Σημείο αναφοράς στη ρωσική ιστορία και τη ρωσική λαϊκή ταυτότητα αποτελεί η περίφημη Εποχή των Αναστατώσεων, ένα χρονικό διάστημα δεκαπέντε ετών στο οποίο το μεσαιωνικό Βασίλειο της Ρωσίας πέρασε μία πολύ ταραγμένη πολιτικά περίοδο. Η άλλοτε ισχυρή Ρωσία που παρέδωσε ο Ιβάν ο Τρομερός βρέθηκε στη δίνη πολιτικών μηχανορραφιών και συγκρούσεων σχετικά με το ποιος θα κυβερνούσε την αχανή αυτή χώρα που τότε δεν είχε ακόμα επεκταθεί μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό. Η περίοδος αυτή έχει μείνει στην ιστορία με μία “κωμικοτραγική” χροιά, μιας και συγκροτήθηκαν τρεις διαφορετικοί στρατοί από τρία διαφορετικά πρόσωπα που ισχυρίζονταν ότι έχουν τον (νεκρό) γιο του Ιβάν του Τρομερού.
Τα πραγματικά αίτια της Εποχής των Αναστατώσεων αναζητούνται κάποια χρόνια νωρίτερα, όταν ο Ιβάν Δ΄ ο Τρομερός επιθυμούσε να περιορίσει τον υψηλό βαθμό αυτονομίας των μεγάλων πόλεων έναντι του θρόνου. Ο Ιβάν μισούσε τους βογιάρους για προσωπικούς λόγους και έτσι είχε κατορθώσει να εξολοθρεύσει χιλιάδες ευγενείς σε μόλις επτά χρόνια (1565 – 1572). Ταυτόχρονα, ο Ρώσος μονάρχης είχε εμπλέξει τη χώρα σε έναν ασίγαστο πόλεμο με τη Σουηδία και τη Πολωνο – Λιθουανική Κοινοπολιτεία στη Βαλτική. Οι διωγμοί και ο πόλεμος έχουν αποδομήσει τον κοινωνικό και παραγωγικό ιστό της χώρας, προετοιμάζοντας την κατάρρευση.
Ο ψυχικά ασταθής Ιβάν πεθαίνει το 1584 και τον διαδέχεται ο ασθενικός γιος του, Φιόντορ Α΄ ο επονομαζόμενος Κωδωνοκρούστης λόγω της εμμονής που είχε να περιδιαβαίνει τη ρωσική ύπαιθρο και να χτυπάει όποια καμπάνα έβρισκε στον δρόμο του. Η πνευματική ανάπτυξη του Φιόντορ ήταν αρκετά χαμηλή και πολλοί σύγχρονοι ιστορικοί του, τον περιγράφουν ως διανοητικά καθυστερημένο. Ως τσάρος, ο Φιόντορ δεν έδειξε κανένα πραγματικό ενδιαφέρον για τα πολιτικά πράγματα και είχε παραχωρήσει άτυπα τη διακυβέρνηση στον κουνιάδο του, Μπαρίς Γκοντουνόφ. Το 1598 ο Φιόντορ πεθαίνει και ξεκινάει τυπικά η Εποχή των Αναστατώσεων.
Μιας και δεν υπήρχε διάδοχος, ο Μπαρίς Γκοντουνόφ εξελέγη τσάρος αλλά πέθανε επτά χρόνια μετά, με τα σύννεφα γύρω από το πρόσωπό του να είναι ήδη σχηματισμένα. Πολλοί βογιάροι είχαν δυσαρεστηθεί με την εκλογή του, ενώ ο ρωσικός λαός υπέφερε από έναν λιμό που είχε πρωτοεμφανιστεί το 1601. Το 1603, όσο ακόμα ο Γκοντουνόφ ήταν εν ζωή, είχε εμφανιστεί ένας τυχοδιώκτης που ισχυριζόταν ότι ήταν ο εξόριστος γιος του Ιβάν του Τρομερού, ο Δημήτριος που στο μεταξύ είχε πεθάνει το 1591. Ο “Δημήτριος” με τη στήριξη των Πολωνών, κινήθηκε προς τη Μόσχα, στρατολογώντας χωρικούς και δυσαρεστημένους ευγενείς. Τον Ιούλιο του 1605, ο στρατός του καταλαμβάνει την πρωτεύουσα, ο γιος του Γκοντουνόφ εκτελείται και ο σφετεριστής φοράει το στέμμα ως Δημήτριος Β΄στη Ρωσία, αλλά στην ιστορία έμεινε ως “Ψευδο – Δημήτριος”.
Ο τσάρος Φιόντορ ο Κωδωνοκρούστης
Ο λαός πάντα είχε αμφιβολίες για τον νέο τσάρο και η στήριξη της Πολωνο – Λιθουανικής Κοινοπολιτείας σύντομα έδωσε περαιτέρω τροφή στις αμφιβολίες αυτές. Στις 8 Μαΐου 1606, ο Ψευδο – Δημήτριος παντρεύεται μια καθολική πριγκίπισσα, με αντάλλαγμα γη και πλούτο. Ο ρωσικός λαός βεβαιώθηκε πλέον για το ποιόν του Δημήτριου και τον δολοφόνησε με συνοπτικές διαδικασίες, μόλις δύο εβδομάδες μετά τον γάμο. Σε αυτό έπαιξε ρόλο και το ότι ο Δημήτριος ασπάστηκε τον καθολικισμό σε μία χώρα κυρίως ορθόδοξη. Πολλοί Πολωνοί σύμβουλοί του, δολοφονήθηκαν επίσης. Τότε, ένας συγγενής των Ρουρικίδων και ισχυρός βογιάρος, ο Βασίλι Σουίσκι, πήρε τον θρόνο ως Βασίλειος Δ’.
