Ουδέν εστι θηρίον γυναικός αμαχώτερον
(Αριστοφάνης – Λυσιστράτη)
Στο πέρασμα των αιώνων η γυναικεία υπόσταση έχει λάβει αρκετούς και διαφορετικούς τίτλους εξαιτίας των πολιτικών, κοινωνικών, θρησκευτικών και οικονομικών ανακατατάξεων. Από την πατριαρχική οικογένεια και την ανύπαρκτη παρουσία του γυναικείου φύλου μέσα σε αυτή, μέχρι την δραστηριοποίηση των γυναικών στην σύγχρονη πολιτική ζωή. Τιμωρίες, διαπόμπευση, στέρηση δικαιωμάτων, μύθοι, στερεότυπα, εκτοπισμός. Για πολλά χρόνια τα παραπάνω θεωρούνταν κάτι το αυτονόητο καθιστώντας την γυναίκα ένα κατώτερο ον στην κοινωνία χωρίς φωνή και χωρίς ρόλο -τουλάχιστον όχι φανερό. Ακόμα και σήμερα η πάλη μεταξύ των δυο φύλων εξακολουθεί να υφίσταται, ενώ σε πολλά κράτη η γυναίκα παραμένει μια ανάξια ύπαρξη πίσω απο τον άνδρα.
Εντούτοις, είναι γνωστό πως οι μεγάλοι κλασσικοί στα έργα τους αντιμετώπισαν το γυναικείο φύλο με έναν ιδιαίτερο τρόπο δίνοντας στον κόσμο ορισμένα απο τα σημαντικότερα σύμβολα που αποτυπώθηκαν στα πιο γνωστά αριστουργήματα της λογοτεχνίας, όλων των εποχών. Γυναίκες που κατάφεραν να ξεπεράσουν τις μικρότητες και τα πάθη που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη φύση, που στάθηκαν ακλόνητες απέναντι στα τραγικά γεγονότα και που άλλοτε θυσίασαν την ίδια τη ζωή τους χωρίς φόβο, υπερασπιζόμενες υπέρτατες αξίες και ιδανικά. Οι περιπτώσεις που μπορούν να αναφερθούν είναι σχεδόν ανεξάντλητες. Παρακάτω μερικές απο τις πιο φημισμένες αυτές μορφές που λίγο-πολύ γνωρίζουμε όλοι.
Πηνελόπη – Ομήρου
Αν μπορούσε η πίστη και η αφοσίωση να προσωποποιηθεί σίγουρα θα ήταν η Πηνελόπη. Ο Όμηρος στην Οδύσσεια μας δίνει όλες τις πληροφορίες που σχετίζονται με την Πηνελόπη· κόρη του βασιλιά των Αμυκλών Ικάριου και γυναίκα του Βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα. Η Πηνελόπη έμεινε γνωστή γιατί περίμενε τον σύζυγό της να επιστρέψει απο το μακρινό του ταξίδι 20 ολόκληρα χρόνια -ενώ πολλοί θεωρούσαν τον Βασιλιά νεκρό- και ενώ στην διάρκεια αυτών των ετών προσέλκυσε πολλούς που λαχταρούσαν να πάρουν τη θέση του Οδυσσέα, ποτέ δεν ενέδωσε. Ο Επικός ποιητής παρουσιάζει την ηρωίδα του πάντα σεμνή, αξιοπρεπής, με κύρος και στοργική απέναντι στο παιδί της. Όλες οι αρετές της ιδανικής συζύγου στο πρόσωπο μιας γυναίκας. Κατά τη διάρκεια των εξελίξεων παραμένει άμεμπτη και σκαρφίζεται τεχνάσματα για να ξεγελάσει τους μνηστήρες για αρκετά χρόνια. Αφού επιστρέφει ο Οδυσσέας και οι μνηστήρες εξοντώνονται, η αναγνώριση του απο την Πηνελόπη δεν γίνεται αμέσως. Ακόμα και όταν ο Οδυσσέας αφήνει πίσω την ταλαιπωρημένη ενδυμασία του, πάλι δυσπιστεί η σύζυγος του. Η αναγνώριση λαμβάνει χώρα μόνο με την αποκάλυψη ενός μυστικού, που γνώριζε μονάχα το ζευγάρι. Αφού η Πηνελόπη το θεώρησε αδιαμφισβήτητο σημάδι αλήθειας, διηγούνται και οι δύο τα βάσανά τους και χαίρονται στην συζυγική κλίνη την αγάπη τους μέχρι να αποκοιμηθούν.
