
Η περίοδος της Κατοχής ήταν ένα γεγονός που δεν σήμαινε μόνο την παράδοση της Ελλάδας στις ξένες δυνάμεις αλλά και την πείνα, την εξαθλίωση και τον θάνατο. Στις 27 Απριλίου 1941 και τοπική ώρα 8:00, τα Γερμανικά στρατεύματα εισέρχονται στην Αθήνα. Τεθωρακισμένα οχήματα με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό Φριτς Ντίρφλινγκ, εισήλθαν στα βόρεια προάστια της πόλης. Στο καφενείο «Παρθενών» στους Αμπελοκήπους τέσσερις άνδρες θα παραδώσουν τα «κλειδιά» των Αθηνών, ο φρούραρχος και υποστράτηγος Αθηνών Χρήστος Καβράκος, ο νομάρχης Αττικοβοιωτίας Κωνσταντίνος Πεζόπουλος, και οι δήμαρχοι Αθηνών Αμβρόσιος Πλυτάς και Μιχαήλ Μανούσκος. Οι τέσσερις αυτοί άνδρες θα δηλώσουν πως η Αθήνα δεν θα προέβαλε καμία αντίσταση. Οι κατακτητές θα ορίσουν πολιτικούς διοικητές τους δύο δημάρχους, ενώ θα καταστήσουν αιχμάλωτο πολέμου τον υποστράτηγο Αθηνών Χρήστο Καβράκο. Ο ραδιοφωνικός σταθμός θα εκπέμψει το τελευταίο του ανακοινωθέν: «Αδέρφια κρατείτε καλά μαζί σας το πνεύμα του μετώπου. Ο εισβολεύς εισέρχεται στην έρημον πόλη με όλες τις προφυλάξεις εις τα κατάκλειστα σπίτια. Έλληνες ψηλά τις καρδιές. Ο πόλεμος μας συνεχίζετε και θα συνεχιστεί μέχρι τελικής νίκης. Ζήτω το Έθνος των Ελλήνων».
«Περιεργαζόμουν τα τεθωρακισμένα οχήματα, τριγυρνούσα ανάμεσα στους στρατιώτες, δέκα χρονών παιδί με αγνοούσαν. Κάποιοι ήταν αδύνατοι, άλλοι φαινόταν καταπονημένοι. Αναρωτιόμουν αν αυτά ήταν τα θηρία του πολέμου, αυτοί οι άνθρωποι που πνίγονταν από τη σκόνη και έτρωγαν λαίμαργα φρούτα και κουταλιές ζάχαρης.
Νίκος Παραδείσης αυτόπτης μάρτυρας της περιόδου εκείνης
Η Κατοχή θα οδηγήσει στην πλήρη κατάρρευση της Ελληνικής οικονομίας
Η περίοδος της Κατοχής στην Ελλάδα θα κρατήσει ως τον Οκτώβριο 1944. Σε ορισμένες περιοχές, όπως ήταν η Κρήτη, οι Γερμανικές φρουρές θα μείνουν ως τον Ιούνιο 1945. Τα δεινά που επέφερε ήταν πολλά και προκάλεσε ανυπολόγιστες καταστροφές. Οι άνθρωποι που πέθαναν κατά την διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου ήταν μεταξύ των 300.000 και 770.000 αμάχων. Ταυτόχρονα οι νεκροί στρατιώτες έφταναν τους 35.000.
Επιπλέον, η Ελληνική οικονομία οδηγήθηκε σε πλήρη κατάρρευση. Οι πρώτες ύλες και τα τρόφιμα θα επιταχτούν από τους Γερμανούς κατακτητές. Αυτή η πράξη είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο του πληθωρισμού. Η έλλειψη σε είδη βασικής και πρώτης ανάγκης οδήγησε στο ξέσπασμα του λιμού τον χειμώνα του 1941 -1942. Το θέαμα των ατροφικών παιδιών που έψαχναν τροφή στα σκουπίδια και οι εκατοντάδες άταφοι νεκροί στους δρόμους, ήταν δυστυχώς ένα συνηθισμένο φαινόμενο.
