
Πριν από λίγες εβδομάδες τον γύρο του κόσμου έκανε το ζοφερό βίντεο με τον 9χρονο Κουάντεν Μπέιλς. Σε αυτό το βίντεο ο 9χρονος που πάσχει από νανισμό, κλαίει ασταμάτητα και λέει στην μητέρα που τραβάει το βίντεο πως θέλει να αυτοκτονήσει λόγω του εκφοβισμού και μπόουλινγκ που δέχεται καθημερινά στο σχολείο. Το σοκαριστικό βίντεο προκάλεσε ένα τεράστιο κύμα συμπαράστασης από απλούς πολίτες μέχρι και από ανθρώπους από τον χώρο του θεάματος. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο Χιού Τζάκμαν ο οποίος έστειλε ένα βίντεο στήριξης και ενθάρρυνσης στην οικογένεια.
Σχεδόν ταυτόχρονα με αυτές τις εξελίξεις στις διαδικτυακές πλατφόρμες όπως Facebook και Twitter αναπτύχθηκε μια έντονη συζήτηση. Η συζήτηση εκτυλίχθηκε γύρω από το εάν ο Κουάντεν είναι 9 χρονών ή μήπως είναι ενήλικας και εάν χρησιμοποίησε την λέξη ”nigger” σε ένα βίντεο που ξεθάφτηκε από τα άβατα του τουιτερικού αρχείου. Ξαφνικά η συζήτηση έκανε στροφή 360 μοιρών και πλέον το θέμα ήταν το ρατσιστικό προφίλ του 9χρονου, η ψεύτικη ηλικία του και το αν τελικά άξιζε την συμπαράσταση η όχι. Πληθώρα άρθρων κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο με τίτλο ”ποιος τελικά είναι ο Κουάντεν Μπέιλς” ενώ υβριστικά και υποτιμητικά σχόλια για τον ίδιο βρισκόταν διάσπαρτα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. ”Ήξερα ότι κάτι έτρεχε με αυτόν” γράφει ο ένας ”Τελικά είναι ρατσιστής. Δεν αξίζει τίποτα”, σχολιάζει ο άλλος ”Κάντε με και μένα μπόουλινγκ , θέλω και εγώ να μαζέψω χρήματα”.
Μέσα σε αυτό το χάος τελικά η αλήθεια αποκαλύφθηκε. Ο Κουάντεν Μπέιλς δεν είχε καμία σχέση με αυτά τα δημοσιεύματα ούτε με το επίμαχο βίντεο. Ωστόσο, αναρωτιέμαι. Τι είναι πιο επικίνδυνο; Η παραπληροφόρηση για δήθεν ρατσιστική συμπεριφορά ή το μένος χιλιάδων ανθρώπων που είδαν ένα παιδί να χρησιμοποιεί μια απαγορευμένη για την πολιτική ορθότητα λέξη όπως το ”nigger” χωρίς όμως να καταλαβαίνει το νόημα και χωρίς να απευθύνεται σε κάποιον;
Εξέλιξη του όρου
Ο όρος πολιτική ορθότητα ως η αποφυγή εκφράσεων που πιστεύεται ότι αποκλείουν, ή προσβάλλουν ομάδες ανθρώπων που μειονεκτούν κοινωνικά, εμφανίστηκε με αυτήν την μορφή μόλις την δεκαετία του ‘70. Μέσα στον αναβρασμό του δεύτερου φεμινιστικού κινήματος, ο όρος χρησιμοποιούνταν ειρωνικά από τους αριστερούς και προοδευτικούς. Ήταν ένας τρόπος κριτικής του παλιού συστήματος και του συντηρητισμού.
Ωστόσο, πολύ γρήγορα και ειδικά από την δεκαετία του ’90 και μετά, η δημοτικότητα του όρου αυξήθηκε ραγδαία. Εισήγαγε προβληματισμούς στον δημόσιο διάλογο, όπως την αναθεώρηση της ακαδημαϊκής ύλης των πανεπιστημίων και των προτεραιοτήτων της πολιτικής ατζέντας. Παράλληλα, το χάσμα μεταξύ των υποστηρικτών του όρου και των επικριτών όλο και μεγάλωνε. Οι συντηρητικοί χρησιμοποίησαν τον όρο σαν βασικό πολιτικό επιχείρημα ταυτίζοντας τον με αυτό που αποκαλούσαν ”Αριστερός εκλεκτισμός”. Η κριτική για την πολιτική ορθότητα έγινε βασικό στοιχείο της λεγόμενης ”δεξιάς” και η υπεράσπιση της, έγινε κύριο χαρακτηριστικό της ”αριστεράς”.

Γουάινστιν, Τραμπ και ξερό ψωμί
Μέσα σε αυτό το παράλληλο debate απόψεων, η μετά-Τράμπ και Γουάινστιν εποχή φάνηκε να δίνει μια ανάσα για εύρεση χρυσής τομής. Μερικούς μήνες μετά την εκλογή του Τραμπ στις Η.Π.Α, η δημοτικότητα του είχε πέσει ριζικά. Δημοκρατικοί και Συντηρητικοί φαινόταν να έχουν μια κοινή στάση απέναντι στις σεξιστικές και ρατσιστικές λεκτικές επιθέσεις του του Αμερικανού Προέδρου. Παράλληλα, το σκάνδαλο με τις εκατοντάδες σεξουαλικές παρενοχλήσεις του τεράστιου παραγωγού Χάρβεϊ Γουάινστιν ταρακούνησε το Χόλυγουντ. Χιλιάδες άτομα έδειξαν αλληλεγγύη στα θύματα. Μέσα από το λεγόμενο #metoo movement αναπτύχθηκε μια κοινή στάση κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης. Η πολιτική ορθότητα φαινόταν πιο επίκαιρη και απαραίτητη από ποτέ. Προβάλλονταν ως παράγωγο της προόδου που είχε συντελεστεί στον δημόσιο διάλογο.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Η πολιτική ορθότητα όχι μόνο δεν φάνηκε να ενώνει τους πολίτες σε μια κοινή βάση αλλά τους απομάκρυνε όλο και πιο πολύ. Η συστηματική και έντονη χρήση των ”πολιτικά σωστών” όρων στις διαδικτυακές πλατφόρμες έκφρασης καθώς και η έντονη κριτική που ασκούσαν οι υπερασπιστές της, οδήγησαν σε περαιτέρω εχθρικότητα μεταξύ των δυο ομάδων. Οι μεν μιλούσαν για σεξιστικές και ρατσιστικές εκφράσεις και οι δε για φίμωση του λόγου και κριτική χωρίς περιεχόμενο.
