Πολλοί είναι οι ποιητές που δεν έχουν ανάγκη εγκώμια για να προετοιμάσουν τον αναγνώστη. Ο Κ. Π. Καβάφης ανήκει αδιαμφισβήτητα σε αυτούς, όχι επειδή τα ποιήματα του έχουν εκδοθεί σε αρκετές γλώσσες στο εξωτερικό, ούτε γιατί περνώντας από κάποια ηλικία όλοι ενδέχεται να βρέθηκαν “ανά χείρας” με κάποιο απόσπασμα ποιήματος του και άρα το όνομα του κάτι θυμίζει. Η αναγνώρισημότητα που ακολουθεί το έργο του, και κατ΄επέκταση τον ίδιο, είναι βαθύτερη. Ο Καβάφης εισηγήθηκε μια αλλιώτικη ποιητική που αναπαριστά το παρελθόν με πρωτοφανή ρεαλισμό , για την ποίηση, και αυτό το ίδιο το παρελθόν λειτουργεί ως πρόσχημα για να προβάλει πάνω του, ο ποιητής, τις άλλοτε “νοσηρές” και άλλοτε εξιδανικευμένες φαντασιώσεις του.
Με την ρηξικέλευθη στάση που συστάθηκε το έργο του , πρέπει να αναφερθεί, ότι τοιουτοτρόπως καθιερώθηκε και ο ίδιος ως προσωπικότητα. Για τον Κ. Καβάφη, ακόμα και σήμερα ανά την “υφήλιον”, όπως υπάρχουν αμέτρητοι αναγνώστες- θαυμαστές του, έτσι αρκετές φορές συναντά κανείς και πολλούς που αμφισβητούν την αξία του σχετικά με την ποιητική τέχνη ή και ακόμα τον ίδιο ως άνθρωπο. Αν υπάρχει ένα ζήτημα για το οποίο ίσως να στιγματίστηκε, αυτό αφορά κατεξοχήν την ομοφυλοφιλίκη φύση του και ίσως την ερωτική ζωή του.
Η κοινωνία της εποχής του, η οποία δεν ήταν σε θέση να αναγνωρίσει το έργο του -οποιαδήποτε παραλλαγή των καθιερωμένων προτύπων και δη σεξουαλικών προκαλούσε και προκαλεί την κατακραυγή- και μια πιο μεταγενέστερη κοινωνική πραγματικότητα που δεν απέβαλε εν τέλει τέτοιου είδους αντιλήψεις καθολικά, άφησαν το σημάδι τους ορατό. Ωστόσο φαίνεται πως το “πάθος” του ποιητή συνεχίζει να αποτελεί μέρος, κατά κάποιον τρόπο, της υστεροφημίας του.
Δεν γνωρίζω αν ο Κωνσταντίνος Καβάφης συγκροτεί μια κατηγορία, στο είδος, από μόνος του. Όμως, καθώς διαβάζει κάποιος τα ποιήματα του, μπορεί να αντιληφθεί το μεγαλείο του.
Τα σύμβολα που αποτυπώνει, οι θεματικοί κύκλοι που καταπιάνεται σε ολόκληρο το έργο του και η μοναδικότητα της έκφρασης και της γλώσσας του, τον καθιστούν ανεπανάληπτο.
Ο ποιητής, για παράδειγμα, μέσα από την Καβαφική “ Πόλις” μας δίνει την έννοια του αναλλοίωτου και ατέρμονου καθρεφτίζοντας το καθολικό και πανανθρώπινο.
Ο αναγνώστης, δηλαδή, αναγνωρίζει την δική του πόλη μέσω του ποιήματος. Σε άλλη περίπτωση, περιγράφει με άμεσο τρόπο την ερωτική αίσθηση και φύση κυρίως ως ανάμνηση :
“Α τώρα, που κάθησε στο διπλανό τραπέζι
γνωρίζω κάθε κίνηση που κάμνει – κι απ΄τα
ρούχα κάτω
γυμνά τα αγαπημένα μέλη ξαναβλέπω¨.
Η σπουδαιότητα του Καβάφη ίσως να οφείλεται στο γεγονός πως τα ποιήματά του
τελικά είναι αναπαράσταση της πραγματικότητας μέσω φαντασίας.
Ακόμα και η ίδια η πραγματικότητα, όμως, στον Καβαφικό κόσμο
είναι διττή : είναι πραγματική και φανταστική ταυτόχρονα.
Γι’ αυτό…”Προσπάθησε να τα φυλάξεις ,ποιητή ,
όσο κι αν είναι λίγα αυτά που σταματιούνται.
Του ερωτισμού σου τα οράματα“
(απόσπασμα από το ποίημα του Κ. Π. Καβάφη : Όταν διεγείρονται”)