Έφυγε σε ηλικία 91 ετών ο ποιητής με την μπαγκέτα, ο ονειρευτής του πενταγράμμου, ο θαλερός πλαστουργός της μουσικής. Ο Ιταλός συνθέτης, ενορχηστρωτής και μαέστρος Ennio Morricone αυτομόλησε στον παράδεισο για να δώσει εκεί το ύστατο κοντσέρτο του.
Ένας συνθέτης γεννιέται
Ο Ennio Morricone γεννήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 1928 στη Ρώμη. Μητέρα του ήταν η μικροεπιχειρηματίας Libera Ridolfi (1905-1994) και πατέρας του ο φημισμένος τρομπετίστας Mario Morricone (1903-1974). Από τον πατέρα του κληρονόμησε το ταλέντο του στη μουσική κι έμαθε να διαβάζει νότες.

Είχε τέσσερα αδέρφια: την Adriana, τον Aldo, τη Maria και τη Franca, με τα οποία έζησε στο Trastevere της Ρώμης.

Ο Morricone ήταν συμμαθητής στο σχολείο με τον μετέπειτα στενό του συνεργάτη Sergio Leone.

Το 1940 μπήκε στην Εθνική Ακαδημία της Αγίας Καικιλίας για να παρακολουθήσει μαθήματα τρομπέτας με δάσκαλο τον Umberto Semproni. Εκτός από τρομπέτα, σπούδασε σύνθεση και χορωδιακή μουσική υπό τη διεύθυνση του Goffredo Petrassi.

Οι πρώτες συνθέσεις
Ο Morricone ξεκίνησε να συνθέτει από την ηλικία των έξι ετών. Το 1946 έγραψε το κομμάτι «Il Mattino» για φωνή και πιάνο σε στίχους Fukuko. Έκτοτε συνέθεσε μουσική για το θέατρο και το ραδιόφωνο, καθώς και μουσική δωματίου & ορχηστρική.

Το 1956, προκειμένου να βοηθήσει την οικογένειά του, ξεκίνησε να παίζει σε μία τζαζ μπάντα και να συνθέτει ποπ τραγούδια για λογαριασμό της RAI, όπου αν και προσελήφθη επίσημα το 1958, παραιτήθηκε την πρώτη μέρα.
Έγραψε τραγούδια για πολλούς διάσημους τζαζ και ποπ καλλιτέχνες, όπως ο Paul Anka, ο Ντέμης Ρούσσος, η Milva, ο Gianni Morandi, ο Alberto Lionello, ο Edoardo Vianello, ο Jimmy Fontana, η Rita Pavone, η Catherine Spaak, ο Luigi Tenco, ο Gino Paoli, ο Renato Rascel, ο Amii Stewart, η Rosy Armen, η Françoise Hardy, η Mireille Mathieu κ.ά.

Μερικές από τις μεγάλες επιτυχίες του ήταν το «Ogni volta» (Paul Anka), «Se telefonando» (Mina), «It Couldn’t Happen Here» (Pet Shop Boys), «Libera l’amore» (Zucchero), «My heart and I» (Sting) κ.ά.

Οι πρώτες ταινίες
Ο Morricone το 1954 ξεκίνησε να γράφει μουσική σε ταινίες για λογαριασμό άλλων γνωστών συνθετών. Το 1959 ήταν ο ενορχηστρωτής και συνθέτης (μαζί με τον Mario Nascimbene) του ιταλικού δράματος του Franco Rossi «Morte di un Amico».

Το κινηματογραφικό του ντεμπούτο ως βασικός συνθέτης πραγματοποιήθηκε το 1961 στην κωμωδία του Luciano Salce «Il Federale». Με τον Salce συνεργάστηκαν σε 7 ταινίες συνολικά μέσα σε μια πενταετία.

Το 1963 συνεργάστηκε για πρώτη φορά με την πολυβραβευμένη σκηνοθέτιδα Lina Wertmüller στο δράμα «I Basilischi». Ξανασυναντήθηκαν 33 χρόνια αργότερα στο «Ninfa plebea».

To 1964 έγραψε μουσική για τη δεύτερη ταινία του βραβευμένου με Όσκαρ σκηνοθέτη Bernardo Bertolucci, «Prima della rivoluzione». Έκτοτε συνεργάστηκαν πολλάκις, όπως στο «Novecento» και στο «Luna».