Ο Βασίλειος Δ΄ ήταν ένας αδύναμος μονάρχης, δεν ικανοποίησε τους Ρώσους βογιάρους ή τον στρατό και έτσι δεν τερμάτισε την Εποχή των Αναστατώσεων. Συνωμοτούσε εναντίον του Ψευδο – Δημήτριου, παρότι αρχικά είχε υποστηρίξει τη γνησιότητα της ταυτότητάς του. Η βασιλεία του κράτησε τέσσερα χρόνια και τον δεύτερο χρόνο εμφανίστηκε ένας δεύτερος τυχοδιώκτης που ισχυριζόταν ότι ήταν ο Δημήτριος που υποστηρίζεται πάλι από τους Πολωνούς. Ο Βασίλειος, για να τον αντιμετωπίσει, λαμβάνει στήριξη από τη Σουηδία που πλέον δεν είναι σύμμαχος των Πολωνών. Τελικά, ηττήθηκε, συνελήφθη και καθαιρέθηκε και το 1610 πολωνικά στρατεύματα κατέλαβαν τη Μόσχα. Παρόλα αυτά, δεν εγκατέστησαν νέο τσάρο και προτίμησαν να εδραιώσουν πρώτα την κυριαρχία τους και να προσηλυτίσουν στον καθολικισμό σχεδόν όλη τη Ρωσία και να τους αφομοιώσουν σταδιακά στην Πολωνο – Λιθουανική Κοινοπολιτεία.
Η εξέλιξη αυτή όμως βρίσκει αντίθετους τους Σουηδούς, οι οποίοι το 1611, όταν η Εποχή των Αναστατώσεων κορυφώθηκε, κηρύσσουν τον πόλεμο στη Ρωσία και εμφανίζουν έναν τρίτο τυχοδιώκτη, ως τον Δημήτριο. Τον νέο αυτό “Δημήτριο” υποστηρίζουν και οι κοζάκοι που είχαν υποστηρίξει και τους δύο προηγούμενους. Τελικά, αυτός ο τρίτος Ψευδο – Δημήτριος συνελήφθη από τους Πολωνούς, οι οποίοι τον εκτέλεσαν. Μπορεί όλη αυτή η σειρά συμβάντων να φαίνεται κωμικοτραγική, εντούτοις αποδεικνύει με τον πιο εύκολο τρόπο τη διαφθορά των ηγετικών τάξεων της Ρωσίας στις αρχές του 17ου αιώνα. Ο Ρώσος πατριάρχης ήταν όμηρος των καθολικών. Oι δύο μεγαλύτερες ρωσικές πόλεις της εποχής, η Μόσχα και το Νόβγκοροντ, είχαν κυριευτεί από τους μεν Πολωνούς και τους δε Σουηδούς. Ταυτόχρονα, οι βογιάροι φιλονικούσαν μεταξύ τους και εξόντωνε ο ένας τον άλλο για να ικανοποιήσουν προσωπικά τους συμφέροντα.
Μέσα σε αυτή την παρακμή, η λύση δόθηκε εντελώς απρόσμενα. Ένας ευγενής, ο Ντμίτρι Παζάρσκι και ένας κρεοπώλης, ο Κούζμα Μίνιν ξεσήκωσαν εύκολα τον λαό του Νόβγκοροντ και δημιούργησαν ένα στρατό, ο οποίος πορεύθηκε προς τη Μόσχα. Οι Πολωνοί παραδόξως παραδόθηκαν και αποχώρησαν από την πόλη χωρίς μάχη. Η ημέρα παράδοσης των Πολωνών γιορτάζεται σήμερα στη Ρωσία ως εθνική επέτειος. Λίγους μήνες αργότερα, συνέρχεται μία εθνοσυνέλευση η οποία εξέλεξε τον Μιχαήλ, ευγενή της εποχής στη θέση του τσάρου. Εγκαινίασε τη δυναστεία των Ρομανόφ, οι οποίοι κυβέρνησαν τη χώρα για τρεις αιώνες και τη μετέτρεψαν από μεσαιωνικό βασίλειο σε απέραντη αυτοκρατορία και παγκόσμια δύναμη. Η Εποχή των Αναστατώσεων τερματίστηκε τυπικά το 1613.
Πηγές που αντλήθηκαν γι’ αυτό το άρθρο:
Η Εποχή των Αναστατώσεων: αντλήθηκε από olympia.gr
Time of Troubles | Russian history : αντλήθηκε από britannica.com
The Time of Troubles | World Civilization : αντλήθηκε από courses.lumenlearning.com
Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΑΝΑΣΤΑΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ: αντλήθηκε από triklopodia.gr
Fyodor I | tsar of Russia: αντλήθηκε από britannica.com
