Έρωτας, σεξουαλικότητα, πάθος, έλξη, λέξεις που καθημερινά στροβιλίζουν στο κεφάλι μας και μας προβληματίζουν, έννοιες που πλάθουν τη ζωή μας και διαμορφώνουν τις εμπειρίες μας. Για τον καθένα μας η καθεμιά από αυτές τις λέξεις φέρει διαφορετικές ερμηνείες και συνδυάζεται άλλοτε με ευχάριστα και άλλοτε με δυσάρεστα συναισθήματα. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία στον τρόπο που ο κάθε άνθρωπος προσλαμβάνει τον έρωτα.
Για του αρχαίους ο έρωτας ήταν σαφώς ο θεός Έρωτας, αρχαιότερος και ομορφότερος από όλους, αλλά υπό μια άλλη έννοια ο έρως μπορούσε να οριστεί ως μια δύναμη που εισβάλει από έξω ή ως ένα συναίσθημα που ωθεί κάποιον να θέλει να ικανοποιήσει μια ανάγκη του.
Το Συμπόσιο του Πλάτωνα: στήσιμο σκηνικού
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες απόψεις για τον Έρωτα βρίσκουμε στο Συμπόσιον του Πλάτωνα. Έργο γραμμένο από τον μεγάλο φιλόσοφο το 385-370 π. Χ, το Συμπόσιο αφηγείται τη συγκέντρωση στο σπίτι του Αθηναίου τραγικού ποιητή Αγάθωνα με προσκεκλημένους τους λαμπρότερους αντιπροσώπους της τέχνης, της επιστήμης, της φιλοσοφίας και της πολιτικής του Χρυσού αιώνα (Φαίδρος, Παυσανίας, Ερυξίμαχος, Αριστοφάνης, Αγάθων, Σωκράτης, Αλκιβιάδης). Σε αυτή τη συγκέντρωση τα μέλη του συμποσίου διαπιστώνοντας ότι κανείς έως τότε δεν έχει εξυμνήσει το θεό Έρωτα, αναλαμβάνουν να το κάνουν οι ίδιοι πλέκοντας εγκωμιαστικούς λόγους για το θεό. Όλοι τους επαινούν το έρωτα αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα, τη χρησιμότητα και την αναγκαιότητα του τόσο στις ανθρώπινες σχέσεις όσο και στις επιστήμες και τις τέχνες, καθώς στη φύση του έρωτα συγκεντρώνονται όλες οι Αρετές. Ο Φαίδρος, όμως, και ο Αριστοφάνης είναι εκείνοι που με την ευρύχωρη οπτική τους και την ουτοπική αναπαράσταση τους μας δίνουν μια εικόνα για τον έρωτα που μας κεντρίζει το ενδιαφέρον.
Συγκεκριμένα, για τον Φαίδρο ο έρωτας είναι μια δύναμη που ασκείται στους ερωτευμένους, προκαλώντας τους την ανάγκη να εξελιχθούν και να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους. Λόγω του ότι ο έρωτας μεταξύ δυο ατόμων κάνει τα άτομα να μη θέλουν να γελοιοποιηθούν απέναντι στο σύντροφο τους, ένας εραστής θα έκανε τα πάντα προκειμένου να μην εκτεθεί στα μάτια του ερωμένου του. Για το Φαίδρο μια στρατιά ερωτευμένων θα ήταν ανίκητη σε έναν πόλεμo.
