“Γιατί συνεχίζω να το κάνω αυτό;”, ” Γιατί συνεχίζουν να μου συμβαίνουν τα ίδια πράγματα;“. Ίσως θέσουμε στον εαυτό μας αυτές τις ερωτήσεις, όταν αισθανθούμε παγιδευμένοι σε μοτίβα που δημιουργούν προβλήματα στη ζωή μας και μας εμποδίζουν να επιτύχουμε τους στόχους μας. Παρόλο που προσπαθούμε να κάνουμε αλλαγές και να σπάσουμε αυτά τα μοτίβα, κατά κάποιον τρόπο καταλήγουμε στο ίδιο μέρος, ξανά και ξανά. Αν η κατάσταση αυτή φαντάζει οικεία, τότε γίνεται λόγος για το αυτοσαμποτάζ (self-sabotage). Η λέξη ίσως ακούγεται παράδοξη, καθώς κάποιος ίσως αναρωτηθεί ποιος θα ήθελε να δημιουργεί προβλήματα στον ίδιο του τον εαυτό και να σαμποτάρει τις προσπάθειες του. Αν προσεγγίσουμε επιφανειακά το ζήτημα, δε θα βγει κάποιο λογικό νόημα. Συνήθως, όταν το άτομο υποσκάπτει τον εαυτό του, υπάρχουν ορισμένες περίπλοκες συναισθηματικές διεργασίες, όχι απαραίτητα συνειδητές, που λαμβάνουν χώρα.
Τι είναι το αυτοσαμποτάζ:
Μια συμπεριφορά μπορεί να χαρακτηριστεί ως αυτοσαμποτάζ, όταν δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή μας ζωή. Επίσης, όταν παρεμβαίνει στους μακροχρόνιους στόχους μας. Οι πιο συνηθισμένες συμπεριφορές αυτοσαμποτάζ περιλαμβάνουν την αναβλητικότητα, την κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, την υπερφαγία και τον αυτοτραυματισμό. Πρόκειται για έναν λανθασμένο μηχανισμό άμυνας, ο οποίος μας προσφέρει μια προσωρινή ανακούφιση στα προβλήματα μας. Στην πραγματικότητα όμως, προξενεί περισσότερα προβλήματα από ότι επιλύει.
Δεν συνειδητοποιούμε, ούτε κατανοούμε πάντοτε τις διαδικασίες του αυτοσαμποτάζ και της υπονόμευσης του εαυτού μας. Όταν μια συμπεριφορά μας δεν ερμηνεύεται με τη λογική, αυτό συμβαίνει γιατί προέρχεται από τον συναισθηματικό μας κόσμο, ακόμα και αν προσπαθούμε με βάση τη λογική να μεταφράσουμε τις όποιες πράξεις μας και να δικαιολογήσουμε τον εαυτό μας. Οι διάφορες δικαιολογίες μας βοηθούν να ξεγελάσουμε τον εαυτό μας, ώστε να καταφύγουμε σε δράσεις με αρνητικές για εμάς επιπτώσεις. Η συμπεριφορά μας αυτή ως σκοπό έχει να μας απομακρύνει από τα δυσάρεστα συναισθήματα. Οι επαναλαμβανόμενες λύσεις ανακούφισης που σκαρφιζόμαστε, διογκώνουν τα προβλήματα που επιθυμούμε να επιλύσουμε.
Τι προκαλεί το αυτοσαμποτάζ:
To αυτοσαμποτάζ συμβαίνει όταν κάνουμε ορισμένα πράγματα που ήταν προσαρμοστικά σε ένα πλαίσιο, αλλά δεν είναι πλέον απαραίτητα. Με άλλα λόγια, αυτές οι συμπεριφορές μας βοήθησαν να προσαρμοστούμε σε μια παρελθοντική κατάσταση, όπως μια τραυματική παιδική ηλικία ή μια τοξική σχέση και να επιβιώσουμε από τις προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε τότε. Μπορεί ο μηχανισμός αυτός να μας καταπράυνε όσο διαρκούσε η εκάστοτε συνθήκη. Η συγκεκριμένη μέθοδος αντιμετώπισης όμως μπορεί να μας προκαλέσει δυσκολίες, όταν αλλάξει η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Ανάμεσα στους αποφασιστικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάδειξη του αυτοσαμποτάζ συμπεριλαμβάνονται μοτίβα που έχουν εσωτερικευθεί στην παιδική ηλικία, προηγούμενες δυναμικές σχέσεων, ο φόβος της αποτυχίας και η ανάγκη για έλεγχο.
Πτυχές του αυτοσαμποτάζ που κάτι έχουν να μας πουν:
Αποποίηση ευθυνών:
Αν ρωτήσουμε τους περισσότερους ανθρώπους, τους λόγους αποτυχίας μια επαγγελματικής προσπάθειας ή μία σχέσης, το πιθανότερο είναι οι απαντήσεις να εστιάζουν στους άλλους, χωρίς κάποια αναφορά στα προσωπικά τους λάθη. Αυτό συμβαίνει διότι όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη δική μας ευθύνη, η αυτοαξία μας τραντάζεται. Οι ανασφαλείς άνθρωποι δυσκολεύονται ιδιαίτερα να κάνουν ενδοσκόπηση, διότι δεν αντέχουν το βάρος της παραδοχής των λαθών τους. Ιδιαίτερα σημαντική λοιπόν κρίνεται η αυτοαξιολόγηση, ώστε να διαπιστώσουμε τι λάθη κάνουμε, σε τι οφείλονται και πώς μπορούμε να πετύχουμε αυτά που θέλουμε.