Σε μερικές ταινίες εμφανιζόταν στους τίτλους με το ψευδώνυμο Dan Savio («Per un pugno di dollari», «Le pistole non discutono»), αλλά και ως Leo Nichols («Un fiume di dollari», «Navajo Joe», «I crudeli»).

Sergio Leone και σπαγγέτι γουέστερν
Το όνομα του Morricone είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτό του σκηνοθέτη Sergio Leone. Η συνεργασία τους θεωρείται από τις πιο γόνιμες του παγκόσμιου κινηματογράφου κι έδωσε πολλά αριστουργήματα.

Πρώτη τους ταινία ήταν το σπαγγέτι γουέστερν «Per un pugno di dollari» με τον Clint Eastwood και τον Gian Maria Volontè. Η μουσική του Morricone, μινιμαλιστική και πρωτότυπη, ενσωματώνει ήχους, όπως σφυρίγματα (Alessandro Alessandroni), ποδοβολητά αλόγων και πυροβολισμούς. Μάλιστα, το Εθνικό Συνδικάτο της Ιταλίας του απένειμε το βραβείο καλύτερης μουσικής.

Ακολούθησε η ταινία «Per qualche dollaro in più» με τον Clint Eastwood, τον φοβερό Lee Van Cleef, τον Gian Maria Volontè, τον Klaus Kinski και τον δικό μας Πάνο Παπαδόπουλο. Το μουσικό θέμα της τελευταίας μονομαχίας είναι ένα κομψοτέχνημα.

Ίσως η πιο αναγνωρίσιμη μουσική είναι από την ταινία «Il buono, il brutto, il cattivo» με τον Clint Eastwood, τον Eli Wallach και τον Lee Van Cleef. Το κεντρικό θέμα είναι από τα διασημότερα στην παγκόσμια φιλμογραφία, ενώ το «Ecstasy of Gold» το έχουν χρησιμοποιήσει ακόμη και οι Metallica.

Επόμενες ταινίες ήταν το «C’era una volta il West» με τον Henry Fonda, τον Charles Bronson και τη Claudia Cardinale και το «Giù la testa» με τον Rod Steiger και τον James Coburn.

Τελευταία τους συνεργασία ήταν το 1984, στο κύκνειο άσμα του Sergio Leone «Once Upon a Time in America», με πρωταγωνιστή τον Robert De Niro. Για το εν λόγω soundtrack ο Morricone κέρδισε βραβείο Bafta και προτάθηκε για Χρυσή Σφαίρα.

Συνεργασία με γνωστούς Ιταλούς σκηνοθέτες
Marco Bellocchio
Το 1965 έγραψε μουσική για το πολυβραβευμένο αριστούργημα «I pugni in tasca» και δύο χρόνια αργότερα για το «La Cina è vicina».

Pier Paolo Pasolini
O Pasolini συνεργάστηκε σε 7 ταινίες με τον Morricone («Uccellacci e uccellini», «Teorema», «Orgia», «Il Decameron», «I racconti di Canterbury», «Il fiore delle mille e una notte», «Salò o le 120 giornate di Sodoma»), σε μία σπονδυλωτή («Le streghe») και σε ένα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ («Appunti per un film sull’India»). Ο Morricone έγραψε, επίσης, τη μουσική της ταινίας του Marco Tullio Giordana «Who Killed Pasolini?».

Gillo Pontecorvo
Η σημαντικότερη συνεργασία τους ήταν το βραβευμένο με Χρυσό Λιοντάρι και υποψήφιο για 3 Όσκαρ πολεμικό έπος «La battaglia di Algeri». Ακολούθησαν δύο ακόμη ταινίες, «Queimada» και «Ogro», καθώς και μια σπονδυλωτή, «12 registi per 12 città».

Sergio Sollima
Συνεργάστηκαν συνολικά 6 φορές, με σημαντικότερες στιγμές τα γουέστερν «La resa dei conti», «Faccia a faccia» και «Corri uomo corri».

Giuliano Montaldo
Μία από τις μακροβιότερες συνεργασίες του Morricone (πάνω από 40 χρόνια). Γύρισαν συνολικά 11 ταινίες: «Un genio, due compari, un pollo», «Sacco e Vanzetti», «Gli intoccabili», «Tempo di uccidere» κ.ά.

Mauro Bolognini
Ο Bolognini είναι δημοφιλής στην Ελλάδα από τη συνεργασία του με την Έλλη Λαμπέτη («Φιλουμένα Μαρτουράνο»), την Αλίκη Βουγιουκλάκη («Η Κυρία με τις Καμέλιες»), την Αλίκη Γεωργούλη («Η περούκα») και τη Χαρούλα Αλεξίου (συναυλίες στο «Αττικόν» και στο «Ηρώδειο).