Αντιγόνη – Σοφοκλή 
Κόρη του Οιδίποδα και της Ιοκάστης η Αντιγόνη και αδερφή της Ισμήνης και των διδύμων Ετεοκλή – Πολυνείκη. Αφού αναλαμβάνουν την εξουσία της Θήβας ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης, η Αντιγόνη επιστρέφει εκεί για να αποτρέψει την μεταξύ τους μονομαχία για το ποιος απο τους δύο θα διατηρήσει την εξουσία. Από τον πόλεμο “Επτά επί Θήβας” μαθαίνουμε ότι τελικά τα δύο αδέρφια αλληλοσκοτώνονται. Ο νέος άρχοντας (Κρέοντας) εκδίδει απόφαση πως μονάχα ο ένας απο τα αδέρφια θα τιμηθεί, ενώ απαγορεύει την ταφή του Ετεοκλή καθώς χαρακτηρίζεται ως προδότης. Σε αυτό το σημείο παρουσιάζεται η Αντιγόνη ως υπόσταση που δεν θα υπακούσει στις διαταγές ενός άρχοντα των ανθρώπων εφόσον εκείνη ακολουθεί κανόνες που προέρχονται απο τους θεούς. Έτσι, πραγματοποιεί την ταφή του Ετεοκλή αντίθετα σε όσα είχε διατάξει ο Κρέοντας , την ανακαλύπτει ένας απο τους φύλακες του νεκρού σώματος του Ετεοκλή και την οδηγεί στον Κρέοντα. Εκεί η Αντιγόνη ομολογεί ευθέως την πράξη της καθώς η θεϊκή επιταγή που έχει μέσα της παραμένει ανέπαφη μπροστά σε εκείνον που έχει ανθρώπινη εξουσία : ΚΡΕΟΝΤΑΣ -Εσύ, που σκύβεις το κεφάλι σου κάτω, το παραδέχεσαι, ή αρνιέσαι ότι το έκανες; / ΑΝΤΙΓΟΝΗ-Δεν τ’ αρνιέμαι. Ομολογώ πως το έκανα. Σύμβολο δυναμισμού και ανυπότακτου πνεύματος. Η Αντιγόνη δεν φοβάται κανέναν θνητό και λειτουργεί περισσότερο με το συναίσθημα και όχι με τη λογική, υπηρετώντας μια ανώτερη – θεϊκή ηθική. Αν και την παρατηρούμε στο κελί να θρηνεί την τύχη της, καθώς προβάλλεται το ανθρώπινο της, ποτέ δεν προσπαθεί να αποφύγει τις κατηγορίες ούτε μετανιώνει για ό,τι έπραξε.
Λυσιστράτη – Αριστοφάνη
Με το έργο Λυσιστράτη βλέπουμε την τελευταία προσπάθεια του μεγάλου κωμωδού Αριστοφάνη, να φέρει την ειρήνη. Η ιστορία έχει ως εξής : Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου στην αρχαία Αθήνα, οι γυναίκες αποφασίζουν να σταματήσουν τον πόλεμο και να ξαναφέρουν στον τόπο τους την ειρήνη. Το κάλεσμα των γυναικών- αντιπροσώπων απο τις άλλες πόλεις στην αντιπολεμική δράση , το οποίο γίνεται υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας, πραγματοποιεί η Λυσιστράτη απο την Αθήνα. Μεταξύ των υπολοίπων γυναικών οι πιο γνωστές είναι η Αθηναία Κλεονίκη, η Μυρρίνη, και η Λαμπιτώ απο την Σπάρτη. Όταν η Λυσιστράτη τους αποκαλύπτει το μεγάλο σχέδιο, το οποίο είναι η αποχή απο ερωτική επαφή με τους συζύγους τους, η πρώτη αντίδραση είναι αρνητική. Πείθονται όμως στη συνέχεια αφού το σχέδιο της Λυσιστράτης υποστηρίζεται και απο την Σπαρτιάτισσα Λαμπιτώ και ο όρκος που δίνουν σφραγίζεται με κρασί. Η αναμέτρηση περιλαμβάνει λογομαχία μεταξύ του Πρόβουλου και της Λυσιστράτης, αντίλογο γυναικών και ανδρών, αντιδράσεις των ανδρών απο την αποχή των συζύγων τους και μερικές φορές διάθεση των γυναικών να παρατήσουν τον αγώνα τους – κάτι που όμως δεν κάνουν. Η ηρωική Λυσιστράτη αποτελεί σύμβολο καθώς εκείνη συλλαμβάνει την ιδέα να αντιμετωπίσουν τους άνδρες με αυτόν τον τρόπο ώστε να παύσουν τις πολεμικές δραστηριότητες και καταφέρνει να ενώσει, χάριν της ειρήνης, τον γυναικείο πληθυσμό Αθήνας και Σπάρτης. H Λυσιστράτη είναι ο μοναδικός απο τους χαρακτήρες που δεν υποπίπτει στην παρωδία του έργου. Δεν έχει κανένα απο τα ελαττώματα,τις αδυναμίες και τις ταπεινές προτεραιότητες των άλλων γυναικών · ελέγχει απόλυτα τα λόγια και τις πράξεις της. Εμβληματική παρουσία που τιθασεύει το ερωτικό πάθος για χάρη της πόλης της.
