Δεν υπάρχει άνθρωπος πάνω στην γη, και βάζω στοίχημα γι’αυτό, που δεν του έχει περάσει από το μυαλό του να γράψει ένα κείμενο, ένα ημερολόγιο, σκέψεις και συναισθήματα σ’ ένα χαρτί. Και γράφοντας έρχεται η όρεξη που λένε και γράφεις κι άλλο κι άλλο. Και γεμίζεις σελίδες και φυσικό και επόμενο είναι να αναρωτιέσαι. Άραγε γράφω καλά; Θα μπορούσα ίσως να γίνω ακόμα και συγγραφέας; Και όχι ο βαθμός που είχες στην έκθεση στο σχολείο δεν αντικατοπτρίζει το αν έχεις ταλέντο ή όχι. Φυσικά ούτε η μαμά μας, ο μπαμπάς μας, ο φίλος μας ή η φίλη μας μπορούν να μας κρίνουν αντικειμενικά. Γι’ αυτούς θα είμαστε πάντα ο δικός τους άνθρωπος που ότι “μπούρδα” και να γράψουμε θα αξίζει ίσως και γιατί όχι άλλωστε το βραβείο Νόμπελ.
Και τότε τι κάνουμε; Ερωτήματα όπως διδάσκεται η συγγραφική τέχνη; Και αν ναι που μπορώ να φοιτήσω; Πόσο κοστίζει; Και μπορούν να παρακολουθήσουν όλοι; Όταν τελειώσω θα έχω γίνει συγγραφέας, κατακλύζουν το μυαλό όλων. Και ψάχνοντας ανακαλύπτεις ένα σωρό εργαστήρια δημιουργικής γραφής που μπορείς να παρακολουθήσεις. Και ένας νέος κύκλος ερωτημάτων έρχεται να προστεθεί στο ήδη επιβαρυμένο μυαλό. Εδώ θα προσπαθήσουμε να ξεδιαλύνουμε λίγο τα πράγματα. Να δούμε τι είναι αυτά τα περιβόητα εργαστήρια δημιουργικής γραφής, τι προσφέρουν και γιατί τέλος πάντων γίνεται χαμός τα τελευταία χρόνια.
Θεσμός με μεγάλη παράδοση στον αγγλοσαξονικό κόσμο, τα Εργαστήρια Δημιουργικής Γραφής εμφανίζονται στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1980 ακολουθώντας δυτικά πρότυπα.Στη δεκαετία του 1990 αναπτύσσονται συνήθως στο πλαίσιο επιμορφωτικών προγραμμάτων αγγλόφωνων ιδρυμάτων όπως το Ελληνοαμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Κολλέγιο Αθηνών) και ο οίκος δημοπρασιών Christie’s.Αρχίζουν να γίνονται ευρύτερα γνωστά και να αποκτούν κύρος αφότου το 2002 το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου (ΕΚΕΜΕΛ) και στη συνέχεια το 2005 το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) συμπεριλαμβάνουν στα σεμινάριά τους τη δημιουργική γραφή.
Τα τελευταία χρόνια, ακμάζουν ειδικά στην Αθήνα στο περιβάλλον μεγάλων εκδοτικών οίκων και βιβλιοπωλείων. Η κρίση στην αγορά του βιβλίου δεν είναι αμέτοχη σε αυτό. Συγγραφείς, εκδότες και βιβλιοπώλες, ψάχνουν διαρκώς νέους τρόπους εσόδων.Το Μεταίχμιο εγκαινίασε ένα Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής το 2007, ο Πατάκης το 2011 και τα βιβλιοπωλεία Ιανός στην Αθήνα το 2013. Μικρότεροι εκδότες (Gutenberg, Τόπος, Νεφέλη) και μικρότερα βιβλιοπωλεία (Λεξικοπωλείον κ.ά.), καθώς και λογοτεχνικές επιθεωρήσεις (Bookpress, Διαβάζω, Ποιητικά, Eντευκτήριον), έκαναν το ίδιο τα τελευταία πέντε χρόνια. Το Μικρό Πολυτεχνείο στο Θησείο προσφέρει μαθήματα δημιουργικής γραφής με την ποιήτρια Χριστίνα Οικονομίδου από το 2003 και ο πεζογράφος Κωνσταντίνος Τζαμιώτης είχε ιδρύσει ΕΔΓ στο περιοδικό Highlights το 2004.