Οι μαυραγορίτες εκμεταλλεύονται τον ανθρώπινο πόνο και θησαυρίζουν
Η ναζιστική Κατοχή θα οδηγήσει στην άνθηση της μαύρης αγοράς, με τους «μαυραγορίτες εμπόρους» να θησαυρίζουν. Οι διασυνδέσεις τους με τις κατοχικές δυνάμεις, τους εξασφάλιζαν βασικά αγαθά, τα οποία πωλούνταν σε πολύ υψηλές τιμές. Όμως, οι αντάρτες έπαιρναν κάποιο αντάλλαγμα για να τους αφήνουν να διακινούν ελεύθερα τα προϊόντα τους. Οι «κανονικοί» μαυραγορίτες ήταν λίγοι και συνεργάζονταν με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς. Είχαν ειδικές άδειες, έτσι ώστε να μην τους σταματά και να τους ελέγχει κανένας σε κάποιο μπλόκο και αν εντοπίζονταν. Ωστόσο είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι, εξαιτίας της μεγάλης εξαθλίωσης του πληθυσμού, υπήρξαν πολλοί απελπισμένοι άνθρωποι, που αντάλλαξαν τα προικιά του παιδιού τους με λίγο στάρι ή λάδι, για να μπορέσουν να επιβιώσουν για λίγο.
«Προχθές πούλησα τις χρυσές μας βέρες και πήρα τρεις οκάδες αλεύρι»
Ημερολόγιο του καθηγητή Μίνω Δούνια 1942.
Έτσι είναι γνωστό, ότι πουλήθηκαν ολόκληρες περιουσίες για ένα τενεκέ με λάδι, ενώ οι άνθρωποι μάζευαν χόρτα από τους λόφους και τα έτρωγαν νερόβραστα χωρίς λάδι. Όμως και αυτά κάποια στιγμή τελείωσαν. Οι άνθρωποι που δεν είχαν μια εργασία ή δεν συνεργάζονταν με τους κατακτητές ήταν αδύνατο να επιβιώσουν. Το «αντάλλαγμα για ένα πιάτο με φαΐ ήταν βαρύ και το ζητούσαν με εκβιαστικό τρόπο».
Στην Αθήνα πουλήθηκαν ολόκληρα σπίτια και οικόπεδα μεγάλης αξίας για κάποια τρόφιμα ή για έναν τενεκέ με λάδι. Και όταν τελείωναν τα τρόφιμα και η ανταλλαγή με χρυσό, τότε η ανταλλαγή γινόταν με το ίδιο το άτομο. Γυναίκες όλων των «κοινωνικών τάξεων» έφτασαν στο κατώφλι της πορνείας. Έκαναν σχέσεις με τους κατακτητές ή με τους μαυραγορίτες, για να εξασφαλίσουν κάποια τρόφιμα για τα παιδιά τους. Με μια οκά λάδι μπορούσες να έχεις όποια γυναίκα ήθελες σύμφωνα με τον Μίμη Παπανικολάου.
Οι μαυραγορίτες και οι καταδότες έλυναν και έδεναν επί της ναζιστικής Κατοχής

Μαζί με τους Μαυραγορίτες «άνθησε» και το «επάγγελμα» του καταδότη. Οι καταδότες γνώριζαν Ιταλικά ή Γερμανικά και χρησιμοποιούνταν από τους κατακτητές σαν διερμηνείς. Επιπλέον, τους ενημέρωναν και οποιαδήποτε πληροφορία έπεφτε στην αντίληψη τους. Ήταν καλοπληρωμένοι από λίρες αλλά τους έδιναν και τρόφιμα. Επίσης όταν μάθαιναν κάποια πληροφορία για κάποιον, τον εκβίαζαν και ζητούσαν λίρες με αντάλλαγμα την σιωπή τους. Ο καταδότης ήταν το απαχθέστερο «επάγγελμα» της Κατοχής. Υπήρξαν όμως και διερμηνείς, που συνεργάστηκαν με τους κατακτητές, βοηθώντας πολλούς Έλληνες να ξεφύγουν από τους κατακτητές τους.