Ρωμαίος και Ιουλιέτα , – Shakespeare
Η τραγωδια του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, όπως είναι γνωστό, αφορά την διαμάχη ανάμεσα σε δυο οικογένειες· των Μοντέγων και των Καπουλέτων. Το “μοιραίο” γεγονός συμβαίνει κατά τη διάρκεια μιας δεξίωσης: ο Ρωμαίος ερωτεύεται κεραυνοβόλα την Ιουλιέτα και σύντομα αποφασίζουν να παντρευτούν κρυφά. Ίσως απο τις πιο σπαρακτικές ιστορίες αγάπης ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα. Φτάνουν στον θάνατο με σκοπό να υπερασπιστούν την αγάπη τους, πάνω απο την διαμάχη των οικογενειών τους. Χωρίς να γνωρίζει για τον κρυφό γάμο, ο Καπουλέτος αποφασίζει να παντρέψει την Ιουλιέτα με τον Πάρη και ενώ εκείνη αρνείται, την υποχρεώνει. Τότε ζητά η Ιουλιέτα βοήθεια απο τον Ιερέα Λαυρέντιο. Εκείνος την συμβουλεύει να προχωρήσει σε ένα σχέδιο σύμφωνα με το οποίο θα έπινε ένα δηλητήριο που θα την έκανε να δείχνει νεκρή για 42 ώρες και ταυτόχρονα θα έστελνε ο ίδιος γράμμα στον Ρωμαίο να έρθει να την πάρει, εφόσον όλοι θα την νομίζουν νεκρή. Την νύχτα πριν τον προγραμματισμένο γάμο με τον Πάρη η Ιουλιέτα πίνει το δηλητήριο και οι Καπουλέτοι την μεταφέρουν στην οικογενειακή κρύπτη, πιστεύοντας πως είναι νεκρή. Ο Ρωμαίος δεν παραλαμβάνει ποτέ το γράμμα και μαθαίνει πως η Ιουλιέτα είναι νεκρή. Έτσι, προμηθεύετε δηλητήριο και πηγαίνει στο μέρος που βρίσκεται η νεκρή Ιουλιέτα. Μετά απο διαμάχη με τον Πάρη και αφού τον σκοτώνει πίνει το δηλητήριο. Τότε η Ιουλιέτα ξυπνά και βλέποντας τον Ρωμαίο νεκρό, αυτοκτονεί με το μαχαίρι του και τελικά οι δυο οικογένειες, βλέποντας τους τρεις νεκρούς, αποφασίζουν να δώσουν τέλος στην αιώνια διαμάχη τους. Η Ιουλιέτα αποτελεί μια μορφή σχεδόν παρόμοια με αυτήν της Αντιγόνης. Η πράξη της σίγουρα είναι επαναστατική προχωρώντας με μια σχετική ευκολία τόσο στην “σκηνοθετημένη” αυτοκτονία της όσο και στην πραγματική αργότερα, όταν βλέπει τον έρωτα της νεκρό. Είναι το ακριβώς αντίθετο και εκείνη απο την αδερφή της. Δεν διστάζει να αψηφίσει του κοινωνικούς κανόνες της εποχής ούτε την οικογένεια της, μόνο για τον Ρωμαίο. Τραγικό πρόσωπο του έργου η Ιουλιέτα· βρίσκεται αντιμέτωπη με τον θάνατο του αγαπημένου της πριν προλάβει να ζήσει αυτήν την αγάπη και λίγο μετά βρίσκει ο θάνατος την ίδια.
