Στο άκουσμα της φράσης Ακτή Δυμαίων, η σκέψη των περισσότερων από εμάς, ταξιδεύει σε όμορφες παραλίες, σε κίνηση, σε ζωή. Όμως στην πραγματικότητα στο μυαλό των κατοίκων της Πάτρας είναι συνυφασμένη με το τέλος μιας εποχής, με τον θάνατο της βιομηχανικής ζώνης και των επακόλουθων ονείρων. Η Ακτή Δυμαίων είναι λοιπόν η παραλιακή ζώνη της Πάτρας προς τον Πύργο που γνώρισε ένα ένδοξο παρελθόν βιομηχανικής ανάπτυξης. Τα απομεινάρια, όμως του παρελθόντος στέκουν στη θέση τους, στοιχειωμένα να παρακολουθούν τη νέα τάξη των πραγμάτων, στην οποία δεν έχουν θέση.
Με σημείο αναφοράς τον μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου Ανδρέα ξεκινάμε τη διαδρομή μας και συναντάμε τον πολυχώρο Veso Mare. Τα θεμέλια του εν λόγω δημιουργήματος είναι κτισμένα πάνω στα συντρίμμια της παλιάς βιομηχανικής μονάδας ΒΕΣΟ (Βιομηχανία, Ελαίων, σάπωνος οίνων και οινοπνευμάτων). Η διάρκεια ζωής της ήταν από το 1930 έως το 1985. Μόνο η ονομασία έμεινε να θυμίζει στους παλιούς ότι στο σημείο αυτό στεγάζονταν μηχανήματα και στους νέους να αναρωτιούνται πώς προήλθε αυτή η ονομασία. Ένδοξο το παρελθόν του εν λόγω τόπου, εξίσου θορυβώδες και το παρόν. Η ΒΕΣΟ αποτελεί τον πιο διαδεδομένο πολυχώρο (με καφετέριες, κινηματογράφο, εμπορικά καταστήματα), στην Πάτρα. Σίγουρα, δεν αντικατοπτρίζει τη συνήθη έννοια του όρου (πολυχώρος), όμως κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καθημερινή ζωή του Πατραϊκού κοινού.
Προχωρώντας, συναντάμε τη χαρτοβιομηχανία Λαδόπουλου (1932-1991) και τα καλοδιατηρημένα παλιά της κτίσματα. Η ακμή, της συγκεκριμένης βιομηχανίας ήταν αλματώδης, όμως και η πτώση ήταν απότομη. Από το ζενίθ βρέθηκε στο ναδίρ. Έτσι η μεγαλύτερη βιομηχανία χαρτοποιίας στα Βαλκάνια έκλεισε οριστικά. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι τελευταίες στιγμές λειτουργίας της σημαδεύτηκαν από θορυβώδη γεγονότα, όπως οι 93 μέρες απεργίας των εργατών για παράπονα προς την διοικούσα αρχή. Θύμα της αποβιομηχανοποίησης της δεκαετίας του 90′ υπήρξε και το ορόσημο της εργοστασιακής γραμμής στην Ακτή Δυμαίων. Τα εγκαταλελειμμένα κτίρια επισφραγίζουν αυτή την εξέλιξη, δηλώνοντας το οριστικό τέλος. Σήμερα, έχει ζητηθεί να παραχωρηθεί ο χώρος για τη στέγαση δημόσιων κτιρίων, όπως τα γραφεία της περιφέρειας, το μουσικό σχολείο. Για ακόμη μια φόρα ένας πρώην βιομηχανικός χώρος αλλάζει ταυτότητα.
