Ο δυνατός κρότος σπάει τον μονότονο ήχο των πλοίων. Ακολουθεί ένας δεύτερος, πιο υπόκωφος. Μέσα σε λίγες στιγμές, τα σκούρα νερά της Αρκτικής αλλάζουν χρώμα. Μια κόκκινη κηλίδα απλώνεται γύρω από το θήραμα, μια “σωστή φάλαινα”. Το άψυχο σώμα της ρυμουλκείται αργά προς το πλοίο, βάφοντας ακόμα περισσότερο τον μπλε καμβά που κάποτε ήταν το σπίτι της. Και αν είχε κάποιο μικρό; Η τύχη του λίγο πολύ γνωστή, όμως δεν έχει σημασία. Η φαλαινοθηρία έχει σαν στόχο το λίπος, το κρέας, όχι τη διατήρηση. Που οδήγησε όμως αυτή η βαναυσότητα;
Η φαλαινοθηρία δεν είναι κάτι το νέο. Υπάρχουν αρχαιολογικά στοιχεία, τα οποία μαρτυρούν το κυνήγι φαλαινών στα βόρεια νερά του Ατλαντικού και του Ειρηνικού ωκεανού 5.000 χρόνια πριν, κυρίως από τους Ίνουιτ. Απόλυτα λογικό, μιας και στο σκληρό περιβάλλον του αρκτικού κύκλου, ύλες όπως το λίπος και το κρέας μίας φάλαινας ήταν σχεδόν απαραίτητες για την επιβίωσή τους. Τροφή, καύσιμο για τη φωτιά, κατασκευή εργαλείων, όλα ζωτικής σημασίας.
Το πρόβλημα παρόλα αυτά, δεν οφείλεται στη μικρής κλίμακας θήρευση χιλιάδες χρόνια πριν. Η πραγματική απειλή ξεκίνησε τον 15ο αιώνα, με την άνθηση της εμπορικής φαλαινοθηρίας. Οι αγορές άρχιζαν να συνειδητοποιούν πως το λίπος από κάποιο κητώδες δεν άξιζε μόνο ως τροφή. Πέρα από μαργαρίνες και μαγειρικά έλαια, μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για τις λάμπες, σε σαπούνια, χλωρίνες, ακόμη και σε υψηλής αξίας δέρματα. Οπότε ήταν αναμενόμενο , εμπορικές δυνάμεις όπως η Βρετανική αυτοκρατορία, οι Ολλανδοί, αλλά και οι Γερμανοί να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τη ζήτηση που υπήρχε. Βλέποντας όμως πλάσματα τόσο ευμεγέθη, πίστευαν εσφαλμένα (ίσχυε και για τους περισσότερους θαλάσσιους οργανισμούς) πως οι φάλαινες είναι αμέτρητες. Και όπως κάθε πόρο που θεωρήθηκε ατελείωτος, τον υπερεκμεταλλευθήκαν, φέρνοντας τις φάλαινες του γένους Eubalaena (Σωστές Φάλαινες), στα πρόθυρα της εξαφάνισης.
Έπρεπε να βρεθούν άλλα είδη. Ήταν γνωστά, ναι, αλλά όχι τόσο εύκολα θηρεύσιμα όσο μια σωστή “φάλαινα” (εξού και η ονομασία). Με αυτή τη σκέψη ξεκίνησε η βελτίωση των φαλαινοθηρικών. Πλοία “κυνηγοί”, με τουφέκια, και ακόντια που πλέον δεν εκτοξεύονταν με το χέρι, αλλά αεριωθούμενα με κανόνια. Κανένα ζώο δεν θα μπορούσε να ξεφύγει. Όταν όμως δεν μπορεί πλέον κάτι να ξεφύγει, αργά ή γρήγορα εξαφανίζεται .Οι πρώτες ανησυχίες ξεκίνησαν περίπου το 1930, με κάποιους αρχικούς νόμους να ψηφίζονται αργότερα. Ο πληθυσμός πολλών “μεγάλων” ειδών είχε φτάσει στα όρια της κατάρρευσης, η φαλαινοθηρία επικεντρώθηκε από την Αρκτική στον Βόρειο Ειρηνικό, και το εμπόριο είχε διαρκή πτώση. Αν και αργά, με τις φάλαινες αποδεκατισμένες, και την αγορά ουσιαστικά νεκρή, μιας και υπήρχαν πλέον καλύτερα χημικά υποκατάστατα, αποφασίστηκε το 1986 η απαγόρευση της εμπορικής φαλαινοθηρίας.
Απαγόρευση ή μη, τρεις χώρες, Ιαπωνία, Ισλανδία και Νορβηγία συνεχίζουν μέχρι σήμερα το κυνήγι, κυρίως των ρυγχοφαλαινών (Balaenoptera acutorostrata), των οποίων ο πληθυσμός θεωρείται σταθερός. Ειδικά στην Ιαπωνία, και σε μικρότερο βαθμό στην Ισλανδία, πλοία σκότωναν φάλαινες για “επιστιμονικούς” σκοπούς, ενώ στη συνέχεια πουλούσαν το κρέας στην αγορά. Πλέον καμία από τις τρεις χώρες δεν ακολουθεί, έστω και τυπικά, την απαγόρευση, με την Ιαπωνία προσφάτως να ανακοινώνει πως θα επιτρέψει ξανά την εμπορική φαλαινοθηρία στις Α.Ο.Ζ της χώρας από τον φετινό Ιούλιο. Ούτως ή άλλως, οι ρυγχοφάλαινες δεν κινδυνεύουν, σωστά;
Πηγές:
https://www.britannica.com/topic/whaling
https://www.ifaw.org/united-states/our-work/whales/which-countries-are-still-whaling
https://www.bbc.com/news/world-asia-46682976