Ο λόγος του Αριστοφάνη
Για τον Αριστοφάνη ο έρωτας έχει τις ρίζες του πίσω στο μακρινό παρελθόν, τότε που εμείς οι άνθρωποι δεν είχαμε τη μορφή που έχουμε σήμερα, αλλά αποτελούσαμε διπλά πλάσματα. Αυτά τα διπλά πλάσματα ήταν όμοια με δυο σημερινούς ανθρώπους που στέκονται κολλημένοι πλάτη με πλάτη με τα άκρα τους τεντωμένα προς τα έξω, διαθέτοντας στο σύνολο τους δυο πρόσωπα, δυο γεννητικά όργανα, τέσσερα χέρια και τέσσερα πόδια .Υπήρχαν τρία είδη τέτοιων πλασμάτων: το αρσενικό, το θηλυκό και το αρσενικοθήλυκο. Αυτοί οι ισχυροί πρόγονοι με τη διπλή σωματική τους δύναμη ξεπέρασαν τα όρια και τα έβαλαν με τους θεούς. Τότε ο Δίας για να τους τιμωρήσει αποφάσισε να τους διχοτομήσει για να μειωθεί η δύναμη τους στρέφοντας, μάλιστα, το κεφάλι τους 180 μοίρες, ώστε να αντικρίζουν τη τομή.
Αυτά τα “μισά” πλάσματα τριγυρνούσαν αναζητώντας το άλλο τους μισό και όταν το έβρισκαν, ανήμποροι να ξανακολλήσουν, πέθαιναν σφιχταγκαλιασμένοι. Από οίκτο ο Δίας μετέφερε τα γεννητικά τους όργανα στη θέση που βρίσκονται σήμερα προκειμένου όταν αγκαλιάζονται να μπορούν να έρθουν σε επαφή. Για τον Αριστοφάνη, λοιπόν, ο καθένας μας είναι ένα ημίτομο που αναζητεί το άλλο του μισό. Από το αρσενικό είδος των διπλών ανθρώπων κατάγονται οι ομοφυλόφιλοι άνδρες, από το θηλυκό είδος κατάγονται οι ομοφυλόφιλες γυναίκες, ενώ από το αρσενικοθήλυκο, το ανάμεικτο είδος κατάγονται οι ετεροφυλόφιλοι και έτσι δικαιολογείται η ποικιλία στη σεξουαλικότητα.
Μετά τη διχοτόμηση περνούμε τη ζωή μας ψάχνοντας το χαμένο μας μισό και οι σεξουαλικές προτιμήσεις μας καθορίζονται από το φύλο του μισού που μας λείπει. Έρωτας, λοιπόν, είναι η επιδίωξη της απόκτησης της ολότητας.
Υπάρχει μεγάλη διάθεση κατανόησης και επεξήγησης της ποικιλίας των σεξουαλικών προτιμήσεων στο μύθο του Αριστοφάνη. Μπορεί ο έρωτας για τον καθένα να ορίζεται αλλιώς, να έχει άλλη μορφή και να απευθύνεται σε διαφορετικό φύλο αλλά σε τελική ανάλυση ο έρωτας είναι ο ίδιος για όλους: είναι η αναζήτηση του άλλου μας μισού. Στην εναλλακτική κοινωνία του Συμποσίου ο έρωτας είναι θεμιτός, χρίζει εξύμνησης και θαυμασμού και απευθύνεται σε όλους χωρίς διακρίσεις. Διαβάζοντας τα λόγια των αρχαίων, αν και καθόλου «αρχαίους» δε θα τους χαρακτηρίζαμε βάση των ανεκτικών τους πεποιθήσεων, ίσως θα έπρεπε να αναστοχαστούμε σχετικά με το τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον έρωτα και τη σεξουαλικότητα σήμερα. Πώς αυτές οι λέξεις κατέληξαν να είναι κατακριτέες, επαίσχυντες και ανάρμοστες;
Η αναζήτηση του άλλου μισού είναι σαν ένα παιχνίδι που ο κάθε παίκτης παίζει με τους δικούς του κανόνες. Η καθολικότητα του έρωτα επιτρέπει σε όλους να πάρουν μέρος σε αυτό το παιχνίδι. Ίσως, λοιπόν, ο καθένας μας θα έπρεπε να παίξει εστιάζοντας στη δική του, προσωπική νίκη δίχως να σαμποτάρει και να κατακρίνει τις κινήσεις των άλλων παικτών.
