Το ξίφος του Μπόρχες
Η Χαν Γκανγκ είναι περισσότερο γνωστή για το βιβλίο της ‘Η χορτοφάγος’, όμως και το ‘Μάθημα Ελληνικών’ έχει κερδίσει τους αναγνώστες με το ιδιαίτερο θέμα του και το στυλ γραφής που παραπέμπει σε ποιητικό οίστρο. Το βιβλίο αρχίζει με μία αναφορά στον Μπόρχες που ζήτησε η επιτύμβια επιγραφή να αναγράφει: «Υπήρχε ένα ξίφος ανάμεσά μας». Οι συμβολισμοί πολλοί: τα εμπόδια στη ζωή πολλά, ορατά μα και αόρατα. Ο ίδιος ο Μπόρχες είχε χάσει την όρασή του προς το τέλος της ζωής του και το ξίφος συμβόλιζε αυτό ακριβώς, την άνιση και ανίκητη μάχη με μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Συμβόλιζε, όμως, και την απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους και τους εμποδίζει να χαρούν την ομορφιά της ζωής, ακόμα κι αν υπάρχουν τα εμπόδια που προαναφέραμε.
Η συνάντηση
Ένας καθηγητής αρχαίων ελληνικών στην Κορέα με μειωμένη όραση αλλά με ανεπτυγμένη τη διαίσθηση καθώς μπορεί να δει με τα μάτια της ψυχής. Μια κοπέλα που δεν μπορεί να μιλήσει, που, όμως μιλάει κι αυτή με το βλέμμα της ψυχής της. Ιστορίες που ξετυλίγουν το συναισθηματικό βιογραφικό και αναδεικνύουν τη δύναμη του ψυχισμού των ηρώων. Κόμβος συνάντησης, τα αρχαία ελληνικά. Ξένη και νεκρή γλώσσα, που-κι εδώ είναι το παράδοξο-ανασταίνει τον καθηγητή και τη φοιτήτρια κάνοντάς τους να επικοινωνήσουν με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Η συνάντησή τους είναι ένα ποίημα, γεννάει τη δημιουργία και τον έρωτα και αποκαλύπτει πως νεκρώνει ό,τι αφήνουμε και ό,τι ξεχνάμε. Η γλώσσα είναι αδύνατον να εκφραστεί μέσα από μια γερασμένη-σχεδόν νεκρή-καρδιά, «μια καρδιά μπαλωμένη εδώ κι εκεί, μαραμένη ανέκφραστη» (σ. 157). Η ψυχική νέκρωση ταλαιπωρεί και τον καθηγητή και τη φοιτήτρια εξαιτίας όλων των δεινών που τους έχουν βρει: στιγματισμός και απώλεια όρασης για εκείνον, στέρηση της επιμέλειας του παιδιού της και απώλεια φωνής για εκείνην…
Η ανά(σ)ταση
Όμως, η πνευματική ανά(σ)ταση έρχεται και για τους δύο όταν επικοινωνήσουν πραγματικά. Η σωματική αδυναμία γίνεται ‘ορατή’ δύναμη και ‘ηχηρή’ φωνή. Και μέσα από τα υπαρξιακά αδιέξοδα γεννιέται η ελπίδα του φωτός. Στην κοπέλα αντηχεί μια φράση του πρώην συντρόφου της: «Τρελάθηκες! Όλον αυτόν το ν καιρό εμπιστευόμουν το παιδί μου σε μια τρελή γυναίκα». Η λαϊκή θυμηδία λέει πως «η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει». Η Χαν Γκαγκ το πάει ακόμα πιο βαθιά, όταν, μέσα από την ηρωίδα της, ομολογεί πως κάποιες λέξεις (εν δυνάμει, όλες, θα λέγαμε εμείς) «γεμίζουν το στόμα (και εκείνου που τις λέει αλλά κυρίως εκείνου που τις ακούει) με θραύσματα λεπίδας ξυραφιού, που, προτού προλάβει κανείς να τα φτύσει, τον κόβουν πρώτα».
Ηλιακές κηλίδες και η έκρηξη του φωτός
Αναμφισβήτητα, η αρχαία ελληνική φιλοσοφία υπήρξε πάντα έμπνευση και σημείο αναφοράς για όλους τους μεγάλους στοχαστές. Μετά από πάνω από 2.500 χρόνια από τα ομηρικά έπη, ο «τυφλός προφήτης ή αοιδός» είναι πάλι επίκαιρος. Γνωρίζουμε ότι πολλές φορές η όποια σωματική αδυναμία γεννάει ένα αξιοθαύμαστο σθένος και μια διευρυμένη πνευματική και ψυχική ικανότητα. Όπως ο Τειρεσίας είχε προορατική ικανότητα, έτσι κι ο καθηγητής, μέσα από το μάθημα των ελληνικών, αποδεχόμενος ίσως τη φθορά του χρόνου και τη θνητότητα έρχεται να συμπονέσει τη φοιτήτρια, να σπάσει την αδιαπέραστη σιωπή της. Με τον τρόπο της, τον συμπονάει κι εκείνη, σε μια αμοιβαία πράξη «επανόρθωσης που στοχεύει τραύματα που προκλήθηκαν από την αναπόφευκτη συνθήκη να είναι κανείς άνθρωπος»(Αρβανιτάκης, 2008). Κι έτσι, η διαχρονική αξία των αρχαίων ελληνικών συναντά τις ηλιακές κηλίδες που εκρήγνυνται, παράγοντας ένα ανυπέρβλητο φως, το φως της ζωής και της ομορφιάς της.
Βιβλιογραφία
Αρβανιτάκης, Κ. (2008). Ψυχανάλυση και Ομηρικά Έπη. Ίκαρος Ψυχαναλυτική Σειρά. Αθήνα: Ίκαρος Εκδοτική Εταιρεία.
