Νομίζω πως η ερώτηση “Ποια είναι τα αγαπημένα σου βιβλία;” είναι από τις πιο δύσκολες. Η λίστα αυτή αλλάζει και μεταβάλλεται όσο αλλάζω κι εγώ. Τώρα όμως, προσπάθησα χωρίς να το σκεφτώ πολύ, να μιλήσω εν συντομία για τα δέκα τωρινά αγαπημένα μου.
O Λούσιας, του Ν. Χουλιαρά, Εκδ. Νεφέλη
Ο Λούσιας είναι ένα από τα βιβλία που με συγκίνησε βαθιά. Η αθωότητα της οπτικής του αφηγητή, η ειλικρίνεια των σκέψεων του, ο επαναλαμβανόμενος λόγος, τα λεκτικά μοτίβα αλλά και οι περιγραφές των κοινωνικοπολιτικών γεγονότων και της πόλης των Ιωαννίνων δημιουργούν ένα κλίμα μοναδικής αισθητικής. Ο ήρωας-αφηγητής χαρακτηρίζεται από τη μοναξιά του, χωρίς όμως να φαίνεται ιδιαίτερα ότι αυτό τον επηρεάζει τόσο όσο άλλα κοινωνικά συμβάντα που με την αθωότητά του δεν μπορεί να κατανοήσει. Ο Λούσιας εντέλει, για μένα, είναι από τους σημαντικότερους ήρωες της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.
Ο φύλακας στη σίκαλη, του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, Εκδ. Επίκουρος
Αν κάτι με γοητεύει ιδιαίτερα, είτε πρόκειται για γραπτό ή προφορικό λόγο, είναι η γνησιότητα που μπορεί να έχουν διάφορες εκφάνσεις της γλώσσας. Το συγκεκριμένο βιβλίο με τράβηξε κατευθείαν καθώς ο λόγος του ήρωα είναι όχι απλά καθημερινός αλλά και εντάσσεται, θα έλεγα, στα πλαίσια της αργκό, καθώς ο ήρωας είναι ένας έφηβος, ο Χόλντεν Κόλφιλντ. Είχε προκαλέσει εντύπωση μάλιστα τότε ένα βιβλίο με τέτοιο λεξιλόγιο, ειδικά όταν αυτό προέρχεται από έναν νεαρό έφηβο. Όμως πώς αλλιώς θα αποδιδόταν τόσο εξαίρετα η ταυτότητα του ήρωα;
Ο Χόλντεν αναγκάστηκε να βρίζει πολύ και αρκετές πράξεις του δεν αρμόζουν στην ηλικία του, αλλά αυτά είναι αποτέλεσμα συνθηκών που τον διαμόρφωσαν χωρίς να το επιλέξει ο ίδιος. Η επιθυμία του να «προστατέψει» την αδερφή του και άλλα παιδιά από την βιαιότητα της πρόωρης ωρίμανσης και ενηλικίωσης – όπως συχνά συμβαίνει στα παιδιά των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων κι όπως συνέβη στον ίδιο – είναι ειλικρινά συγκινητική.
Μπλε βαθύ, σχεδόν μαύρο, του Θ. Βαλτινού, Εκδ. Εστία
Θα έλεγε κανείς πως μια νουβέλα που είναι αποκλειστικά και μόνο ο μονόλογος ενός ήρωα θα μπορούσε να είναι κουραστική. Όμως ο χαρακτήρας της πρωταγωνίστριας παρουσιάζεται σταδιακά μέσα από αυτόν το μονόλογο και κρατάει συνεχώς σε εγρήγορση τον αναγνώστη. Και σε αυτό το βιβλίο ο λόγος της ηρωίδας μας βοηθάει να κατανοήσουμε την ταυτότητά της. Θα έλεγα πως είναι σαν να μιλάς μαζί της, σαν έχεις έναν άνθρωπο μπροστά του που σου εξιστορεί τη ζωή του. Άλλοτε νιώθεις το συναισθηματικό της φορτίο, άλλοτε συμπάσχεις μαζί της ή και ακούς με ενδιαφέρον το παρελθόν της. Το κείμενο είναι γεμάτο με φιλοσοφικά, θα έλεγα, ζητήματα, που όμως περνάνε τόσο έμμεσα στον αναγνώστη, χωρίς πίεση ή ένταση κι αυτό προσδίδει μια ιδιαίτερη ομορφιά.
Επάγγελμα πόρνη, της Λιλής Ζωγράφου, Εκδ. Αλεξάνδρεια
«Μια πυκνοκατοικημένη γυναίκα ζούσε ολομόναχη στο ψηλό άδειο σπίτι. Όλες οι ταπεινώσεις των ανθρώπων, όλες τους οι διαμαρτυρίες, κρυφές και φανερές, εισβάλλανε μέσα της ανάκατες και αταξινόμητες». Λόγος ζωντανός, γεμάτος εικόνες, μια παρομοίωση τόσο έντονη, που θα μπορούσε να αποδοθεί εικαστικά.