Ο Morricone συνεργάστηκε πάρα πολλές φορές μαζί του (13 ταινίες, 1 σπονδυλωτή, 1 τηλεταινία). Oι πιο γνωστές είναι το «L’eredità Ferramonti» με τον Anthony Quinn, το «Metello» και το «La storia vera della signora dalle camelie» με την Isabelle Huppert.

Mario Bava
Η μία και μοναδική συνεργασία του Morricone με τον cult σκηνοθέτη Mario Bava στο ιδιοφυώς παράξενο «Diabolik» είχε ως αποτέλεσμα ένα από τα πιο πρωτότυπα soundtracks της καριέρας του.

Liliana Cavani
Συνεργάστηκαν σε τρεις ταινίες: «Galileo», «I cannibali» και «Ripley’s Game».

Elio Petri
Συνεργάστηκαν 6 φορές μέσα σε μια δεκαετία σε ταινίες όπως το βραβευμένο με Όσκαρ «Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto» και το βραβευμένο με Χρυσό Φοίνικα «La classe operaia va in paradiso». Το κεντρικό θέμα της πρώτης ταινίας έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις σε ελληνικές σειρές!

Dario Argento
Συνεργάστηκαν 3 φορές τη δεκαετία του ’70 («L’uccello dalle piume di cristallo», «Il gatto a nove code», «4 mosche di velluto grigio») και 2 φορές τη δεκαετία του ’90 («La sindrome di Stendhal», «Il fantasma dell’opera»).

Paolo & Vittorio Taviani
Έγραψε μουσική για δύο ταινίες των ταλαντούχων αδερφών Taviani: «Allonsanfàn» και «Il prato».

Mario Monicelli
Δυστυχώς συνεργάστηκαν μόνο μια φορά σε μια πολύ μέτρια ταινία αυτού του πολύ σπουδαίου Ιταλού σκηνοθέτη, το «Viaggio con Anita» με την Goldie Hawn.

Tinto Brass
Λίγοι θυμούνται σήμερα πως ο Morricone έχει συνεργαστεί με τον αμφιλεγόμενο Ιταλό σκηνοθέτη (κυρίως ερωτικών ταινιών) Tinto Brass και μάλιστα δύο φορές: «La chiave» και «Senso ’45».

Giuseppe Tornatore
Η σημαντικότερη και πιο γόνιμη συνεργασία του Morricone τα τελευταία χρόνια ήταν αυτή με τον Giuseppe Tornatore. Ξεκίνησαν το 1988 με το αριστούργημα «Cinema Paradiso». Η σκηνή ανθολογίας με τα φιλιά είναι ντυμένη με μια εξόχως ευαίσθητη μουσική.

Ακολούθησε το «Stanno tutti bene» με τον Marcello Mastroianni, το «Una pura formalità» με τον Gérard Depardieu και το υποψήφιο για Όσκαρ «L’uomo delle stelle». Το 1998 ήρθε η επόμενη μεγάλη στιγμή τους, το «La leggenda del pianista sull’oceano», που χάρισε στον Morricone Χρυσή Σφαίρα.

Η τρίτη σημαντική στιγμή τους ήταν το συγκλονιστικό «Malèna» με τη Monica Bellucci, για το οποίο ο Morricone προτάθηκε για Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα. Ακολούθησαν 4 ακόμη ταινίες: «La sconosciuta», «Baarìa», «La migliore offerta» και «La corrispondenza».

Άλλοι Ιταλοί Σκηνοθέτες
Ο Morricone συνεργάστηκε με πολλούς ακόμη γνωστούς Ιταλούς σκηνοθέτες, όπως ο Francesco Rosi («Dimenticare Palermo»), ο Franco Zeffirelli («Hamlet»), o Sergio Corbucci («Il grande silenzio»), o Lucio Fulci («Una lucertola con la pelle di donna»), ο Aldo Lado («L’ultimo treno della notte») και ο Ermanno Olmi («Genesi: La creazione e il diluvio»).

Πρώτες αμερικάνικες ταινίες
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘60 ο Morricone έγραψε μουσική για την επική ταινία του John Huston «The Bible: In the Beginning…». Τελικά απορρίφθηκε η δουλειά του, λόγω διαφωνιών μεταξύ του παραγωγού της ταινίας Dino De Laurentiis και της RCA Records. Ευτυχώς, η μουσική αυτή χρησιμοποιήθηκε στην ταινία «Il ritorno di Ringo» και στη μίνι σειρά «Il segreto del Sahara».

