τι μηνύματα θα πάρει ο ακροατής και πώς θα τον επηρεάσει αυτό που θα ακούσει.
Advertising
Μερόπη Γραμμένου πώς είναι να ακούς τις σκέψεις σου ή τα συναισθήματά σου να τραγουδιούνται; Έχεις το φόβο πως ίσως δεν πιάσει ο ερμηνευτής αυτό που θες εσύ να μεταφερθεί;
Ε, είναι ευλογία! Είναι χαρά! Είναι ικανοποίηση!
Όπως είπα, δεν γράφω μόνο για να εκφραστώ, αλλά και για να επικοινωνήσω. Με ενδιαφέρει τι μηνύματα θα πάρει ο ακροατής και πώς θα τον επηρεάσει αυτό που θα ακούσει.
Αλλά δεν μπορώ και δε θέλω να τον περιορίσω. Από ένα σημείο και μετά δεν αφορά μόνο εσένα που γράφεις. Έφυγε από σένα; Πάει, είναι υπόθεση αυτουνού που θα το ακούσει ή θα το τραγουδήσει.
Τέτοιο φόβο δεν έχω, γιατί τουλάχιστον ως τώρα λειτουργεί ως δικλίδα ασφαλείας ο Πέτρος Βαγιόπουλος, που επιλέγει πολύ σοφά τους ερμηνευτές. Ξέρει ακριβώς τι θέλει και από ποιον. Βέβαια, πριν έρθει ο ερμηνευτής στο studio, κάνω κάποιες παρατηρήσεις και γενικά τα συζητάμε πολύ αναλυτικά όλα αυτά. Τι θέλουμε να τονίσουμε, τι θέλουμε να εκφράσουμε κλπ.
Αν δεν εκφραζόσουν με στίχους, με τι θα εκφραζόσουν; Θα ήταν άλλη μορφή τέχνης; Η κάτι άλλο;
– Δύσκολο να απαντήσω! Αγαπώ γενικά κάθε μορφή Τέχνης, αλλά δεν έχω π.χ. καλλιφωνία, ούτε και πιάνει το χέρι μου σε κάτι.
Λατρεύω την Ιστορία Τέχνης (έχω παρακολουθήσει σεμινάρια), αγαπώ τα μουσεία, τις γκαλερί, τις πινακοθήκες, όλους αυτούς τους χώρους.
Είμαι πολύ καλή στο να σχεδιάζω εσωτερικούς χώρους, κατοικίες (αλλά ως χόμπι, χωρίς σπουδές). Έχω σχεδιάσει το σπίτι μου, σπίτια φίλων. Έχω αφιερώσει άπειρες ώρες σε αυτό.
Επίσης, ένα κρυφό μεράκι είναι η δημοσιογραφία. Αν δεν είχα σπουδάσει Ιταλική Φιλολογία, το αμέσως επόμενο ήταν αυτό. Δηλαδή, πάλι κάτι σχετικό με τον λόγο!
Σου συμβαίνει να γράφεις στίχους και να σκέφτεσαι πως θα ήθελες να τους πει ένας συγκεκριμένος ερμηνευτής;
– Ναι, έχει συμβεί! Και αυτό όχι γιατί λες θα γράψω για τον τάδε τραγουδιστή, αλλά γιατί καμιά φορά το ύφος του στίχου μοιάζει να ταιριάζει περισσότερο σε έναν συγκεκριμένο ερμηνευτή απ’ ό,τι σε κάποιον άλλο. Εξάλλου, συχνά οι στίχοι έχοντας μέσα τους μουσικότητα και ρυθμό σε πάνε κάπου. Αυτό, όμως, γίνεται πιο ξεκάθαρο όταν μπαίνει και η μουσική.
Μερόπη Γραμμένου οι συνεργασίες σου είναι με σημαντικά ονόματα της ελληνικής μουσικής σκηνής. Πόσο είναι χαρά και πόσο ευθύνη να δημιουργείς μαζί τους;
Ήταν μεγάλη έκπληξη και ανείπωτη χαρά για μένα, όταν πληροφορήθηκα ότι στο πρώτο μας τραγούδι θα συμμετείχε ο Ορφέας Περίδης, ένας ερμηνευτής τον οποίο όχι μόνο θαυμάζω από τότε που ξεκίνησα να γράφω, αλλά ήξερα απ’ έξω κι ανακατωτά το έργο του.
Στην πορεία προστέθηκαν κι άλλοι. Ο Κωστής Μαραβέγιας, άνθρωπος φωτεινός, γλυκύτατος, πολυτάλαντος!
Ο Σωκράτης Μάλαμας, σπουδαίος και δέος μαζί! Ολόκληρη σχολή από μόνος του.
Η Νατάσσα Μποφίλιου, φίλη των ΣΟΥΑΡέ, κατέθεσε μια συγκλονιστική ερμηνεία και κυριολεκτικά κέντησε το τραγούδι μας!
