Το Mont Saint Michel (Μον-Σαιν-Μισέλ) είναι μια νορμανδική καστροπολιτεία στη Γαλλία. Η ιστορία του ξεκινάει το 708 μ.Χ., όταν ο Aubert, επίσκοπος της νορμανδικής επαρχίας Avranches, ονειρεύτηκε τον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Εκείνος του υπέδειξε το σημείο όπου θα έπρεπε να χτίσει μια εκκλησία. Το σημείο δεν ήταν παρά ένας βραχώδης λόφος που περιβαλλόταν πανταχόθεν από θάλασσα.
Η γεωγραφική του θέση είναι ιδιαίτερη. Απέχει περίπου 1 χλμ από τις νορμανδικές ακτές, αλλά είναι και κοντά στα λιμάνια του αγγλικού Νότου, απ’ όπου εφορμούσε ο εχθρικός στόλος. Συνεπώς ήταν δύσκολη η υπεράσπισή του από τη στεριά και ήταν εύκολος στόχος των αγγλικών επιθέσεων. Κατά τη διάρκεια του εκατονταετούς πολέμου μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας υπήρξε απόρθητο κάστρο. Πριν από αιώνες η απόσταση από την ακτή ήταν μεγαλύτερη. Έφτανε τα περίπου 7 χλμ και όποιος ήθελε να προσεγγίσει έπρεπε να περιμένει μέχρι την πλημμυρίδα, οπότε η θάλασσα υποχωρούσε και αφήνοντας ένα επίπεδο γκρίζας λάσπης που έπρεπε να διασχίσει τη σωστή ώρα. Η διάσχιση ήταν πολύ επικίνδυνη καθότι η άμμος ήταν κινητή και εύκολο μπορούσε ο οποιοσδήποτε να παγιδευτεί.
Κατά τον 10ο αιώνα και συγκεκριμένα το 966 μ.Χ., επί των ημερών του Δούκα της Νορμανδίας Ριχάρδου Α’, η θρησκευτική κοινότητα των βενεδικτίνων μοναχών εγκαταστάθηκε στο νησί. Ίδρυσε ένα μικρό αββαείο και ένα μικρό χωριό, το οποίο αναπτύχθηκε στις παρυφές του λόφου και συνέχισε να επεκτείνεται μέχρι τον 16ο αιώνα. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του, το Mont St. Michel γνώρισε άνθηση υπό την αιγίδα του Γουλιέλμου του Κατακτητή, του εκφραστή της πλουσιότερης και πιο σταθερής εποχής που οι Νορμανδοί ξεκίνησαν όχι μόνο την κατάκτηση της Αγγλίας, αλλά επίσης της Σικελίας και της Νότιας Ιταλίας.
Το Αββαείο
Το Αββαείο είναι ένα μοναδικό δείγμα μοναστικής στρατιωτικής αρχιτεκτονικής. Οι χτίστες χρησιμοποίησαν την πυραμιδοειδή μορφή του βράχου και έχτισαν το αββαείο γύρω από τον γρανιτένιο βράχο. Δύο επιταγές έπρεπε να ακολουθηθούν για την κατασκευή του: οι απαιτήσεις της μοναστικής ζωής και οι περιορισμοί της τοπογραφίας.
Η διάταξη και η αρχιτεκτονική των κτιρίων που απαρτίζουν το αββαείο επηρεάζονται από τις κατευθυντήριες αρχές της μοναστικής ζωής. Ο κανόνας του Αγίου Βενεδίκτου υπαγορεύει οι μέρες των μοναχών να είναι αφιερωμένες στην προσευχή και την εργασία. Τα δωμάτια των μοναχών ήταν σχεδιασμένα και κατασκευασμένα βάσει αυτών των δύο αξόνων. Οι χώροι που προορίζονταν για τους λαϊκούς, βρίσκονταν στο ισόγειο και στον α’ όροφο του Merveille, όπως θα δούμε και πιο κάτω.
Μετά τη διάλυση της θρησκευτικής κοινότητας κατά τη διάρκεια της Επανάστασης και μέχρι το 1863 το Αββαείο χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή. Το 1874 ανακηρύχθηκε ως ιστορικό μνημείο και πραγματοποιήθηκαν σημαντικά έργα αποκατάστασης. Έκτοτε οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης λαμβάνουν χώρα σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Η χορωδία, δηλαδή ο χώρος του καθεδρικού ναού που προσφέρει καθίσματα για τους κληρικούς και την εκκλησιαστική χορωδία, ανοικοδομήθηκε στα τέλη του 1400. Το στυλ είναι επιδεικτικό γοτθικό, με ψηλές, λεπτές, λεπτοσκαλισμένες αψίδες και μέσω των βιτρώ ανοιγμάτων πλημμυρίζει ο χώρος από φως τονίζοντας το αίσθημα της ανάτασης και της μεγαλοπρέπειας.
