Τα παιδιά μικρών ηλικιών συχνά αρνούνται να μοιραστούν τα παιχνίδια τους, αντιδρώντας πολλές φορές άσχημα. Επομένως, είναι λογικό κι αναμενόμενο οι γονείς να απορούν και να προσπαθούν να μάθουν στα παιδιά την έννοια του μοιράσματος, πολλές φορές πιέζοντάς τα ή και απαιτώντας να μοιραστούν. Συνήθως την απορία τους συντροφεύει δυσανασχέτηση, άγχος ή και ενδόμυχος φόβος πως το παιδί τους θα γίνει κακομαθημένο, εγωιστής ή πως δεν θα έχει φίλους. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και το κοινωνικό άγχος του γονέα για τη γνώμη που θα σχηματίσουν οι άλλοι σχετικά με το παιδί του, και κατ’επέκταση για τη διαπαιδαγώγησή του, είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί του προκαλείται ανησυχία κάθε φορά που το παιδί του αρνείται να μοιραστεί κάποιο παιχνίδι του.
Καταρχήν, ας δώσουμε λίγο προσοχή στην ηλικία του παιδιού. Ένα μικρό παιδί ενός, δύο, τριών ετών δεν είναι σε θέση να κατανοήσει τον όρο μοιράζομαι. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας συνήθως ακόμη παίζουν παράλληλα κι όχι μαζί. Ένα παιδί δυο ετών ακόμη μαθαίνει να ξεχωρίζουν το εγώ από το εμείς, διαχωρίζοντας το άτομο του από τους γονείς τους. Για να το επιτύχει χρειάζεται να διανύσει την εγωκεντρική φάση της ζωής του. Μέσα από αυτήν θα αναπτύξει την αυτοεικόνα του, θα μάθει πως αποτελεί ξεχωριστή οντότητα και θα φτάσει, μετά την ηλικία των τριών, να είναι έτοιμο να επιτύχει καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις, να κοινωνικοποιηθεί και να αρχίσει να εκδηλώνει κοινωνικές δεξιότητες.
Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας να αφήσουμε το μικρό παιδί να είναι εγωιστής, να εκδηλώνει τα θέλω και τα όχι του, να συνειδητοποιήσει την έννοια του εαυτού.
Προσπαθήστε για λίγο να μπείτε στη θέση του παιδιού σας κάθε φορά που του ζητάτε να μοιραστεί κάτι. Πώς θα αισθανόσασταν αν κάποιος σας πίεζε να μοιραστείτε την αγαπημένη σας τσάντα, βιβλίο ή το τυχερό σας στυλο; Γιατί, άραγε, το παιδί σας να θέλει να δώσει σε κάποιον το αγαπημένο του παιχνίδι; Ιδιαίτερα όταν δεν έχει συναίσθηση του χρόνου ώστε να αντιληφθεί πως θα είναι «για λίγο», όπως συχνά τονίζουμε;
Και ο γονέας; Μένει, άραγε, αμέτοχος σε αυτή την διαδικασία;
Απεναντίας, ο ρόλος του γονέα είναι να διδάσκει και να διευκολύνει το παιδί του να κατακτά κοινωνικές δεξιότητες. Όμως ο καλύτερος τρόπος να μάθει ένα παιδί είναι μέσω της μίμησης και της πράξης. Ας δούμε, λοιπόν, κάποιους τρόπους που θα βοηθήσουν το παιδί να συνειδητοποιήσει ευκολότερα την έννοια του «μοιράζομαι».
- Αφήστε το παιδί να κατακτήσει την έννοια της ιδιοκτησίας. Όταν του αγοράζετε ή του χαρίζουν κάποιο παιχνίδι είναι δικό του, όχι δικό σας. Αυτό σημαίνει πως μπορεί να το παίξει, να το ζωγραφίσει ή να το καταστρέψει, αν το ίδιο θελήσει. Το να δίνετε κάτι στο παιδί και έπειτα να του στερείτε το δικαίωμα να το επεξεργαστεί όπως το ίδιο θέλει, είναι τουλάχιστον άτοπο, πόσο μάλλον αν έπειτα το μαλώσετε για κακή χρήση ενός αντικειμένου που στην ουσία του ανήκει.
- Ακολουθήστε τους ρυθμούς του δικού σας παιδιού, χωρίς να συγκρίνετε και να το πιέζετε. Αποφύγετε να πέσετε στον πειρασμό του να διατυπώσετε πόσο καλό κι ευγενικό παιδί είναι ο Κωστάκης που του δίνει το παιχνίδι του. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι να μειώσετε το δικό σας παιδί. Μην απαιτήσετε ποτέ να μοιραστεί κάτι που του ανήκει. Είναι ένα ακόμη γονεϊκό παιχνίδι εξουσίας που κάνει το παιδί σας να αισθάνεται αδύναμο, να θυμώνει και να πληγώνεται. Συνήθως τα παιδιά αρχίζουν να μοιράζονται μετά τα 2-2 1/2 και κατακτούν στο ακέραιο αυτή τη δεξιότητα μετά τα πέντε, όπου πλέον αρχίζουν να ενσυναισθάνονται.
