Άραγε, γιατί ο ουρανός είναι μπλε;
Θυμάμαι από μικρή που ρωτούσαμε ο ένας τον άλλον γιατί ο ουρανός είναι μπλε. Και η θάλασσα; Μήπως είναι και αυτή μπλε επειδή πάνω της αντανακλάται ο ουρανός; Σε κάποιους φαντάζει αστείο το ερώτημα. Παρ’ όλα αυτά, έχουμε ποτέ όντως αναρωτηθεί γιατί είναι μπλε και όχι πράσινος ή μωβ ή κόκκινος;
Το λευκό φως
Καταρχάς, το φως που προέρχεται από τον Ήλιο είναι άσπρο. Το λευκό αυτό φως στην πραγματικότητα αποτελείται από όλο το φάσμα των χρωμάτων. Όταν το λευκό φως αντανακλάται μέσα από ένα πρίσμα, έναν κρύσταλλο δηλαδή, αυτό διασπάται σε όλα τα διαφορετικά χρώματα που γνωρίζουμε. Αυτό που διαφοροποιεί τα χρώματα είναι το διαφορετικό μήκος κύματος που αντιστοιχεί στο καθένα. Άρα, κάθε μήκος κύματος που λαμβάνει το ανθρώπινο μάτι, μεταφράζεται σε ένα διαφορετικό χρώμα.
Το μπλε του ουρανού
Το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να αντιληφθεί όλο το φάσμα των χρωμάτων αλλά μόνο τα χρώματα εκείνα που βρίσκονται ανάμεσα στα 720 νανόμετρα και στα 380 νανόμετρα. Παράλληλα, το μάτι έχει την τάση να αντιδρά περισσότερο σε τρία χρώματα: το κόκκινο, το πράσινο και το μπλε. Με βάση αυτά τα τρία χρώματα γίνονται ορατά και όλα τα υπόλοιπα.
Το φως, στην αρχική του μορφή, ταξιδεύει σε ευθεία γραμμή. Ωστόσο, υπάρχουν τρεις τρόποι για να αλλάξει η μορφή του. Ο πρώτος είναι να περάσει μέσα από ένα πρίσμα, όπως προαναφέρθηκε. Ο δεύτερος τρόπο συνίσταται στην αντανάκλαση του φωτός σε κάποια επιφάνεια και ο τρίτος τρόπος αφορά τη διάσπασή του στην ατμόσφαιρα.
Ο τρίτος τρόπος είναι αυτός που λύνει το μυστήριο του μπλε ουρανού. Ειδικότερα, λοιπόν, όταν το φως του Ηλίου συναντά τον ατμοσφαιρικό αέρα της Γης, διασκορπίζεται, λόγω των αερίων και των μορίων της ατμόσφαιρας. Το φως, πιο συγκεκριμένα διαχέεται όταν συναντά μόρια ύλης μικρότερα από το μήκος κύματός του. Τα μόρια ύλης, που κυριαρχούν στον ατμοσφαιρικό αέρα και έχουν μικρότερο μήκος κύματος από το φως είναι το οξυγόνο και το άζωτο. Όσο μικραίνει το μήκος κύματος του φωτός, τόσο πιο εύκολα αυτό διασκορπίζεται στην ατμόσφαιρα. Από τα τρία κυριότερα χρώματα που λαμβάνει το ανθρώπινο μάτι, το μπλε είναι εκείνο που έχει το μικρότερο μήκος κύματος. Για αυτόν τον λόγο διασκορπίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό από το κόκκινο και το πράσινο, προσδίδοντας στον ουρανό το χαρακτηριστικό του χρώμα.
Γιατί μπλε και όχι μωβ;
Το μωβ χρώμα έχει το μικρότερο μήκος κύματος από όλα. Σύμφωνα με την παραπάνω παρατήρηση, θα έπρεπε αυτό να διαχέεται περισσότερο στην ατμόσφαιρα. Υπάρχει και εδώ μία λογική εξήγηση όμως. Καταρχάς, το μπλε χρώμα, είπαμε πως ανήκει στα τρία βασικότερα χρώματα που αντιλαμβάνεται ο αμφιβληστροειδής του ανθρώπου. Έτσι, είναι ευκολότερο να αντιληφθεί το μπλε από το μωβ. Από την άλλη, το μωβ απορροφάται, όπως έχει παρατηρηθεί, από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, επιτρέποντας σε ένα πολύ μικρό ποσοστό να εισέλθει.
Το ηλιοβασίλεμα
Το ηλιοβασίλεμα, που όλοι έχουμε σταματήσει κάποια στιγμή να απολαύσουμε, γεμίζει τον ουρανό με κόκκινες και κίτρινες αποχρώσεις στον ορίζοντα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, καθώς ο ήλιος πέφτει, το φως διαχέεται σε μεγαλύτερη επιφάνεια στην ατμόσφαιρα. Έτσι, περισσότερο μπλε φως διαχέεται στον αέρα επιτρέποντας και σε κόκκινο και κίτρινο φως να γίνει αντιληπτό από τα μάτια μας.
Παράλληλα, ο ουρανός, κατά τη δύση του ηλίου, αποκτά έντονες κόκκινες αποχρώσεις και χάρη σε έναν ακόμη παράγοντα. Όπως έχει παρατηρηθεί, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η σκόνη και λοιπά αέρια διαχέουν επίσης το μπλε φως στην ατμόσφαιρα, αφήνοντας αχτίνες κόκκινου και κίτρινου χρώματος να γίνουν ευκόλως αντιληπτές.
Την επόμενη φορά που κάποιος θα ρωτήσει γιατί ο ουρανός είναι μπλε, γεμίστε το νου σας με πολύχρωμα χρώματα και ξεκινήστε να εξηγείτε.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- AstroVox – Γιατί ο ουρανός είναι μπλε;, ανακτήθηκε από www.astrovox.gr, τελευταία επίσκεψη 26/12/2020.
- Why Is the Sky Blue? | NASA Space Place – NASA Science for Kids, ανακτήθηκε από www.spaceplace.nasa.gov, τελευταία επίσκεψη 26/12/2020.