Η διαδρομή μας στην Ακτή Δυμαίων, μας φέρνει μπροστά σε ένα πρόσφατα σφραγισμένο χώρο, την ΑΒΕΞ, την πρώην βιομηχανία ξυλείας. Η παύση λειτουργίας της δόθηκε επίσημα στις 9 Οκτωβρίου του 2012, ύστερα από αμέλεια και λάθος αποφάσεις. Μετά από 90 χρόνια λειτουργίας η βιομηχανία της οικογένειας Ντόντη υπέκυψε στο αίτημα πτώχευσης των υπαλλήλων της. Η ισχύς και η αναγνώρισή της στον βιομηχανικό κόσμο ήταν έντονη, γι’ αυτό και προκάλεσε “αμηχανία”, το απροσδόκητο τέλος της. Παρόλα αυτά, ο χώρος μένει σχεδόν ανέπαφος να θυμίζει ότι δεν πέρασε αρκετός καιρός που υπήρχε ζωή.
Το επόμενο κτιριακό συγκρότημα στην Ακτή Δυμαίων δε θα μπορούσε να μαρτυρήσει, σε κάποιον επισκέπτη τι φιλοξενούσε κάποτε αυτός ο χώρος. Πρόκειται για τα Παλαιά Δημοτικά Σφαγεία τα οποία έπαψαν να λειτουργούν το 1998. Η ανακαινισμένη όψη τους είναι αποτέλεσμα του προγράμματος URBAN 1, που ανέλαβε ο δήμος Πατρέων και μετέτρεψε το χώρο σε κέντρο πολιτιστικής κίνησης, λόγω των διάφορων πνευματικών και πολιτισμικών εκδηλώσεων που στεγάζει. Προτού φτάσουμε σ’ αυτή τη μορφή των σφαγείων η διοίκησή τους είχε περάσει από τις επιχειρηματικές βλέψεις του Αντζουλάτο. Αποτυχημένες αποδείχθηκαν οι φιλόδοξες προσπάθειες του να προωθήσει την παραγωγή μπύρας. Εξίσου άδοξα έληξε και η μετατροπή τους (σφαγείων) σε χώρο εστίασης, διασκέδασης και ψυχαγωγίας μιας και συγκεντρώθηκε χρέος προς τον δήμο, το οποίο αδυνατούσε να ξεχρεώσει. Έτσι πορευτήκαμε στη σημερινή εξωραϊστική περισσότερο χρήση των σφαγείων, αφού αποτελούν χώρο φιλοξενίας πολιτιστικών δρώμενων.
Τέλος, πριν φτάσουμε στο μόνο εν ζωή βιομηχανικό ορόσημο στην Ακτή Δυμαίων και από τα μακροβιότερα στην Ελλάδα, την οινοπνευματοποιία «Β.Γ. Σπηλιόπουλος», εμβρόντητοι θα αντικρίσουμε το λουκέτο στην «Πειραϊκή – Πατραϊκή», τη βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας που υπήρξε το σήμα κατατεθέν της βιομηχανικής ζωής στην Πάτρα. Το έτος 1996 ήταν και το τελευταίο που έμελλε να λειτουργήσει αν και επίσημα δεν κηρύχτηκε πτώχευση. Η Πειραϊκή έκλεισε παραγωγικά μετά την απόλυση του εξαγριωμένου εργατικού δυναμικού της και δε δόθηκε ποτέ λύση μέχρι και σήμερα στα χρέη της, γεγονός που σήμανε το τέλος της.
Ίσως δε θα πρέπει να παρακολουθεί κανείς εμβρόντητος το τέλος μιας πρότερης ένδοξης εποχής της εργατικής εργοστασιακής ζωής στην Πάτρα. Η εικόνα αυτή ήταν ευρύτερη και καθολική σε όλο τον Ελληνικό χώρο. Αυτό όμως που προκάλεσε αίσθηση και συζήτηση στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν η ‘νεκρική σιγή’ που επικράτησε στην παραλιακή ζώνη. Τα όνειρα χάθηκαν, η βιομηχανική κίνηση διακόπηκε και δόθηκε προβάδισμα στην πολιτιστική αναγέννηση. Όμως, τα φαντάσματα του παρελθόντος στέκουν στη θέση τους μαζί με χιλιάδες αναμνήσεις.
Πηγές:
- menshouse.gr
- thebest.gr
- protothema.gr
- thebest.gr
- paliapatra.gr
Σύνταξη κειμένου: Δήμητρα Παναγοπούλου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