Άννα Καρένινα – Λέων Τολστόι
Το μυθιστόρημα του Τολστόι, αδιαμφισβήτητα, αποτελεί ένα απο τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Επίκεντρο του έργου είναι η εξής πραγματικότητα: Σε μια κοινωνία αριστοκρατών η Άννα Καρένινα ζώντας μέσα στην καταπιεστική καθημερινότητα του κύκλου της ερωτεύεται παράφορα έναν πλούσιο και όμορφο νέο, τον Βρόνσκι. Τα συναισθήματα της φαίνεται να βρίσκουν ανταπόκριση και η ίδια την κοινωνική κατακραυγή, αφού δεν υπολογίζει ούτε τον σύζυγό της (Καρένιν) ούτε το παιδί τους. Εκείνη του ζητάει διαζύγιο αλλά αρνείται πεισματικά να της το δώσει, πιστεύοντας πως έτσι θα καταφέρει να την κρατήσει κοντά του. Τελικά η Άννα Καρένινα αποκτάει παιδί με τον Βρόνσκι και αποφασίζουν να φύγουν για κάποιο διάστημα στην Ευρώπη. Επιστρέφοντας τα πράγματα δεν είναι ευνοϊκότερα. Το διαζύγιο δεν μπορεί να το πάρει, η κοινωνική κατακραυγή είναι η ίδια και η Καρένινα πιστεύει ότι ο Βρόνσκι πλέον δεν είναι πιστός σε εκείνη. Πολύ σύντομα η ηρωίδα του συγγραφέα βρίσκεται σε ένα τραγικό αδιέξοδο και αποφασίζει πως η μονή λύση για την ίδια είναι η αυτοκτονία. Έτσι δίνει τέλος στη ζωή της πέφτοντας στις ράγες του τρένου. Μια γυναίκα που, ανήμπορη να συγκρατήσει το πάθος της, αδιαφορεί για τις κοινωνικές συμβάσεις κι εγκαταλείπει σύζυγο και παιδί για τον κομψό αξιωματικό Βρόνσκι, μπαίνοντας σε κατάσταση εσωτερικής πάλης μέχρι και το τέλος της. Σύμβολο ασυγκράτητου έρωτα που η ίδια επιτρέπει να μπει στην ζωής της και να τα τινάξει όλα τον αέρα. Σε μια κοινωνία εξαιρετικά συντηρητική που στέκεται απέναντι της εξαρχής, η ίδια παρασύρεται απο το πάθος και οδηγείται βήμα – βήμα στην καταστροφή.
Μαντάμ Μποβαρύ – Gustave Flaubert
Μια ιστορία που συγκλίνει κάπως με την Άννα Καρένινα, θα λέγαμε ότι είναι, η ζωή της Μαντάμ Μποβαρύ. Η Έμα Μποβαρύ είναι μια κοπέλα μορφωμένη και με ιδιαιτέρως προσεγμένη ανατροφή, χωρίς να προέρχεται απο αριστοκρατική οικογένεια, που ζει στην φάρμα του πατέρα της. Η νεαρή νοιώθει πλήξη στην καθημερινότητα της καθώς άλλα πράγματα ονειρεύεται για τη ζωή της. Μη έχοντας πολλές επιλογές αποδέχεται τη πρόταση γάμου απο τον γιατρό Σαρλ Μποβαρύ, θεωρώντας τον ως μοναδική διέξοδο. Σύντομα όμως αντιλαμβάνεται ότι η ζωή αυτή δεν ομοιάζει σε τίποτα με εκείνη που ονειρευόταν η ίδια. Βυθίζεται στην ανία και μέσα της ξεπηδούν και πάλι τάσεις φυγής. Θα αναζητήσει την ευτυχία σε νέες συναναστροφές και διαφορετική ζωή, άλλα θα υποστεί τις τραγικές συνέπειες αυτών των επιλογών. Σιγά-σιγά ο κλοιός στενεύει γύρω της και η ίδια δεν μπορεί να ελέγξει ούτε τον εαυτό της πια. Στοιχείο ανυπότακτης γυναίκας σε ακραίο βαθμό. Απατάει τον σύζυγό της και επιλέγει μια άλλη ζωή μόνο και μόνο επειδή “πλήττει”. Καταλήγει τελικά θύμα των ανδρών(;) και της θέσης που έχει η γυναίκα στην κοινωνία της. Το τέλος της ίδιας τραγικό…προδομένη, παρατημένη απο όλους, αυτοκτονεί. Τελικά η Έμα καταστράφηκε απο το πάθος της; Έμεινε θύμα ή θύτης; Οι απόψεις διίστανται και ο καθένας επιλέγει την δική του, γιαυτό η Μαντάμ Μποβαρύ αποτελεί μια απο τις πιο γνωστές λογοτεχνικές ηρωίδες όλων των εποχών.