Ο κύριος Ναός
Χτίστηκε κατά τις πρώτες δεκαετίες του 1000 μ.Χ., στην κορυφή του βράχου, 80 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Τρία είναι τα χαρακτηριστικά του: αψίδες, στοές και ψηλά παράθυρα. Στηρίζεται σε κρύπτες που δημιουργούν μια πλατφόρμα ικανή να άρει το βάρος ενός ναού μήκους 80 μέτρων. Οι κρύπτες είναι το Παρεκκλήσι του Trente-Cierge, το χοροστάσιο και το Παρεκκλήσι του Saint-Martin.
Να σημειώσουμε ότι προϋπήρχε ένας ναός, ο ναός Notre-Dame-sous-Terre, ο οποίος φαίνεται να απορροφήθηκε από τον κύριο κατόπιν των συνεχών επεκτάσεων. Στο φως ήλθε κατά τις ανασκαφές του 19ου και 20ου αιώνα. Αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα προ-Ρομανικής αρχιτεκτονικής. Κατασκευάστηκε περί το 890-965 μ.Χ. και οι εξωτερικές διαστάσεις ήταν 12m επί 17m. Ήταν περίπου ορθογώνια και οι τοίχοι είχαν πάχος 2m ή και περισσότερο σε καθεμία από τις εκτεθειμένες πλευρές της (η ανατολική πλευρά ήταν στον βράχο). Το πάχος των τοίχων υποδεικνύουν ότι κατασκευάστηκε προκειμένου να αντέξει στις επιθέσεις των Βίκινγκς.
Η κρύπτη του Αγίου Μαρτίνου (Saint Martin), ανεγέρθηκε κάτω από τον βραχίονα του νότιου εγκάρσιου κλίτους του ναού. Αποτελεί κυρίως υποστηρικτική δομή, της οποίας η οροφή δεν έχει μεταβληθεί από την ανέγερσή της. Ολοκληρώνεται από μια εντυπωσιακή καμάρα, ανοίγματος 9 μέτρων, που ενισχύεται στο μέσον από μια εντυπωσιακή αψίδα. Ο χώρος αυτός ακολουθεί τις αρχές της Ρομανικής αρχιτεκτονικής και είναι ένας από τους πιο αρμονικούς σε όλο το μοναστήρι.
Το Παρεκκλήσι του Trente-Cierge βρίσκεται κάτω από τον βραχίονα του βόρειου κλίτους του ναού και σχεδιάστηκε το δεύτερο τέταρτο του 11ου αιώνα. Υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία με την κρύπτη του Αγίου Μαρτίνου, αλλά υπήρξαν κάποιες τροποποιήσεις όταν κατασκευάστηκε το Merveille. Ουσιαστικά, διατηρήθηκαν οι οβελίσκοι, αλλά το βόρειο τείχος άλλαξε. Στην αψίδα που ενισχύει τον θόλο υπάρχουν ακόμα δείγματα του ζωγραφικού διάκοσμου του 12ου και 13ου αιώνα.
Το Merveille
Το Merveille (το Θαύμα) είναι- όπως λέγεται- ένα αριστούργημα μοναστικής αρχιτεκτονικής.Υψώνεται σε τρεις ορόφους και χρειάστηκαν 25 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Το ισόγειο του χτίσματος είναι και πάλι Ρομανικού ρυθμού που διασώθηκε από ένα κτίριο του 12ου αιώνα, το οποίο καταστράφηκε από την πυρκαγιά του 1204. Τα δύο επόμενα επίπεδα σχεδιάστηκαν μεταξύ των ετών 1211 και 1228, μετά την ένταξη της Νορμανδίας στο Βασίλειο της Γαλλίας. Το ανατολικό κτίριο περιλαμβάνει το προσευχητάριο, τον ξενώνα και την τραπεζαρία. Το δυτικό τμήμα περιλαμβάνει το κελάρι, την αποθήκη φαγητού και το περιστύλιο.
Το περιστύλιο
Το περιστύλιο, η επίγεια εικόνα του Παραδείσου όπως το έχουν χαρακτηρίσει, είναι ένας εσωτερικός κήπος. Είναι προστατευμένο από τον έξω κόσμο και οι στοές που το περιβάλλουν είναι ανοικτές προς τον ουρανό. Συνεπώς, ο ρόλος του ήταν καθαρά πνευματικός. Στόχος ήταν να οδηγήσει τον μοναχό στην προσευχή και την περισυλλογή (lectio divina). Σε αντίθεση με τα άλλα μοναστήρια, το περιστύλιο του Mont St. Michel δεν βρίσκεται στο κέντρο του. Λέγεται ότι οι Βενεδικτίνοι μοναχοί το δημιούργησαν κατ’ αντιστοιχία των ρωμαϊκών επαύλεων, ως αίθριο (atrium). Το μέγεθός του είναι σε αρμονία με την ανθρώπινη κλίμακα. Ο ρυθμός των λεπτών κολώνων είναι σε αντιστοιχία με τα βήματα των μοναχών. Αυτά σε συνδυασμό με τη λεπτή και ποικίλη διακόσμηση και τον κήπο, δημιουργούν την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που οδηγεί σε έναν εσωτερικό διάλογο, στην εσωτερική ηρεμία, στον στοχασμό στα θεία και τη Γραφή.