Η επισιτιστική κρίση που θα δημιουργηθεί καλύφθηκε εν μέρει από τον Διεθνής Ερυθρό Σταυρό
Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός θα παίξει και αυτός σημαντικό ρόλο στην Κατοχή. Θα στελεχώσει νοσοκομειακές μονάδες και θα παρέχει νοσηλευτική φροντίδα, καθώς και συσσίτια, κουβέρτες και ρούχα. Το 1942, η ανθρωπιστική βοήθεια υπό την αιγίδα του, έφτασε στην Ελλάδα με την μορφή τροφίμων. Τα τρόφιμα προέρχονταν, σε πρώτη φάση, από τον Καναδά και αργότερα από τις ΗΠΑ. Η κατάσταση ήταν φοβερή, αφού ο πληθυσμός λιμοκτονούσε και όλα τα είδη διατροφής είχαν συγκεντρωθεί από τους Γερμανούς. Τα τρόφιμα μπορούσαν να αγορασθούν μόνο σε υπερβολικά υψηλές τιμές. Οι Έλληνες με δελτίο δικαιούνται καθημερινά 160 γραμμάρια άρτου και 50 δράμια γάλακτος για τα παιδιά.
Η τρομακτική εκτίναξη του πληθωρισμού στην περίοδο της Κατοχής

Τους πρώτους μήνες της Κατοχής, η νομισματική κυκλοφορία φτάνει στο απίστευτο νούμερο των 41 δισεκατομμυρίων. Το 1942, το σύνολο φτάνει στα 200 δισεκατομμύρια. Η εκτίναξη του πληθωρισμού οφείλεται στις κατοχικές κυβερνήσεις που είναι υποχρεωμένες να πληρώνουν στους ξένους κατακτητές. Εως τον Αύγουστο 1942 οι Γερμανοί αλλά και οι Ιταλοί είχαν πάρει 20 δις., απαιτώντας άλλα δέκα. Στα τέλη του ίδιου έτους, η κυκλοφορία του χαρτονομίσματος ανέρχεται στα 306 δισεκατομμύρια, ενώ στις αρχές του 1944 κυκλοφορούσαν χαρτονομίσματα συνολικής αξίας 4 δισεκατομμυρίων. Αυτό που συνεχίζει να τροφοδοτεί τη τρομακτική άνοδο του πληθωρισμού ήταν τα «έξοδα κατοχής» που εισπράττουν οι κατακτητές.
Ο ρόλος των αντιστασιακών ομάδων
Λίγο μετά την κατάληψη της Ελλάδας, ο Ελληνικός λαός ιδρύει την πρώτη αντιστασιακή ομάδα με όνομα η Ελευθερία. Τον Σεπτέμβριο 1941, ιδρύεται το ΕΑΜ, δηλαδή το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο.Τον Οκτώβριο 1942, θεμελιώνεται η Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση, ενώ παράλληλα υπήρξαν και άλλες αντιστασιακές ομάδες όπως η Εθνική Δημοκρατική Ένωση Ελληνοπαίδων, η Ιερή Ταξιαρχία, η Επιτροπή Εθνικής Σωτηρίας, η Ένωσης Συμπολεμιστών Εθνικού Αγώνα κτλ. Το ΕΑΜ ήταν αυτό που έπαιξε όμως το πιο σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση ενός μεγάλου τμήματος της ενδοχώρας.
Ο μεγάλος λιμός του 1941
Στον λιμό του 1941 – 1942 η θερμοκρασία έφτασε στους 6 βαθμούς υπό του μηδενός. Αυτό συνέβαλλε ακόμη περισσότερο στον αποδεκατισμό του Ελληνικού λαού. Η Αθήνα είχε να δει τέτοιου είδους βαρυχειμωνιά πάνω από 80 χρόνια. Από την άλλη, όλο αυτό έμοιαζε σαν μια βοήθεια της φύσης προς την εξέλιξη του πολέμου. Επιπλέον, λόγω του ψύχους, τα πτώματα, που κείτονταν στους δρόομους δεν μύριζαν. Ο αριθμός των νεκρών αυτής της διετίας έφτασε τους 500. 000 περίπου. Σχεδόν όλοι θα αναρωτηθούν για εκείνη την περίοδο πως υπήρξαν άνθρωποι που επέζησαν λαμβάνοντας μόλις 300 ως 500 θερμίδες την ημέρα.