Καταστολή της γλώσσας
Άραγε έχει περιεχόμενο η πολιτική ορθότητα ή παίζουμε με τις λέξεις ; Στην ταινία «Jackie Brown» του Ταραντίνο η λέξη «nigger» χρησιμοποιείται 38 φορές, στο «Django» 110 φορές. Οι αρνητικές αντιδράσεις για την χρήση αυτής της λέξης ήταν πολλές. Με μια πρώτη ματιά, είναι δικαιολογημένο. ”Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει” και πόσο μάλλον όταν δεν πρόκειται απλώς για μια λέξη αλλά για ένα ρατσιστικό αιματοβαμμένο παρατσούκλι γεμάτο με ιστορία.
Η μητέρα-Τερέζα της Αμερικανικής τηλεόρασης, Όπρα Γουίνφρεϊ, για χρόνια έχει ξεκάθαρη θέση. Υποστήριζε ότι όχι απλά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ο όρος από λευκούς (για ευνόητους λόγους) αλλά ούτε από τους ίδιους τους Αφροαμερικανούς. Η αντίθεση ανάμεσα σε αυτή και εκατοντάδες Αφροαμερικανούς που εκφράζονται με αυτόν τον τρόπο είναι εκκωφαντική. Για την πλειονότητα των Αφροαμερικανών πολιτών όμως η συγκεκριμένη λέξη είναι μέρος της κουλτούρας τους. Με την χρήση της λέξης θυμούνται τι έγινε και τι σημαίνει. Ταυτόχρονα μπορούν να την αλλάξουν, να πάρουν την δύναμη πίσω.
Η ιδέα του να περιορίσεις την γλώσσα των ατόμων για να περιορίσεις τον τρόπο που σκέφτονται φαντάζει αστεία. Μπορείς να τσακίσεις τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων αν αποκαλείς τους ανάπηρους «Αμέα» ή τους μαύρους «έγχρωμους»; Μήπως πιο σημαντικό είναι ο τρόπος χρήσης, το περιεχόμενο και όχι οι κενές λέξεις;

Τελικά δουλεύει η πολιτική ορθότητα;
Φαινομενικά η πολιτική ορθότητα μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο ισότητας και βελτίωσης του ήθους και της ευγένειας στον δημόσιο λόγο. Ωστόσο, μια ματιά στους διαδικτυακούς και πραγματικούς τόπους έκφρασης, είναι αρκετή να σε πείσει για το αντίθετο.
Η πολιτική ορθότητα αποδεικνύεται ότι λειτουργεί παραπάνω σαν ένα ”τρέντ” και λιγότερο σαν μια φυσική εξέλιξη μιας κατοχυρωμένης προόδου. Οι προσωπικές πεποιθήσεις και αξίες όπως η αλληλεγγύη, ο σεβασμός στο διαφορετικό και η πίστη στην ελευθερία του λόγου φαίνεται να μετασχηματίζονται σε πολιτικές εκφράσεις που στόχο έχουν την πειθώ.
Είμαστε αντιμέτωποι με ένα εικονικό σόου ευγένειας και ήθους στο οποίο ο ένας προσπαθεί να πείσει ότι είναι περισσότερο ανεκτικός από τον άλλον. Στο τέλος της ημέρας όμως δεν έχουμε κάποιον νικητή. Για την ακρίβεια όλοι βγαίνουμε χαμένοι. Η πρόοδος δεν επιτυγχάνεται από φύλακες και αιωνίους υπερασπιστές της ηθικής. Αυτή η βαθιά ριζωμένη ”μαζί μας η εναντίον μας”, πεποίθηση έχει δημιουργήσει ένα αναστρέψιμο πολωτικό κλίμα και έναν τεράστιο κίνδυνο. Ένα τοξικό κύμα που έχει προκαλέσει την ανάδυση της μνησικακίας, της καχυποψίας και της εχθρικότητας. Έχει δώσει χώρο σε ένα νέο κύμα συντηρητισμού με πρωταγωνιστές-καρικατούρες. Έναν Μπογδάνο, έναν Φάρατζ, έναν Τράμπ.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Has political correctness gone too far?, ανακτήθηκε από www.economist.com, τελευταία πρόσβαση: 8/3/2020
Give a big cheer for our political correctness, ανακτήθηκε από www. the guardian.com, τελευταία πρόσβαση 8/3/2020
Political Correctness and the source of Trump’s Offensiveness, ανακτήθηκε από www.armoneyandpolitics.com, τελευταία πρόσβαση 8/3/2020
Political Correctness: How the right invented a phantom enemy, ανακτήθηκε από www.the guardian.com, τελευταία πρόσβαση 8/3/2020