Το 1967 συνεργάστηκε με τον Terence Young στο «The Rover» (που γυρίστηκε στην Ιταλία) και το 1979 στο «Bloodline» με την Audrey Hepburn. Το 1970 έγραψε μουσική για το γουέστερν «Two Mules for Sister Sara» με πρωταγωνιστή τον παλιό του γνώριμο Clint Eastwood, ενώ 7 χρόνια αργότερα συνεργάστηκε με τον σπουδαίο John Boorman, όμως σε μια πολύ αδύναμη στιγμή του, στο «Exorcist II: The Heretic». Την ίδια χρονιά έγραψε μουσική και για το μέτριο «Orca».

Τα εμβληματικά soundtracks
Το 1978 συνεργάστηκε με έναν από τους πιο ξεχωριστούς Αμερικανούς σκηνοθέτες, τον Terrence Malick, στο αριστούργημα «Days of Heaven». Η μουσική του, ρομαντική και μελαγχολική συνάμα, κέρδισε κοινό και κριτικούς και του χάρισε ένα βραβείο Bafta και την πρώτη του οσκαρική υποψηφιότητα.

Την ίδια χρονιά, εκτός από το επίσημο τραγούδι του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, έντυσε μουσικά και την πετυχημένη γαλλική κωμωδία του Édouard Molinaro «La Cage aux Folles» με τον Ugo Tognazzi και τον Michel Serrault, καθώς και τις δύο συνέχειες το 1980 και το 1985 αντίστοιχα.

Το 1981 ο Morricone συνεργάστηκε με τον έμπειρο Γάλλο σκηνοθέτη Georges Lautner στην κλασική πια περιπέτεια «Le professionnel» με τον σαρωτικό Jean-Paul Belmondo. Ανάμεσα στα θέματα που έγραψε είναι και το πασίγνωστο «Chi Mai» (που πρωτακούσαμε στην ταινία «Maddalena»), καθώς και το υπέροχο «Le vent, le cri».

Ποιος περίμενε ότι ο Morricone θα συνεργαζόταν με τον John Carpenter και μάλιστα στο καλτ αριστούργημα «The Thing»; Δυστυχώς, το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής που έγραψε δεν χρησιμοποιήθηκε στην ταινία, αλλά κυκλοφόρησε σε δίσκο.

Το μόνο που θυμόμαστε πια από το cult ανοσιούργημα «Red Sonja» με τον Arnold Schwarzenegger και την Brigitte Nielsen είναι το soundtrack που έγραψε ο Morricone, αν και μοιάζει με τη μουσική που είχε γράψει δύο χρόνια νωρίτερα για το «Hundra» και θυμίζει τα γνωστά μοτίβα του Βασίλη Πολυδούρη. Το κεντρικό θέμα που ακούγεται στους τίτλους αρχής είναι από τα πιο πολυχρησιμοποιημένα σε σειρές και ταινίες.

Ένα από τα καλύτερα soundtracks που έγραψε ο σπουδαίος Ιταλός συνθέτης είναι για το πολυβραβευμένο (Χρυσός Φοίνικας ’86) αριστούργημα του Roland Joffé «The Mission». Χρυσή Σφαίρα, Bafta και οσκαρική υποψηφιότητα είναι μερικές από τις διακρίσεις του Morricone για την άρτια δουλειά του. Ο λυρισμός, η μελωδικότητα και η γλυκύφθογγος εκφραστικότητα έδεσαν αρμονικά με τις δυνατές εικόνες της ταινίας.

Ο Morricone δούλεψε τρεις φορές με τον Brian De Palma, αλλά η πλέον αξιομνημόνευτη είναι στο εξαιρετικό «The Untouchables». Η μουσική του ντύνει με ένταση την αστυνομική περιπέτεια του De Palma και δικαίως προτάθηκε και πάλι για Όσκαρ.

Ο Morricone συναντήθηκε με τον Roman Polanski το 1988 στο ατμοσφαιρικό θρίλερ «Frantic» με πρωταγωνιστή τον Harrison Ford. Ακόμη ένα πολύ μελωδικό και δυνατό soundtrack.

