Άτομα με μαθησιακές δυσκολίες συναντάμε συχνά στα εκπαιδευτικά πλαίσια. Είναι γεγονός πως παρόμοιες δυσκολίες εντοπίζονται και παλιότερα, όμως δεν υπήρχε η εξειδικευμένη γνώση, τα κατάλληλα διαγνωστικά εργαλεία και οι σωστοί τρόποι αντιμετώπισης. Ο 20ος αιώνας χαρακτηρίζεται από τη συστηματική μελέτη και επιστημονική αντιμετώπιση της αναπηρίας. Αρχίζει εκτενώς να διερευνώνται οι παράμετροι που σχετίζονται με τις μαθησιακές δυσκολίες, με γνώμονα την αντιμετώπιση ή της εξάλειψή τους. Ο εντοπισμός των αιτιών εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών αποτέλεσε σταθμό στη μελέτη τους. Έτσι, προκύπτουν σημαντικά ευρήματα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη συστηματοποίηση εκπαιδευτικών πρακτικών και παρεμβάσεων, με απώτερο σκοπό τη σωστή αντιμετώπισή τους.
Αιτίες εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών
Αξίζει πρωτίστως να σημειωθεί πως υπάρχουν δύο παράγοντες εμφάνισης των μαθησιακών δυσκολιών. Αυτές είναι οι εγγενείς παράγοντες, που σχετίζονται με νευρολογικής φύσεως προβλήματα, και οι εξωγενείς. Στους εξωγενείς παράγοντες εμπίπτουν οι μαθησιακές δυσκολίες που οφείλονται σε ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παραμέτρους. Η δεύτερη κατηγορία χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Πολλοί μάλιστα ερευνητές αψηφούν τη σημασία των εγκεφαλικών δυσλειτουργιών και επικεντρώνονται στο ρόλο ψυχοκοινωνικών παραγόντων στην εκδήλωση μαθησιακών δυσκολιών. Έτσι λοιπόν, το οικογενειακό περιβάλλον συμβάλλει καθοριστικά στη γλωσσική και νοητική ανάπτυξη του παιδιού. Πέρα από το σημαντικό του ρόλο στην εμφάνιση των μαθησιακών δυσκολιών, η οικογένεια συμβάλλει σημαντικά και κάπου αλλού. Συγκεκριμένα στην έγκαιρη διάγνωση.
Η παρατήρηση της γλωσσικής ανάπτυξης των παιδιών καθίσταται επιτακτική ανάγκη. Φυσικά δεν συνιστάται η συνεχής αξιολόγηση, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει άγχος και ανησυχία. Σημαντική ένδειξη μπορεί να αποτελεί η καθυστέρηση ομιλίας. Βεβαίως, φαίνεται πως η στοιχειώδη γνώση όσον αφορά τις μαθησιακές δυσκολίες, αποβαίνουν ωφέλιμες για την μετέπειτα διάγνωσή τους. Στο σχολικό πλαίσιο είναι σημαντική η σωστή πληροφόρηση των εκπαιδευτικών. Διαπιστώνεται πως οι γονείς αδυνατούν να παραδεχτούν πως το παιδί του αντιμετωπίζει μαθησιακά προβλήματα. Έτσι λοιπόν, το βάρος μετατοπίζεται στον δάσκαλο, ο οποίος θα συνεισφέρει στην επιτυχή έγκαιρη διάγνωση.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού
Ο ρόλος του δασκάλου είναι δύσκολος και πολύπλοκος. Οφείλει να παρατηρεί τυχόν παρεκκλίνοντα χαρακτηριστικά από τη φυσιολογική ανάπτυξη του μαθητή. Αρχικά ο εκπαιδευτικός είναι σημαντικό να είναι άρτια καταρτισμένος. Αυτό συνεπάγεται την κατάκτηση εξειδικευμένης γνώσης στα θέματα που αφορούν την ειδική αγωγή και κατ’ επέκταση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Η ακριβής γνώση καθίσταται πολύτιμη για τον εντοπισμό του προβλήματος, το οποίο θα αποτελέσει τη βάση για τη διαμόρφωση κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Φυσικά, προέχει η ενημέρωση των γονέων και η παραπομπή του μαθητή στα κέντρα διαφοροδιάγνωσης (ΚΕΔΔΥ). Εκεί επιχειρείται και εφαρμόζεται διεπιστημονική διερεύνηση των μαθησιακών δυσκολιών που φαίνεται να αντιμετωπίζει ο μαθητής.
Αυτό που αρχικά παρατηρεί ο εκπαιδευτικός είναι το χαμηλό μαθησιακό επίπεδο και ενίοτε τα προβλήματα συμπεριφοράς. Το παιδί που εμφανίζει μαθησιακά προβλήματα δεν δύναται να ακολουθεί τη ροή του του μαθήματος και να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις οδηγίες του δασκάλου. Είναι δύο τα γνωστικά αντικείμενα στα οποία ο μαθητής με μαθησιακές δυσκολίες υστερεί από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Αυτά είναι η γλώσσα, οπού παρατηρούνται δυσκολίες ανάγνωσης και γραφής, και τα μαθηματικά. Για την επίτευξη ορθής αξιολόγησης ενδείκνυται η συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών και των γονέων. Ο συνδυασμός υψηλού επίπεδου γνώσεων από μέρους των εκπαιδευτικών και αποδοχή του προβλήματος από μέρους των γονέων, συντελεί στην επιτυχή αντιμετώπιση των δυσλειτουργιών.
Ας θυμηθούμε: Πόσα παιδιά έμεναν στο περιθώριο και υποβαθμίζονταν με το χαρακτηρισμό του τεμπέλη; Πόσα παιδιά, ακόμη, θεωρούνταν “άσχετοι” και “ανίκανοι” μαθητές γιατί εύκολα αποδίδονταν οι ευθύνες για τις δυσλειτουργίες σε εξωτερικούς παράγοντες; Τέλος, πόσα παιδιά θεώρησαν τον εαυτό τους ανίκανο και κατακλύζονταν από ενοχές, γιατί οι γονείς ήθελαν να τους απαλλάξουν και να μην βαρύνονται από το κοινωνικό μειονέκτημα ή στίγμα;
Πρωταρχικό μέλημα των γονέων για την αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών
Συνοψίζοντας, σημειώνεται ένα βασικό συμπέρασμα. Η βασική αρχή αντιμετώπισης των μαθησιακών δυσκολιών είναι η αποδοχή του προβλήματος. Έχει παρατηρηθεί πως γονείς μένουν αδρανείς και αναμένουν τη αντιμετώπιση του προβλήματος από την ισχυρή θέληση και επιθυμία τους. Ισχυρίζονται πως με το επόμενο χάραμα το παιδί τους θα ξυπνήσει απαλλαγμένο από κάθε είδους πρόβλημα. Όμως, το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με τη σωστή κινητοποίηση και δράση. Η μη αποδοχή καθυστερεί τη διάγνωση και αποτελεί τροχοπέδη στη σωστή μεταχείριση. Εκτός από αυτό, γιατί να μην συνειδητοποιήσουμε πως η διαφορετικότητα είναι μεγαλείο σε μια κοινωνία που πλήττεται από ομοιομορφία;