Υπερβολικές προσδοκίες:
Η δικτατορία του τέλειου. Οτιδήποτε θέλουμε να πετύχουμε, δε θα είναι ποτέ αρκετό. Πάντα θα έχει να συγκριθεί με κάτι ακόμη πιο μεγάλο, που ζει στη φαντασία μας και μας προτρέπει να το φτάσουμε. Ένα μικρό βήμα που απαιτείται για μια διαδικασία, δεν γίνεται ποτέ, καθώς καταπίνεται από τη μεγαλομανία του τελικού στόχου. Για τον λόγο αυτόν, χρειάζεται να τίθονται ρεαλιστικές προσδοκίες, οι οποίες θα συμβάλλουν στην κατανόηση του στόχου μας και τι απαιτείται για τον υλοποιήσουμε.
Η πεποίθηση ότι δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι να προχωρήσουμε:
Αν περιμένουμε να νιώσουμε έτοιμοι ώστε να ξεκινήσουμε, ίσως αυτή η στιγμή δεν έρθει ποτέ. Η απόλυτη ετοιμότητα είναι ένας μύθος που διατηρούμε ζωντανό μέσα μας και μας εμποδίζει να προχωρήσουμε. Πρόκειται για φωνές από το παρελθόν, που μας τοποθετούν σε ένα συγκεκριμένο καλούπι, το οποίο εμείς στο παρόν καλούμαστε να σπάσουμε ώστε να πετύχουμε στο μέλλον αυτό που θέλουμε. Ας αφήσουμε λοιπόν πίσω μας τον μύθο της ετοιμότητας και ας επικεντρωθούμε αλλού. Το πρώτο μικρό βήμα απαιτεί κυρίως μία σχετική οργάνωση και εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Μικρά και σταθερά βήματα που θα μας καθοδηγούν κάθε μέρα, όλο και πιο κοντά στον στόχο μας.
Δεν πιστεύουμε ότι είμαστε άξιοι να κατακτήσουμε αυτό που επιθυμούμε:
Η έννοια της αυτοαξίας καλλιεργείται από την παιδική ηλικία και αντανακλάται στην μετέπειτα ενήλικη ζωή. Αν προσεγγίζουμε τον εαυτό μας ως ανίκανο, τεμπέλη και άχρηστο σίγουρα αυτό θα αποτελέσει εμπόδιο για την εξέλιξή μας. Θεωρούμε πως όλα τα καλά συμβαίνουν μόνο στους άλλους, καθώς τους θεωρούμε πιο ικανούς. Έχουμε υιοθετήσει για τον εαυτό μας μια στάση ζωής, που βασίζεται στην αρνητική εικόνα που έχουμε πλάσει για εμάς.
Επικεντρωνόμαστε συνέχεια στο αρνητικό:
Η αρνητική σκέψη έχει μία έλξη, καθώς μας απαλλάσσει από την ευθύνη της υπέρβασης. Ενέχει μία παιδικότητα που υπαγορεύει συνεχώς ότι τα πράγματα είναι άσχημα, οι συνθήκες απαγορευτικές και πως είμαστε μόνοι και αβοήθητοι. Το εύκολο σενάριο είναι το φοβικό: αν προχωρήσεις, θα αποτύχεις. Ποιος το ορίζει όμως αυτό; Οι εμπειρίες μας, οι σκέψεις μας, η αυτοεικόνα μας; Πώς είμαστε σίγουροι τι θα συμβεί στο μέλλον; Η καταστροφολογία ωθεί στο αυτοσαμποτάζ. Πρέπει να έχουμε κατά νου πως οι πιθανότητες επιτυχίας έχουν το ίδιο ακριβώς ποσοστό. Χρειάζεται να τις εντάξετε και αυτές στο πλαίσιο σκέψης σας και να τις αποδεχθείτε. Ποτέ το θετικό δεν είναι τρομακτικό.
Αν και δυσκολευόμαστε να το παραδεχθούμε, είμαστε όντα που βασίζουμε τις συμπεριφορές μας -κατά κόρο- στα συναισθήματα κι έπειτα προσφεύγουμε στη λογική για να τις ερμηνεύσουμε. Επιχειρούμε να βρούμε λογικές αιτίες στις πράξεις μας, παραγκωνίζοντας τη σημασία που διαδραματίζουν τα συναισθήματά μας. Ας μην είμαστε εμείς που τοποθετούμε τα εμπόδια στον εαυτό μας. Αυτοί που παρεμποδίζουμε την ευτυχία μας. Οι σκέψεις και τα συναισθήματα μας επηρεάζουν περισσότερο από ότι ίσως πολλοί πιστεύουμε. Ας δώσουμε νόημα σε αυτό που κάνουμε, βήμα βήμα, χωρίς υπέρμετρες απαιτήσεις. Τα μικρά και προσεκτικά βήματα είναι αυτά που γεννούν τις μεγάλες αλλαγές. Τίποτα δεν αλλάζει μαγικά, αν δεν αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι.
Ο μεγαλύτερος εχθρός σου είναι πάντα ο εαυτός σου.
Μήπως ήρθε η ώρα να μετατραπεί σε σύμμαχο σου;
Πηγές:
- Self-Sabotaging: Why We Get in Our Own Way. Ανακτήθηκε από www.psychalive.org
- How Self-Sabotage Holds You Back. Ανακτήθηκε από www.healthline.com
- How to Stop Sabotaging Yourself. Ανακτήθηκε από www.greatergood.berkeley.edu
- Αυτο-σαμποτάζ: οι αόρατες παγίδες που βάζουμε στον εαυτό μας. Ανακτήθηκε από www.psychologynow.gr