Το 1992 ο Barry Levinson γύρισε σε ταινία τη ζωή του διαβόητου γκάνγκστερ Benjamin “Bugsy” Siegel με πρωταγωνιστή τον Warren Beatty. Η μουσική του Morricone βοήθησε πολύ στην ανασύσταση της εποχής και προτάθηκε για Όσκαρ. Ειρήσθω εν παρόδω, ο Morricone ξανασυναντήθηκε με τον Beatty στο «Love Affair» και στο «Bulworth».

Η πρώτη συνεργασία του Morricone με τον Quentin Tarantino ήταν στην ταινία «Django Unchained», για την οποία έγραψε το τραγούδι «Ancora Qui», που ερμήνευσε η Elisa Toffoli. Το 2015 ξανασυνεργάστηκαν, στην ταινία «The Hateful Eight», όπου συνέθεσε ολόκληρο το soundtrack και κέρδισε επιτέλους Όσκαρ στα 87 του!

Άλλες συνεργασίες
Ο Morricone συνεργάστηκε 6 φορές με τον Γαλλοαρμένη δημιουργό Henri Verneuil, αλλά η πιο σημαντική ταινία είναι το πασίγνωστο «Le clan des Siciliens» με την αχτύπητη τριάδα Jean Gabin, Alain Delon & Lino Ventura.

Μπορεί το όνομα του Πολωνού σκηνοθέτη Jerzy Kawalerowicz να μη λέει τίποτα, όμως η συνεργασία του με τον Morricone στο «Maddalena» άφησε πίσω της ένα θεσπέσιο soundtrack και δύο εμβληματικά θέματα: το διάσημο «Chi mai» (το οποίο επαναηχογραφήθηκε το 1978, το άκουσε ο Belmondo και πρότεινε να μπει στο «Le professionnel») και το εξίσου δημοφιλές «Come Maddalena».

Ένας από τους πολλούς Ιταλούς σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργάστηκε ο Morricone ήταν και ο Carlo Carunchio στο «D’amore si muore» με τη μοναδική Silvana Mangano. Εκτός από την πρωταγωνίστρια, θυμόμαστε την έξοχη μουσική και τη Milva να τραγουδάει το ομώνυμο θέμα.

Μπορεί ο τίτλος «Corleone» να φέρνει στον νου τον παμμέγιστο Nino Rota, όμως ο Morricone έγραψε ένα εξίσου ωραίο sountrack για την παντελώς ξεχασμένη ταινία του Pasquale Squitieri.

Η δεκαετία του ’80 είναι από τις πιο γόνιμες του Ιταλού μετρ του πενταγράμμου. Το 1983 έγραψε μουσική για μια από τις κορυφαίες ταινίες δράσεις του Jean-Paul Belmondo, το «Le marginal», που σκηνοθέτησε ο Jacques Deray.

Μία από τις φαινομενικά πιο αταίριαστες συνεργασίας του Morricone ήταν αυτή με τον Ισπανό δημιουργό Pedro Almodóvar στο λιγότερο γνωστό «¡Átame!» με τη Victoria Abril και τον Antonio Banderas.

Ο Morricone πρωτοσυναντήθηκε με τον Ούγγρο οπερατέρ Lajos Koltai στις ταινίες του Tornatore «La leggenda del pianista sull’oceano» & «Malèna». Το 2005 έγραψε μουσική και για την πρώτη σκηνοθετική του απόπειρα, το «Fateless».

Είναι άξια αναφοράς και η συνεργασία του με τη σπουδαία Γερμανίδα σκηνοθέτιδα Margarethe von Trotta στη δραματική ταινία του 1993 «Il lungo silenzio».

Η οικογένεια
Στις 13 Οκτωβρίου 1956 παντρεύτηκε τη Maria Travia, η οποία, μάλιστα, έγραψε στίχους σε αρκετά τραγούδια του συζύγου της («Un Jour Tu Reviendras», «Al Messico Che Vorrei» κ.ά.).

Απέκτησαν 4 παιδιά: τον Marco (1957), την Alessandra (1961), τον Andrea (1964) και τον Giovanni (1966).

Η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου άργησε να τιμήσει τον σπουδαίο αυτό συνθέτη του κινηματογράφου. Έτσι, το 2007 του απένειμε τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο της καριέρας του και 9 χρόνια αργότερα Όσκαρ Μουσικής για το «The Hateful Eight».

Έφυγε στις 6 Ιουλίου 2020 σε κλινική της Ρώμης, όπου νοσηλευόταν με κάταγμα στο ισχίο, αφήνοντας πίσω του μια ανεκτίμητη μουσική κληρονομιά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Wikipedia
- IMDb