Το άγαλμα του Αρχάγγελου Μιχαήλ
Στη χριστιανική εικονογραφία, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ συχνά απεικονίζεται κρατώντας ένα ξίφος και έναν ζυγό. Η λαϊκή παράδοση θέλει τον Αρχάγγελο Μιχαήλ να είναι προστάτης των ιπποτών και των όπλων. Αναφορικά με το Mont St. Michel, η αφοσίωση στον Αρχάγγελο πήρε μεγάλες διαστάσεις μετά τον Εκατονταετή πόλεμο λόγω της αντίστασης του Όρους στα αγγλικά στρατεύματα. Για τη δε Εκκλησία ήταν ο μόνος πολεμιστής άγγελος που μπορούσε να αγωνιστεί ενάντια στην προτεσταντική αίρεση.
Το άγαλμα που βρίσκεται στην κορυφή του καμπαναριού φέρει όλα τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά του Αρχαγγέλου. Κατασκευάστηκε το 1897 από τον γλύπτη Emmanuel Frémiet, κατόπιν προτάσεως του αρχιτέκτονα Victor Petitgrand, ο οποίος ήθελε να δει το τότε νεόκτιστο καμπαναριό κατάλληλα στεφανωμένο. Το άγαλμα αποκαταστάθηκε το 1987.
Η πόλη
Στο χαμηλότερο επίπεδο υπάρχουν πολλά σπίτια και καταστήματα. Ανωτέρω, υπάρχουν μοναστηριακά κτίσματα που χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα και θεωρούνται εξαίσια παραδείγματα γοτθικής αρχιτεκτονικής. Το χωριό έχει διατηρήσει αναλλοίωτη τη μεσαιωνική του όψη. Αναπτύχθηκε γύρω από τον ναό, έχει μόνιμο πληθυσμό περίπου 50 άτομα και συνολική έκταση 247 στρεμμάτων.
Το Mont St. Michel συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα με έναν μόνο δρόμο. Το 2005 η γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει σε εργασίες αποκατάστασης του νησιωτικού χαρακτήρα του Mont St. Michel. Στις τελευταίες εργασίες συντήρησης (2006-2016) καταργήθηκε ο παλιός δρόμος που εμπόδιζε την άμμο και το νερό να κυκλοφορούν ελεύθερα γύρω από το κάστρο. Έτσι, δημιουργήθηκε μια γέφυρα με ξύλινα στηρίγματα που καταλήγει σε έναν χώρο ανοιχτό (σε μια εσπλανάδα), ο οποίος βυθίζεται όταν ανεβαίνει το νερό της παλίρροιας. Να σημειωθεί ότι η παλίρροια είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη, καθώς το ύψος του νερού κατά την πλημμυρίδα μπορεί να φτάσει και τα 15 μέτρα.
Το Mont St. Michel έχει ενταχθεί από το 1979 στη λίστα της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Πηγές άρθρου
Αββαείο του Μον-Σαιν-Μισέλ. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B2%CE%B2%CE%B1%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%BF%CE%BD-%CE%A3%CE%B1%CE%B9%CE%BD-%CE%9C%CE%B9%CF%83%CE%AD%CE%BB (τελευταία πρόσβαση 26/03/2020).
Κοψίδη Ευγενία (2010). ΜΟΝ ΣΕΝ ΜΙΣΕΛ- Κάστρο της Ιστορίας. Ανακτήθηκε από http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=121522 (τελευταία πρόσβαση 26/03/2020).
ABBAYE DU MONT-SAINT-MICHEL. Επίσημη ιστοσελίδα http://www.abbaye-mont-saint-michel.fr/en/ (τελευταία πρόσβαση 26/03/2020).
Mouton Jean-Pierre (1998). Mont-Saint-Michel: A Monk Talks about His Abbey. Ανακτήθηκε από https://books.google.gr/books?id=RyXIoybUDiQC&dq=mont+st+michel+chapel+trente+cierge&hl=el&source=gbs_navlinks_s (τελευταία πρόσβαση 26/03/2020).
Μον Σεν Μισέλ: Η νέα εικόνα της νορμανδικής καστροπολιτείας (2019). Ανακτήθηκε από https://gr.euronews.com/2019/05/16/mont-saint-michel-nea-eikona-tis-normandikis-kastropolitias (τελευταία πρόσβαση 26/03/2020).
Mont-Saint-Michel Abbey. Ανακτήθηκε από https://www.archinform.net/projekte/4477.htm (τελευταία πρόσβαση 26/03/2020).Gandy George (2015). Who built what at Mont Saint-Michel during the 10th Century?. Ανακτήθηκε από https://www.cairn.info/revue-annales-de-normandie-2015-1-page-153.htm# (τελευταία πρόσβαση 26/03/2020).