Με κόστος που φτάνει για έναν πλήρη κύκλο τα 250-300 ευρώ, ποιοι είναι εκείνοι που από το υστέρημά τους διαθέτουν χρήματα για μια ασχολία πολυτελή όπως το γράψιμο; «Ολοι εκείνοι οι οποίοι είναι τόσο ζορισμένοι στην καθημερινότητά τους, που νιώθουν την ανάγκη να κάνουν κάτι ωραίο για τον εαυτό τους» λέει στο «Βήμα» η Σοφία Νικολαΐδου. «Εχω ακόμη και άνεργους μαθητές ή εργαζομένους που δουλεύουν για να μπορέσουν να πληρώσουν τα σεμινάρια» λέει ο Μισέλ Φάις, «είναι άνθρωποι οι οποίοι δεν θέλουν να επιτρέψουν στην κρίση να τους αποκόψει από τις επιθυμίες τους, από τον βαθύ πυρήνα τους».
«H πίεση της κρίσης είναι τέτοια, που οι άνθρωποι δεν μπορούν να την αντέξουν μόνοι, νιώθουν την ανάγκη να μοιραστούν τις εμπειρίες και τα συναισθήματά τους με άλλους, την ανάγκη να εκφραστούν» εκτιμά ο Θανάσης Βαλτινός. Η Αμάντα Μιχαλοπούλου, που διδάσκει σε εργαστήρια από τη δεκαετία του 1990, συμφωνεί: «Οι άνθρωποι έχουν ιστορίες να πουν και φοβούνται ότι δεν ξέρουν πώς να τις πουν».
Ας δούμε όμως και τι προσφέρουν τα εργαστήρια αυτά. Αρχικά να πούμε πως τα σεμινάρια αυτά σε βάζουν για λίγο στην θέση του συγγραφέα. Η παρακολούθηση τους δεν σε κάνει αυτόματα και συγγραφέα. Σου μαθαίνουν την διαφορά ανάμεσα στο γράφω και συγγράφω. Στο διαβάζω και ψευτοδιαβάζω. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάνουν τους συμμετέχοντες και καλύτερους αναγνώστες. Ίσα ίσα που προσωπικά πιστεύω πως ίσως και να “καταστρέφουν ” τον αθώο τρόπο που ένας συμμετέχων διαβάζει ένα βιβλίο. Σε μαθαίνουν πως να δημιουργείς συναρπαστικούς χαρακτήρες, πως να ενεργούν οι ήρωες από διαφορετική οπτική γωνία. Δεν σε κάνουν καλό ή καλύτερο. Απλά σε βάζουν σε μια διαδικασία να δουλέψεις.
Και για να γίνεις καλός πρέπει να δουλέψεις πολύ. Το πρώτο πράγμα που μαθαίνεις είναι πως για να γίνεις συγγραφέας πρέπει απλά να μην μπορείς να γίνεις κάτι άλλο. Σε βάζουν να αναμετρηθείς με τον ίδιο σου τον εαυτό. Είναι το πρώτο βήμα για έναν εν δυνάμει συγγραφέα. Το πρώτο βήμα για να τολμήσει το επόμενο. Τίποτα παραπάνω. Και αυτό από μόνο του είναι πολύ σημαντικό για κάποιον που θέλει να δοκιμαστεί στην αγορά της τέχνης του λόγου.
ΠΗΓΉ:
www.tovima.gr
www.iefimerida.gr
