«Η Φάρμα των Ζώων» αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ως ένα από τα διασημότερα έργα του βρετανού συγγραφέα George Orwell. Συνιστά ένα πολιτικό θρίλερ και μια αλληγορία της πραγματικότητας, καθώς ο Orwell κατακρίνει την κυριαρχία του Στάλιν -ο οποίος στην νουβέλα αντιπροσωπεύεται από ένα γουρούνι, τον Ναπολέοντα- στην Σοβιετική Ένωση (γνωστή και ως ΕΣΣΔ), και εν γένει το κάθε ολιγαρχικό καθεστώς. Αναντίρρητα, πρόκειται για ένα έργο διαχρονικό και προφητικό, καθώς εξετάζοντας τον ρου της ιστορίας συνειδητοποιούμε πως συνεχώς δημιουργούνται αυταρχικά καθεστώτα που κρύβονται πίσω από το προσωπείο μιας κίβδηλης δημοκρατίας.
Πλοκή
Το έργο ξεκινάει με την ομιλία ενός γουρουνιού, του γερο-στρατηγού, η οποία αποτελεί την γενέτειρα του κινήματος του ζωισμού -με άλλα λόγια του κομμουνισμού- και το έναυσμα για την έναρξη της επανάστασης των ζώων με επικεφαλείς δύο γουρούνια, τον Ναπολέοντα και τον Σνόουμπολ -ο οποίος αποτελεί την μικρογραφία του Τρότσκι- κατά την ανθρώπινη κυριαρχία στην φάρμα. Η επανάσταση είναι επιτυχής και έτσι τα ζώα εκτοπίζουν τους ανθρώπους από το αγρόκτημα και θεσπίζουν επτά απαράβατους νόμους. Από εδώ και στο εξής, ακολουθεί μία σειρά μηχανορραφιών με τις οποίες ο Ναπολέων εξοστρακίζει τον Σνόουμπολ και μετατρέπεται σε απόλυτος μονάρχης. Συνακολουθητικά, τα γουρούνια αποκτούν όλη την εξουσια. Πλέον τα ζώα της φάρμας, δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τα γουρούνια από τους ανθρώπους και οι επτά εντολές αναγράφονται σε μία φράση: «Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα».
Ο Orwell λοιπόν, περιγράφει μία «δυστοπία». Μία κοινωνία που λειτουργεί υπό την επήρεια ψευδολογημάτων πολιτικών και ακατάσχετων υποσχεσεολογίων. Όλως παραδόξως, αυτή η «δυστοπία» έχει μετατραπεί στην πραγματικότητα του 21ου αιώνα, όπου η αξία ενός ανθρώπου αρίζεται από την θέση του στην κοινωνική πυραμίδα, ενώ ταυτοχρόνως η προπαγάνδα και η παραπληροφόρηση μετατρέπουν την μάζα σε υποχείριο των ισχυρών. Έτσι, «Η Φάρμα των Ζώων» αποτελεί το πορτρέτο την σημερινής κοινωνίας.
Συμβολισμός
Με αφορμή τα παραπάνω, ας εξετάσουμε τους συμβολισμούς που χρησιμοποιεί ο ξακουστός συγγραφέας μέσω κάποιων χαρακτήρων της νουβέλας. Λόγου χάρη, ο Ναπολέων συνιστά χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός ηγέτη που διέπεται από μία απαράμιλλη δίψα για εξουσία. Στον βωμό της εξουσίας διαπράττει αισχρά εγκλήματα και καταπατά θεμελιώδη δικαιώματα, όπως είναι η ισότητα. Φρονώ πως έξυπνα ο συγγραφέας του απέδωσε το όνομα του Γάλλου στρατηγού, διότι ομοίως με αυτόν, ο Ναπολέων (του Orwell) αρχικά παρουσιάζεται ως ήρωας της επανάστασης και στην συνέχεια μετατρέπεται σε αδυσώπητος δικτάτορας.
Παράλληλα, ο Μπόξερ είναι ένα αφοσιωμένο και αφελές άλογο. Συμβολίζει την εργατική τάξη, η οποία εργάζεται ακατάπαυστα με σκυμμένο το κεφάλι, για να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες των ανωτέρων. Είναι νομοταγής και πιστός ακόλουθος του κινήματος του ζωισμού, με αποτέλεσμα να γίνεται εύκολα θύμα της προπαγάνδας των γουρουνιών. Αντίστοιχα, θύματα της εν λόγω προπαγάνδας αποτελούν και τα πρόβατα, τα οποία συμβολίζουν μία μάζα που λειτουργεί ως ένα σύνολο άβουλων όντων -για αυτό και ο Orwell δεν τους αποδίδει ονόματα. Είναι γεγονός ότι συναντάμε παραδείγματα των παραπάνω χαρακτήρων στο πλαίσιο της σημερινής κοινωνίας. Οι περιπτώσεις αυταρχικών ηγετών, καθώς και ανθρώπων ευάλωτων προς την παραπληροφόρηση είναι πολυάριθμες στον σύγχρονο κόσμο.
Κατα την ανάγνωση της «Φάρμας των Ζώων» είναι αδύνατον να αποφύγεις το συναίσθημα της απογοήτευσης. Απογοήτευσης προς την ανθρωπότητα, προς την απληστία που καταβάλλει κάθε πρόσωπο εξουσίας. Ακούσια γεννάται μία βαθιά απελπισία και εγείρεται το ερώτημα για το εάν θα σταματήσει ποτέ αυτός ο φαύλος κύκλος τυραννία-επανάσταση-τυραννία. Η ιστορία αποδεικνύει πως η κατάρριψη αυτού είναι σχεδόν απίθανη. Θέλω όμως να τελειώσω αυτό το άρθρο με μία νότα ελπίδας, παραθέτοντας ένα απόφθεγμα που λανθασμένα αποδίδεται στον βρετανό συγγραφέα, αλλά συνοψίζει τα παραπάνω ιδιαίτερα αποτελεσματικά: «Οι λαοί που εκλέγουν διεφθαρμένους πολιτικούς, κλέφτες, απατεώνες και προδότες δεν είναι θύματα αλλά συνένοχοι». Έτσι λοιπόν, το κλειδί βρίσκεται στα χέρια του καθενός από εμάς.