«Γυναίκες, άντρες, παιδιά – ανθρώπινοι σκελετοί ντυμένοι με κουρέλια- ψάχνουν απεγνωσμένα στα σκουπίδια για να βρουν κάτι να φάνε και να ξεγελάσουν την πείνα τους: μια κρεμμυδόφλουδα, μια λεμονόκουπα ή κάποιο κόκκαλο για να γλείψουν. Νεκροί σε κάθε γωνιά, καθημερινή εικόνα».
Advertising
Από το βιβλίο οι συνταγές της κατοχής της Ναταλίας Σαμαρά Γκαίτλιχ οδηγός επιβίωσης.
Η κατάληψη στην Κρήτη είχε γίνει για να στέλνουν οι Γερμανοί στρατιώτες λάδι στις οικογένειες τους
Τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας είχαν πολύ μεγάλο αριθμό νεκρών από την πείνα. Στην Αθήνα και στον Πειραιά ο αριθμός τους είχε φτάσει τους 63.734, ενώ σε όλη την χώρα περίπου τους 100.000. Ο ιστορικός και δημοσιογράφος Mark Mazower, είχε χαρακτηρίσει αυτό τον λιμό στην Ελλάδα, ως τον μεγαλύτερο όλων των εποχών. Επιχειρήσεις που δεν συνεργάζονταν με τους κατακτητές δημεύονταν και όλο το υλικό αποστέλνονταν στο Γ΄Ράιχ. Αυτό που είχε προτεραιότητα ήταν η νίκη του Χίτλερ και όχι η αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης. Σύμφωνα με τον βιογράφο του Ρόμελ, Φον Έσμπεκ, η κατάληψη της Κρήτης είχε γίνει μόνο και μόνο, για να στέλνουν οι Γερμανοί στρατιώτες λάδι στις οικογένειες τους.
«Είναι πολύ πιο επείγον να στηρίξουμε με τρόφιμα το Βέλγιο και ίσως την Ολλανδία και τη Νορβηγία, υπό το πρίσμα των στρατιωτικών μας προσπαθειών, από το να στηρίξουμε την Ελλάδα.»
Κυβέρνηση του Γ΄Ράιχ.
Η ανταπόκριση του διπλωμάτη Πολ Μον για τον λιμό
«Η πόλη παρουσίαζε θέαμα απελπιστικό. Άντρες πεινασμένοι, με τα μάγουλα ρουφηγμένα, σέρνονταν στους δρόμους. Παιδιά, με όψη σταχτιά και γάμπες λιγνές σαν πόδια αράχνης, μάχονταν με τα σκυλιά γύρω στους σωρούς των σκουπιδιών. Όταν το φθινόπωρο του 1941 άρχισε το κρύο, οι άνθρωποι έπεφταν στους δρόμους από εξάντληση. Τους μήνες εκείνου του χειμώνα σκόνταφτε κανείς κάθε πρωί πάνω σε πτώματα. Σε διάφορες συνοικίες της Αθήνας οργανώθηκαν νεκροφυλάκεια. Τα καμιόνια της δημαρχίας έκαναν κάθε μέρα τον γύρο τους, για να μαζεύουν τους πεθαμένους. Στα νεκροταφεία τούς σώριαζαν τον έναν πάνω στον άλλο. Ο σεβασμός για τους νεκρούς, τόσο βαθιά ριζωμένος στους Έλληνες, είχε στομωθεί.»
Από τα απομνημονεύματα του Σουηδού Διπλωμάτη στην Ελλάδα 1942 Πολ Μον.

Ακολουθεί βίντεο σχετικά με την περίοδο της Κατοχής στην Ελλάδα:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Νικολαϊδου Ε. (2017). Κατοχή στην Ελλάδα: Οι ελλείψεις των προϊόντων και οι επιτάξεις των Γερμανών. Ανακτήθηκε από www.efsyn.gr. Τελευταία πρόσβαση στις 25/4/2021.
Hulot M. (2018). Τι έτρωγαν οι Έλληνες στην κατοχή; Ανακτήθηκε από www.lifo.gr. Τελευταία πρόσβαση στις 25/4/2021.
Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944. Ανακτήθηκε από el.wikipedia.org. Τελευταία πρόσβαση στις 25/4/2021.