Υπάρχει στις μέρες μας μια συμπεριφορά, ένας τρόπος ζωής απόλυτα εξουθενωτικός προς τον ψυχισμό και απαξιωτικός προς τον άνθρωπο. Πρόκειται για μια μορφή ύψιστης καταπίεσης, που προέρχεται από τον ίδιο μας τον εαυτό. Και το χειρότερο είναι ότι μέχρι στιγμής δεν έχει εδραιωθεί ένα διαδεδομένο γλωσσικό πλαίσιο για να ορίσουμε την συμπεριφορά αυτή ούτως ώστε να την καταλάβουμε και να την καταπολεμήσουμε. Παρότι δεν είμαι ο κατάλληλος να εισάγω την τοξική παραγωγικότητα ως έννοια, θα προσπαθήσω να καταγράψω τις παρατηρήσεις μου σχετικά με την καθημερινή ζωή την δική μου και των συνομηλίκων μου.
Η τοξική παραγωγικότητα είναι το τελευταίο και σημαντικότερο όπλο της σημερινής ανταγωνιστικής, κεφαλαιοκρατικής οικονομίας για να ωθήσει τους ανθρώπους να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις της. Καταντάμε να είμαστε παραγωγικοί όχι επειδή μας τρομοκρατούν με τον βούρδουλα, ούτε επειδή μας εκβιάζουν με ασιτία, φτώχεια και εξαθλίωση, αλλά επειδή οι ίδιοι μας οι εαυτοί νιώθουμε ενοχές και τύψεις εάν δεν κάνουμε αυτά που «πρέπει». Και αυτά που «πρέπει» στην παραγωγή, δεν είναι ο υποκειμενικός ορισμός του καθενός για το τι θέλει να κάνει έτσι ώστε να νιώθει παραγωγικός, αλλά είναι μια κοινωνικά κατασκευασμένη έννοια η οποία φτάνει να αγγίζει πλέον τα όρια της τρέλας.
Αντί να αντιπαλευόμαστε το αυξανόμενο δυσμενές οικονομικό πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνουμε, οι νέοι άνθρωποι ωθούμαστε σε αυτή τη κουλτούρα τοξικής παραγωγικότητας και ανταγωνισμού που καταβροχθίζει τις ώρες μας, την νεότητα μας, την ενέργεια και προπαντός την ευαισθησία μας. Από τα σχολικά μας χρόνια γίνεται έμφυτος αυτός ο μηχανικός τρόπος ζωής. Παρότι τούτο ίσχυε και στις προηγούμενες γενιές, οι νέοι σήμερα φαίνονται να πιέζουν τους εαυτούς τους σε παραγωγικά επίπεδα υπερβολικά ανθυγιεινά.
Παρατηρώ λοιπόν την άνοδο των «motivational» βίντεο που παρουσιάζουν ένα πρότυπο ζωής τόσο ρομποτικό και στεγνό που φτάνει κανείς να αναρωτιέται πως είναι δυνατόν να τα παρακολουθεί τόσος πολύς κόσμος και με τόση θρησκευτική ευλάβεια.
Ξύπνα νωρίς, σου λένε, με το που χτυπάει το ξυπνητήρι μέτρα αντίστροφα 3, 2, 1 και εκσφενδονίσου από το κρεβάτι χωρίς πολλά-πολλά. Μην κοιτάς το τηλέφωνο σου το πρωί. Άνοιξε ένα σημειωματάριο και γράψε τι θα κάνεις στη μέρα σου. Σχεδίασε την με κινηματογραφική ακρίβεια. Στη συνέχεια φτιάξε ένα υγιεινό πρωινό με αβοκάντο. Αλλά μην καθυστερείς. Η ώρα περνάει και πρέπει να αρχίζεις να πραγματώνεις τη λίστα σου. Να είσαι τελειομανής. Να τα δίνεις όλα και στο τέλος της μέρας σου να βαθμολογείς τον εαυτό σου. Πόσο παραγωγικός ήσουν; Μην ξεχνάς, επίσης, πριν κοιμηθείς να σημειώνεις όσα πράγματα θα χρειαστεί να κάνεις αύριο.
Αυτός ο ανατριχιαστικός τρόπος ζωής, του να βρίσκεσαι διαρκώς στο επόμενο βήμα, να μην σταματάς να τρέχεις για να προλάβεις τις υποχρεώσεις σου, να νιώθεις ενοχές αν δεν ήσουν όσο παραγωγικός έπρεπε, είναι η πραγματικότητα για ένα μεγάλο ποσοστό νέων. Το πιο άρρωστο φυσικά είναι ότι το ακολουθούμε οικειοθελώς. Με δικιά μας πρωτοβουλία. Εμείς διαβάζουμε αυτά τα αισχρά βιβλία δήθεν αυτό-βελτίωσης, αλλά επί της ουσίας υποδούλωσης. Εμείς βλέπουμε τα βίντεο των λεγόμενων «life coach» και των επιτυχημένων «influencer» να μας παροτρύνουν να κάνουμε ψυχρό λούσιμο στις 6:00 το πρωί. Εμείς, τέλος ανταλλάσσουμε πρακτικές και τεχνικές με τους φίλους μας για το πως να δουλέψουμε πιο σκληρά, πώς να είμαστε πιο παραγωγικοί, ούτως ώστε να πάψουν επιτέλους να μας βασανίζουν οι ενοχές μας.