- Γίνετε το πρότυπο για το παιδί σας. Αλήθεια, πόσο συχνά μοιράζεστε εσείς τα πράγματά σας, έστω και με τον σύντροφό σας; Με το παιδί σας; Πόσο συχνά απαιτείτε να μην ακουμπάει τα πράγματά σας, να μην πειράζει το κινητό σας, να μην αγγίζει τον υπολογιστή σας; Όλα αυτά είναι σημεία που πρέπει να φροντίσετε. Επεξεργαστείτε μαζί με το παιδί σας τα δικά σας αντικείμενά που του εξάπτουν την περιέργεια. Απομακρύνετε όσα σας είναι ιδιαιτέρως αγαπητά και πολύτιμα. Μοιραστείτε μαζί του όσα μπορείτε. Το ίδιο και με τον σύντροφο ή τους φίλους σας.
- Το παιχνίδι ρόλων αποδίδει πολύ καλά σε αυτές τις ηλικίες. Το παιχνίδι ενδιαφέρει το παιδί, το κρατά σε εγρήγορση και το βοηθάει να κατανοήσει έννοιες που το δυσκολεύουν όταν τις ακούει ως νουθεσίες. Έτσι μπορείτε να διδάξετε πολλές δεξιότητες στο παιδί σας. Παίζοντας μαζί του με διάφορα αντικείμενα δικά σας και δικά του που θα αλληλομοιράζεστε, το παιδί θα αισθανθεί πιο οικεία σε παρόμοια κατάσταση.
- Βοηθήστε την αλληλεπίδραση των παιδιών. Μη βιαστείτε να ανακατευτείτε σε κάθε διαμάχη. Τα παιδιά συνήθως βρίσκουν ευκολότερα τη λύση μεταξύ τους. Καθίστε μαζί τους για να διευκολύνετε τη συνεννόηση μεταξύ μικρών παιδιών που δεν έχουν ακόμη καλή λεκτική επικοινωνία. Αποφύγετε να δικαιώσετε ή να δικαιολογήσετε ένα από τα δυο παιδιά, απλώς διατυπώστε αυτό που θέλει κάθε παιδί να πει (sportscasting method).
- Προφυλάξτε το παιδί σας και όσα του ανήκουν. Αν αισθανθεί αναστατωμένο επειδή κάποιο παιδί του πήρε ένα παιχνίδι προσπαθήστε να δείτε μέσα από τα μάτια του, χωρίς να μειώσετε το συναίσθημά του. Παρηγορήστε το, κατανοήστε πόσο σημαντικό είναι για εκείνο αυτό που συνέβη, και γίνετε η φωνή του αν το ίδιο αδυνατεί. Έτσι του μαθαίνετε πως κάθε συναίσθημά του μετράει, καθώς και να υπερασπίζεται τον εαυτό του και όσα είναι σημαντικά για το ίδιο.
- Η ευγένεια είναι σημαντική, αλλά ας μην την αναμένουμε από ένα νήπιο. Μπορούμε, όμως, οι ίδιοι να είμαστε ευγενικοί και έτσι μέσα από το δικό μας παράδειγμα να το διδάξουμε και στο παιδί μας. Προτείνετε σε κάποιον άγνωστο να του δανείσετε κάτι που ψάχνει εναγωνίως. Κάντε χώρο ώστε να κάτσει κάποιος που στέκεται όρθιος στο λεωφορείο. Προσκαλέστε το παιδάκι που παίζει μόνο του να παίξει μαζί σας. Συμπεριλάβετε το παιδί σε εθελοντικές δράσεις και δωρεές. Προσφέρετε ένα φρούτο στη μαμά με το παιδάκι που παίζουν κοντά σας στην παραλία. Μην αφήνετε ανεκμετάλλευτες τις ευκαιρίες που σας δίνονται καθημερινά ώστε να βοηθήσετε το παιδί σας να κάνει «δικές του» αφηρημένες έννοιες.
- Προνοείστε να έχετε πάντα μαζί σας κάποια παιχνιδάκια και υπενθυμίστε και στους φίλους γονείς να φέρνουν κάποια δικά τους. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν ευκολότερα και «αναίμακτα» την έννοια της ανταλλαγής, αφού το άγνωστο παιχνίδι τους κεντρίζει το ενδιαφέρον και παραχωρούν συχνά με δική τους πρωτοβουλία το δικό τους.
- Σεβαστείτε τις επιλογές του παιδιού. Κάποια αντικείμενα είναι ιδιαιτέρως σημαντικά για το ίδιο και δεν θα θέλει να τα αποχωριστεί. Ρωτήστε το πριν έρθουν καλεσμένοι αν υπάρχουν κάποια παιχνίδια που δεν θα ήθελε να μοιραστεί. Αποθηκεύστε τα πρόχειρα μαζί του ώστε να μην είναι προσβάσιμα σε ξένα χεράκια.
Όπως σε όλα, έτσι και σε αυτό το ζήτημα διαφαίνεται ο σημαντικός ρόλος του γονέα στην κατάκτηση κοινωνικών αλλά και προσωπικών δεξιοτήτων από το παιδί. Μιμητικά το παιδί θα φτάσει να μοιράζεται και να συμμετέχει όταν έλθει ο κατάλληλος χρόνος για το ίδιο. Οποιαδήποτε πίεση, νουθεσία ή απαίτηση είναι περιττή και μόνο ανασταλτικά μπορεί να δράσει ή εις βάρος του παιδιού. Ως γονείς οφείλετε να προσφέρετε στο παιδί τα απαραίτητα εργαλεία ώστε να κατακτήσει τη γνώση και τις ικανότητες. Όμως, εναπόκειται να τα χρησιμοποιήσει στο χρόνο που το ίδιο ορίζει.