Η Λιλή Ζωγράφου παρουσιάζει μ’ έναν ιδιαίτερο ρεαλισμό διάφορα γεγονότα σημαντικών, για την σύγχρονη Ελλάδα, κοινωνικοπολιτικών περιόδων. Παρουσιάζει το γυναικείο βίωμα και τη σκληρότητα που αυτό φέρνει, ιδίως όταν έχει κάποιες διεκδικήσεις και αντιτίθεται στο καθεστώς. Η αίσθηση του χιούμορ δεν λείπει παρόλα αυτά και ο πληθωρικός και αξιοθαύμαστος χαρακτήρας της συγγραφέα γίνεται εμφανής.
Το τέλος του παιχνιδιού, του Σ. Μπέκετ, Εκδ. Ύψιλον
Είναι λίγα τα έργα που με έχουν σημαδέψει τόσο πολύ όσο αυτό εδώ. Ίσως δεν είναι μόνο το έργο που με σημάδεψε αλλά ολόκληρη η κοσμοθεωρία του Μπέκετ. Το τέλος του παιχνιδιού είναι ένα θεατρικό κείμενο και ίσως εκ πρώτης όψεως δεν αποτελεί το πιο «εύκολο» ανάγνωσμα. Προσωπικά και για να είμαι ειλικρινής, μετά από ένα εξάμηνο σπουδών πάνω στο έργο του, μπόρεσα να κατανοήσω τα κείμενα του Μπέκετ καλύτερα. Κυριαρχεί η αίσθηση του παράλογου, η αίσθηση πως τίποτα δεν βγάζει νόημα, τίποτα δεν έχει νόημα, ο χρόνος είναι ανύπαρκτος ή εντέλει δεν μας αφορά το πόσο γρήγορα ή αργά περνά, η μνήμη είναι αδύναμη. Η έννοια του θανάτου, της απάθειας, η έννοια της εξουσίας και πολλά άλλα παρουσιάζονται μέσα από πολλά κείμενα του Μπέκετ.
Δεν έχω αναφερθεί πιο συγκεκριμένα στο εν λόγω βιβλίο σκόπιμα, καθώς πιστεύω πως ο κόσμος που παρουσιάζει ο συγγραφέας, η γλώσσα και εντέλει η αίσθηση που μένει στον αναγνώστη είναι τα δυνατά σημεία και όχι τόσο η ιστορία και η πλοκή του έργου.
Επειδή δεν άντεχα να ζήσω φωναχτά, της Ε. Ντίκινσον, Εκδ. Guttenberg
Φυσικά μια λίστα με τα αγαπημένα μου βιβλία θα ήταν ελλιπής αν δεν υπήρχε τουλάχιστον ένα βιβλίο ποίησης και μια από τις αγαπημένες μου ποιήτριες είναι η Ντίκινσον. Διαβάζοντας ποιήματα της ένιωθα πως, μ’ έναν περίεργο τρόπο, έβρισκα τον εαυτό μου σ’ αυτά. Μια γυναίκα που έζησε τόσους αιώνες πριν, τόσο περιορισμένα και δύσκολα, κατάφερε να διαμορφώσει μια τόσο ιδιαίτερη γλωσσική ταυτότητα, να μεταφέρει ιδέες και απόψεις της με τόσο συγκεκριμένο και σαφή τρόπο ώστε εγώ να διαβάζω ποιήματά της και να νιώθω πως την ξέρω, πως την έχω γνωρίσει. Η εκλεπτυσμένη ειρωνεία της, ο τρόπος που αντιμετωπίζει τον θάνατο, οι συχνές προσωποποιήσεις και τόσα άλλα στοιχεία καθιστούν την ποίηση της μοναδική.
Η Φόνισσα, του Α. Παπαδιαμάντη, Εκδ. Νίκας / Ελληνική Παιδεία Α.Ε.
Ο Παπαδιαμάντης για μένα είναι από τα μεγαλύτερα, αν όχι το μεγαλύτερο, όνομα της κλασσικής ελληνικής λογοτεχνίας. Η απλότητα και η γνησιότητα της γλώσσας, οι σκηνές της καθημερινής ζωής, τα ήθη και τα έθιμα της ελληνικής επαρχίας σε συνδυασμό με την θεματολογική ανάδειξη σημαντικών ζητημάτων αποτελούν τα στοιχεία της ομορφιάς του έργου του συγγραφέα. Το συγκεκριμένο έργο, πέρα του ότι εμπεριέχει τα παραπάνω στοιχεία, πραγματεύεται ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα, τη θέση της γυναίκας και με μαεστρία παρουσιάζεται η δραματική, θα έλεγα, πραγματικότητα γι’ αυτό το πάντα επίκαιρο ζήτημα.
