Με αφορμή τα όσα γίνονται στην Αμερική με τις φεμινιστικές και αντιρατσιστικές πορείες σκέφτηκα να συγκεντρώσω 5 βιβλία που προωθούν τον υγιή φεμινισμό, είναι γραμμένα αυστηρά από γυναίκες -αλλά όχι μόνο για γυναίκες- και φυσικά με συγγραφείς από Γαλλία, Αμερική, Αγγλία, Πακιστάν. Και όσον αφορά την Αμερική, η μια είναι και Αφροαμερικανίδα. Σε 5 βιβλία φεμινιστριών λοιπόν αναφέρεται το σημερινό μας άρθρο.
Ένα μικρό μήνυμα, λοιπόν, από μένα για εσάς, γιατί είμαστε γυναίκες, είμαστε διαφορετικές και το λατρεύουμε!
«Το Δεύτερο Φύλο» της Simone de Beauvoir
Οι σημερινές γυναίκες έχουν σχεδόν εκθρονίσει τον μύθο της θηλυκότητας· αρχίζουν να κάνουν αισθητή την ανεξαρτησία τους με πολύ συγκεκριμένους τρόπους· δεν καταφέρνουν όμως εύκολα να βιώσουν απόλυτα την κατάστασή τους ως ανθρώπινα όντα. Έχοντας ανατραφεί από γυναίκες, μέσα στους κόλπους ενός γυναικείου κόσμου, ο φυσιολογικός προορισμός τους είναι ο γάμος, ο οποίος στην πραγματικότητα τις υποδουλώνει ακόμα και σήμερα στον άντρα· το ανδρικό κύρος κάθε άλλο παρά έχει εξαλειφθεί: στηρίζεται ακόμα σε γερές οικονομικές και κοινωνικές βάσεις. Είναι συνεπώς αναγκαίο να μελετήσουμε πολύ προσεκτικά την παραδοσιακή μοίρα της γυναίκας. Θα προσπαθήσω να περιγράψω πώς η γυναίκα μαθαίνει την κατάστασή της, πώς τη βιώνει, σε τι είδος σύμπαντος βρίσκεται εγκλωβισμένη, ποιους τρόπους διαφυγής έχει. Και μόνο αν όλα αυτά γίνουν κατανοητά, μόνο τότε θα μπορέσουμε να καταλάβουμε ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που, έχοντας κληρονομήσει ένα βαρύ παρελθόν, προσπαθούν να χτίσουν ένα καινούργιο μέλλον.
Το «Δεύτερο Φύλο» κυκλοφόρησε το 1949 και αποτέλεσε το απόλυτο έργο αναφοράς του φεμινιστικού κινήματος. Τα 50.000 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης εξαντλήθηκαν μέσα σε μια βδομάδα, ενώ το Βατικανό περιέλαβε το βιβλίο στη «μαύρη λίστα» του. Εξήντα χρόνια μετά, ενώ η φεμινιστική ουτοπία ξεφτάει καθώς σεξιστικές αντιλήψεις και πρακτικές επανέρχονται σε πολλά σημεία του πλανήτη, το «Δεύτερο Φύλο» αξίζει να ξαναδιαβαστεί ως ορόσημο της ιστορίας του γυναικείου κινήματος.
«Με λένε Μαλάλα» της Yousafzai Malala
“Κατάγομαι από μια χώρα που δημιουργήθηκε τα μεσάνυχτα. Όταν κόντεψα να πεθάνω, ήταν μεσημέρι…”
Όταν οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την εξουσία στην κοιλάδα Σουάτ του Πακιστάν, ένα κορίτσι τους εναντιώθηκε. H Yousafzai Malala αρνήθηκε την επιβεβλημένη σιωπή και πολέμησε για το δικαίωμά της στην εκπαίδευση.
Την Τρίτη, 9 Οκτωβρίου του 2012, στα δεκαπέντε της χρόνια, η Malala πυροβολήθηκε στο κεφάλι σχεδόν εξ επαφής ενώ επέβαινε στο σχολικό λεωφορείο, και ελάχιστοι ήταν αυτοί που πίστευαν ότι θα επιβιώσει. Ωστόσο, η θαυματουργή ανάνηψη της Malala την οδήγησε σ’ ένα εκπληκτικό ταξίδι από μια μακρινή κοιλάδα του βόρειου Πακιστάν στις αίθουσες του κτιρίου των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Στα δεκαέξι της, έγινε παγκόσμιο σύμβολο ειρηνικής διαμαρτυρίας και η νεότερη υποψήφια για το Νόμπελ Ειρήνης στην ιστορία του θεσμού.
Το “Με λένε Μαλάλα” είναι η αξιοθαύμαστη ιστορία μιας οικογένειας που ξεριζώθηκε εξαιτίας της τρομοκρατίας, η ιστορία της μάχης για την εκπαίδευση των κοριτσιών, η ιστορία ενός πατέρα ο οποίος -ιδιοκτήτης σχολείου ο ίδιος- αγωνίστηκε κι ενθάρρυνε την κόρη του να γράφει και να φοιτά· είναι, τέλος, η ιστορία ενός γενναίου κοριτσιού με δυο γονείς που αγαπούν με πάθος την κόρη τους σε μια κοινωνία που δείχνει σαφή προτίμηση στους γιους.
«Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί» της Μάγια Αγγέλου
Έξι τόμοι της αυτοβιογραφίας της Μάγια Αγγέλου είναι μια απόδειξη για το ταλέντο και την ανθεκτικότητα αυτής τής εκπληκτικής συγγραφέα. Αγαπώντας τον κόσμο, ξέρει το ίδιο καλά και σκληρότητα του. Ως μαύρη γυναίκα που έχει γνωρίσει διακρίσεις και ακραία φτώχεια, αλλά πάντα με την ελπίδα, τη χαρά και την χαρούμενη διάθεση. Σε αυτό το πρώτο τόμο των έξι βιβλίων της αυτοβιογραφίας της, η Μάγια Αγγέλου ανακαλεί τα όμορφα παιδικά της χρόνια με τη γιαγιά της στο αμερικανικό Νότο της δεκαετίας του 1930. Μαθαίνει τη δύναμη των λευκών λαών στο άλλο άκρο της πόλης της και υποφέρει από το φοβερό τραύμα του βιασμού από τον εραστή της μητέρας της.
«Γράφω για το πώς είναι να είσαι μια μαύρη αμερικανική γυναίκα, όμως, μιλάμε πάντα για το ότι είμαι ένα ανθρώπινο ον. Αυτό είναι το πώς είμαστε, τι μας κάνει να γελάμε, και αυτό είναι το πώς θα καταστραφούμε και πώς μπορούμε με κάποιο τρόπο, εκπληκτικά, να σταθούμε και πάλι –Μάγια Αγγέλου.
«Ο γυάλινος κώδων» της Sylvia Plath
Ο Γυάλινος Κώδων είναι το μοναδικό μυθιστόρημα της Sylvia Plath. Το βιβλίο ξεχώρισε για την ένταση και τη ζωντάνια της πρόζας του, την υπέρβαση των υφιστάμενων ορίων μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και συνέβαλε στο να καταστήσει την Plath ένα διαχρονικό φεμινιστικό ίνδαλμα. Εκδόθηκε με ψευδώνυμο μερικές εβδομάδες πριν από την αυτοκτονία της συγγραφέως. Κεντρικό θέμα του: η καταπίεση που δεχόταν μια νεαρή γυναίκα μέσα στην πατριαρχική κοινωνία.
Ήταν ένα περίεργο, αποπνικτικό καλοκαίρι, το καλοκαίρι που οι Rosenberg οδηγήθηκαν στην ηλεκτρική καρέκλα κι εγώ ούτε που ήξερα τι γύρευα στη Νέα Υόρκη. Τα χάνω με τις εκτελέσεις. Η ιδέα της θανάτωσης με ηλεκτροπληξία με αρρωσταίνει κι ήταν το μόνο πράγμα για το οποίο έγραφαν οι εφημερίδες – οι επικεφαλίδες με κοιτούσαν επίμονα σαν γουρλωμένα μάτια στη γωνιά κάθε δρόμου και στις μουχλιασμένες εξόδους του μετρό που μύριζαν φιστίκια. Δεν είχε καμία σχέση με μένα, μα δεν μπορούσα να σταματήσω να αναρωτιέμαι πώς θα ήταν να καίγεσαι ζωντανός, η φωτιά να διατρέχει όλα σου τα νεύρα.
Σκεφτόμουν ότι δεν πρέπει να υπάρχει χειρότερο πράγμα στον κόσμο.
«Ένα δικό σου δωμάτιο» της Virginia Woolf
Στο “Ένα δικό σου δωμάτιο” η Woolf εικάζει ότι ο Shakespeare είχε μια αδερφή, ισάξια σε ταλέντο και ευφυΐα, της οποίας η μοίρα διαφέρει ριζικά. Αυτή η φανταστική γυναίκα δεν καταφέρνει να γράψει ούτε μία λέξη και πεθαίνει μόνη, βυθισμένη στον κόσμο της μη έχοντας καταφέρει να εκφράσει ποτέ τη μεγαλοφυΐα της. Εάν είχε βρει τα μέσα και τις συνθήκες να δημιουργήσει, υποστηρίζει η Woolf, θα είχε φθάσει στα ίδια επίπεδα απόδοσης με τον “αθάνατο” αμφιθαλή της.
Σε αυτό το κλασικό δοκίμιο η Virginia Woolf χρησιμοποιεί το χάρισμα του λόγου της για να ταράξει το άδικο κοινωνικό της περιβάλλον και μέσω αυτού να δώσει φωνή σε όλες όσες έχουν την ίδια μεταχείριση με την ηρωίδα της. Το μήνυμά της είναι απλό: οι γυναίκες πρέπει να έχουν ένα σταθερό εισόδημα και ένα δικό τους δωμάτιο προκειμένου να δημιουργήσουν ελεύθερες.
Το βιβλίο, που αποτελεί ορόσημο στο θέμα της γυναικείας χειραφέτησης, βασίζεται σε δύο κείμενα που διαβάστηκαν στο Σύλλογο Τεχνών στο Νιούνχαμα και την Οντάα του Γκίρτον τον Οκτώβριο του 1928. Η Virginia Woolf τροποποίησε και εμπλούτισε αυτά τα επαναστατικά για την εποχή τους κείμενα που πραγματεύονται με εντυπωσιακό τρόπο το θέμα γυναίκες και πεζογραφία.