Που είναι η απόλαυση; Που είναι η απόδραση; Που είναι η ζωή; Είναι αξίες χαμένες μέσα σε ένα δίμηνο, το πολύ, διακοπών όπου ακόμα κι εκεί θέτουμε στόχους να διαβάσουμε τόσα βιβλία και να επισκεφτούμε τόσα μέρη και να βγάλουμε τόσες φωτογραφίες και τα λοιπά. Έχουμε διεισδύσει σε έναν κόσμο απόλυτου παραλογισμού και τρέλας. Δεν υπάρχει χρόνος για ηρεμία και χαλάρωση και το αποτέλεσμα όλου αυτού είναι η μεγάλη άνοδος των ψυχολογικών διαταραχών στη γενιά μας. Η κατάθλιψη, οι κρίσεις πανικού και οι κρίσεις άγχους γίνονται καθημερινοί δαίμονες.
Από την μέχρι στιγμής ανεκδοτική έρευνα μου στην τοξική παραγωγικότητα παρατηρώ επίσης το εξής: ότι το γυναικείο φύλο είναι πιο επιρρεπές σε τέτοιου είδους συμπεριφορές. Το λέω αυτό καταρχάς από το γεγονός ότι τα βίντεο σχετικά με την κουλτούρα της παραγωγικότητας είναι κυρίως δημιουργημένα από νέες κοπέλες και παρακολουθούνται από το αντίστοιχο κοινό. Παρότι οι συμπεριφορές τοξικής παραγωγικότητας δεν γνωρίζουν φύλο, οι γυναίκες συμβαίνει να ακολουθούν πιο συχνά τις πρακτικές για το πως να γίνουν «πιο παραγωγικές» όπως για παράδειγμα να σημειώνουν σε ημερολόγιο τις υποχρεώσεις τους και να δημιουργούν λίστες παραγωγικότητας, το οποίο αυτομάτως σε ωθεί σε μια διαρκή εγρήγορση και σε κάνει να νιώθεις τύψεις για το κάθε τι που ξεχνάς να ολοκληρώσεις. Πιθανολογώ ότι αυτό συμβαίνει στις νέες κοπέλες διότι η γυναίκα-πρότυπο στις μέρες μας είναι η γυναίκα καριερίστας. Η δυναμική αυτή οντότητα που θέλει να αποδείξει στην πατριαρχική κοινωνία που την καταπιέζει ότι είναι ισάξια, ή και καλύτερη του ανδρικού φύλου. Αλλά στη προσπάθεια της αυτή, αντί να απελευθερώνεται και να αυτονομείται, καταπιέζεται ακόμα περισσότερο και με πιο βάναυσο τρόπο από πριν, μέσα από τον ίδιο της τον εαυτό.
Όλα αυτά είναι συνδεδεμένα φυσικά με τον υλισμό και την κοινωνική έννοια της επιτυχίας. Βομβαρδιζόμαστε διαρκώς από μια κουλτούρα πλουτο-λαγνείας. Τα τραγούδια που ακούμε μιλάνε για κότερα, ελικόπτερα και οικόπεδα. Μιλάνε για ακριβά ρολόγια, ακριβά ρούχα, χρυσές αλυσίδες και επί της ουσίας χρυσές χειροπέδες. Μπαίνουμε σε ένα τρυπάκι να αποδείξουμε την αξία μας μέσα από την παραγωγικότητα μας. Να δουλεύουμε δηλαδή σκληρά για να πλουτίσουμε, άρα να πετύχουμε, άρα να είμαστε ευτυχείς. Το ειρωνικό είναι ότι ακόμα και άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως αντι-συστημικά ή που απαρνούνται τον υλισμό σε έναν βαθμό, καταλήγουν να είναι, ίσως και περισσότερο τοξικά με την παραγωγικότητα τους. Στη τελική όλο αυτό μας οδηγεί σε ένα αδιέξοδο. Σπαταλάμε το τώρα για να προγραμματίσουμε το μετά και ζούμε στη σκιά των ενοχών μας. Παύουμε να ζούμε και γινόμαστε γρανάζια μιας μηχανής που δεν πρόκειται να μας φέρει καμία ευτυχία, μονάχα την ψευδαίσθηση ότι την πλησιάζουμε. Αντιθέτως μας γεμίζει ανασφάλεια, άγχος και δυστυχία.
Το γιατί συμβαίνει αυτό σε τέτοιο ακραίο βαθμό στις μέρες μας δεν μπορώ να απαντήσω με σιγουριά, μονάχα να κάνω εικασίες ότι επειδή η οικονομία χειροτερεύει οι άνθρωποι παροτρύνονται να δουλέψουν πιο σκληρά για να αποδείξουν την αξία τους. Καταλήγουμε ωστόσο σε ένα πολύ σημαντικό συμπέρασμα. Ότι οι μεταδομιστικές θεωρίες περί εξουσίας που διατηρείται από την άμεση και προσωπική υποδούλωση μας σε αυτή, φαίνεται να αποδεικνύονται έμπρακτα. Θέλω ωστόσο να ξεκαθαρίσω ότι σε οτιδήποτε αναφέρθηκα ήταν μια αποτύπωση της ανησυχίας που βλέπω μέσα μου και στο κοτνινό μου κύκλο. Δεν είμαι αρμόδιος, ούτε υπάρχουν έως τώρα σημαντικές έρευνες για το θέμα. Θέλω μονάχα να φέρω την φράση «τοξική παραγωγικότητα» στο τραπέζι, διότι εφόσον ονομάσουμε το πρόβλημα και το αναγνωρίσουμε, μπορούμε πλέον να το αντιπαλέψουμε.
Πηγή:
“Τοξική παραγωγικότητα | Τι είναι και πώς θα την εντοπίσετε” ανακτήθηκε από www.omorfizoi.gr