Το τέλος της μικρής μας πόλης, του Δ. Χατζή, Εκδ. Ροδακιό
Ένα βιβλίο δυνατών διηγημάτων με μεστό λόγο από τα χρόνια του Μεσοπολέμου ως την Αντίσταση. Μια χαρτογράφηση της ελληνικής επαρχίας που σταδιακά εμφανίζει σημάδια αστικοποίησης, ήρωες καθημερινοί, με αξίες και ιδανικά, ιστορίες που συγκινούν βαθιά τον αναγνώστη χωρίς ωστόσο καμία τάση φθηνών συναισθηματισμών, κάθε άλλο. Ένα βιβλίο που σε μεταφέρει σ’ ένα όχι τόσο μακρινό παρελθόν της Ελλάδας με τρόπο αριστοτεχνικό.
Γκιακ, του Δ. Παπαμάρκου, Εκδ. Πατάκη
Σε κάθε λίστα βιβλίων που αξίζει να διαβαστούν, νομίζω πως είναι απαραίτητο να υπάρχει και ένα βιβλίο ενός σύγχρονου συγγραφέα. Όχι μόνο γιατί χρειάζεται να δίνεται θέση σε νέους δημιουργούς, αλλά κυρίως, επειδή εκείνοι έχουν μια καινούρια οπτική – πάντα ωφέλιμη για το αναγνωστικό κοινό. Ιδιαίτερα αν πρόκειται για την οπτική του Παπαμάρκου που καταφέρνει να μιλήσει για θέματα που έχουν ειπωθεί αρκετές φορές στα λογοτεχνικά πλαίσια, μ’ έναν τελείως όμως δικό του τρόπο. Έναν τρόπο που, έχω την εντύπωση, συμβαδίζει με αξίες που επιτέλους γίνονται κοινωνικά δεκτές.
Έχω ξαναδιαβάσει για τη μικρασιατική εκστρατεία, για τη Σμύρνη, για Έλληνες μετανάστες. Όμως, δεν έχω ξαναδιαβάσει βιβλίο που να περιγράφει τόσο φυσικά τον έρωτα ενός στρατιώτη για έναν άλλον, που να εμπεριέχει προφορικές αφηγήσεις με αρβανίτικη διάλεκτο και να συνδυάζει βαθιά φιλοσοφικά ζητήματα που παρουσιάζονται αβίαστα. Η προφορικότητα, τα στοιχεία τοπικής διαλέκτου και η ειλικρίνεια του λόγου είναι ακόμα δύο στοιχεία που με τράβηξαν σ’ αυτό το βιβλίο, που σίγουρα αξίζει να διαβαστεί.
Καθεδρικός ναός, του Ρ. Κάρβερ, Εκδ. Μεταίχμιο
Από τους αγαπημένους μου σύγχρονους Αμερικάνους διηγηματογράφους είναι ο Κάρβερ καθώς τα διηγήματά του έχουν στοιχεία που πάντα με συγκλονίζουν. Λιτότητα λόγου, καθημερινούς χαρακτήρες, δυνατό μήνυμα που περνάει φυσικά στον αναγνώστη. Τα διηγήματά του είναι σχετικά μικρά σε έκταση, γεμάτα ζωντανούς διαλόγους και εικόνες, οι σκέψεις και οι προβληματισμοί των ηρώων τόσο οικείοι και υπάρχει έντονα μια κινηματογραφική οπτική.
Σχετικά με την συγγραφέα, Γεωργία Τσουκαλοχωρίτη
Η Γεωργία Τσουκαλοχωρίτη γεννήθηκε το 1994 στην Αθήνα, σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ολοκληρώνει τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο ίδιο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Άρθρα της Γεωργίας Τσουκαλοχωρίτη έχουν δημοσιευτεί σε τοπικές εφημερίδες της Λέσβου. Το 2015 δημοσιεύτηκε ένα διήγημά της στο ηλεκτρονικό βιβλίο «Με κομμένη την ανάσα».
Η Γεωργία Τσουκαλοχωρίτη το 2016 συμμετείχε σε μια συλλογική έκδοση με ένα διήγημά της, «12 ερωτικά εγκλήματα αναζητούν δολοφόνο», Εκδ. Iwrite. Το 2017 συμμετείχε σε μια επίσης συλλογική έκδοση διηγημάτων, «Κόκκινη κλωστή δεμένη», Εστία Ρουμλουκιωτών. Το 2018 εκδόθηκε η πρώτη ατομική της συλλογή διηγημάτων «Τα φτερά του κόκορα» από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