Η ευθύνη δεν είναι τεράστια μόνο λόγω αυτών των σπουδαίων ερμηνευτών – ο καθένας ένας κι ένας στο είδος του – αλλά και γιατί, ας μη γελιόμαστε, είναι ήδη μεγάλο φορτίο (με την έννοια της συνειδητής δημιουργίας και όχι του βάρους) να δημιουργείς πλάι στον Πέτρο Βαγιόπουλο, που έχει αυτή την τεράστια ιστορία στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού με τραγούδια θησαυρούς και παρακαταθήκη, ο οποίος δεν έκανε υποχωρήσεις και δεν επέλεξε ποτέ τον εύκολο δρόμο.
Μην ξεχνάμε πως ο Βαγιόπουλος ήταν πάντα αυστηρός στις συνεργασίες του. Τι να πει πια κανείς για τον αείμνηστο Μανώλη Ρασούλη, στιχουργό και κυρίως φιλόσοφο για μένα, αλλά και άλλους, μεγάλους στιχουργούς με τους οποίους συνεργάστηκε.
Ο Βαγιόπουλος έχει το χάρισμα κάτι πολύπλευρο και πολύπλοκο να το δίνει να φαίνεται απλό και άμεσο. Οι μελωδίες του ισορροπούν θαυμάσια μεταξύ μελαγχολίας και αισιοδοξίας. Ξέρει να παντρεύει τη λύπη με τη χαρά, να βάζει φως στα τραγούδια του και να κλείνει το μάτι στον ακροατή. Συνδυάζει την εσωτερικότητα με μια εξωστρέφεια, η οποία ωστόσο υπηρετεί τον νου και περνάει μηνύματα. Επίσης, του αρέσει ο στίχος να είναι ευρηματικός. Και είναι απαιτητικός. Άμα κάτι δεν του πάει, δεν το προχωράει είτε στον στίχο είτε και με ερμηνευτές, ανεξαρτήτως φιλίας ή συμπάθειας. Για αυτόν προέχει το τραγούδι.
Με τους ερμηνευτές που μέχρι τώρα έχουμε την τιμή να τραγουδήσουν τραγούδια μας, μάς συνδέει κάτι. Και αυτό το κάτι είναι ότι υπηρετούν το καλό τραγούδι.
Ετοιμάζεις κάτι στο άμεσο μέλλον;
– Συνεχίζουμε με τον κύκλο τραγουδιών ΣΜΙΛΗ, ο οποίος αριθμεί ήδη πέντε τραγούδια, που κυκλοφορούν από το OGDOO MUSIC GROUP.
Είναι το ΚΑΛΗΜΕΡΑ με το Ορφέα Περίδη, το ΤΡΟΒΑΔΟΥΡΟΣ με τον Κωστή Μαραβέγια, το ΑΝΤΕ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΠΟΥ ΘΑ ΒΓΕΙ με τους ΣΟΥΑΡέ και ένα πέρασμα έκπληξη του Γιώργου Μαργαρίτη, το ΛΕΩ ΝΑ ΣΙΓΟΤΡΑΓΟΥΔΗΣΩ με τον Σωκράτη Μάλαμα και το ΤΙ ΑΛΛΟ ΘΕΣ ΝΑ ΠΩ με την Νατάσσα Μποφίλιου και πρόκειται να προστεθούν άλλα πέντε-έξι.
Το επόμενο θα ερμηνεύσει ο Βαγγέλης Γερμανός με την Νεφέλη Φασούλη. Θα πει και ο Πέτρος Βαγιόπουλος ένα, όπως συνηθίζει σε κάθε του δουλειά. Θα έχουμε και άλλους καλεσμένους έκπληξη στην πορεία.
Πρόσωπα-κλειδί στον κύκλο τραγουδιών ΣΜΙΛΗ είναι οι πολύ αγαπημένοι μου και ταλαντούχοι ΣΟΥΑΡέ. Χωρίς αυτούς δε θα έπαιρνε σάρκα και οστά αυτή η δουλειά, αφού έχουν αναλάβει την παραγωγή, συμμετέχουν ως μουσικοί, τραγουδούν, έχουν αναλάβει την ηχογράφηση και τη δημιουργία των βίντεο κλιπ.
Έχουν αφιερώσει αμέτρητες ώρες με αγάπη, μεράκι, γνώση. Μιλάμε για μια δουλειά πολύ προσεγμένη και ουσιαστικά «χειροποίητη» και όχι τυποποιημένη και ψυχρά επαγγελματική.
Είναι μια συντροφιά νέων ανθρώπων, εμπνευσμένων και πολύ δημιουργικών, αποτελούμενη από:
τον Λευτέρη Βαϊόπουλο, γιο του Πέτρου (κιθάρα, φωνή)
τον Μιχάλη Δάρμα (κοντραμπάσο)
τον Γιάννη Δάφνο (πιάνο, φωνή)
την Ανατολή Κουγιουμτζίδου (φωνή)
τον Αλκαίο Σουγιούλ, εγγονό του μεγάλου Μιχάλη Σουγιούλ (μπουζούκι, φωνή)
και τον Κώστα Σπυράτο (κρουστά)
Μερόπη Γραμμένου σ’ ευχαριστώ πολύ για την κουβέντα αυτή!
Εγώ ευχαριστώ για την όμορφη κουβέντα μας.
Ακολουθεί βίντεο με τον Σωκράτη Μάλαμα να ερμηνεύει στίχους της Μερόπης Γραμμένου σε μουσική του Πέτρου Βαγιόπουλου:
