Συχνά, έχουμε διάφορες σφοδρές επιθυμίες, τις οποίες δύσκολα δεν τις πραγματοποιούμε εκείνη τη στιγμή. Μία από αυτές είναι η κατανάλωση γλυκών, ενώ έχουμε υποσχεθεί στον εαυτό μας ότι χρειάζεται να χάσουμε κάποια κιλά. Ειδικά όταν βρισκόμαστε σε μία εκδήλωση με πολύ κόσμο να δοκιμάζει τα εδέσματα που προσφέρονται, γίνεται πιο δύσκολο να αντισταθούμε. Σε τέτοιες, αλλά και άλλες περιπτώσεις που περιλαμβάνουν κάποιο δίλημμα για εμάς, επιλέγουμε συνήθως την άμεση ικανοποίησή μας, ακόμα και αν ξέρουμε ότι δεν είναι ό,τι κατάλληλο για εμάς. Με αυτό τον τρόπο, εξασθενεί ο αυτοέλεγχός μας και γινόμαστε έρμαια των παθών μας. Έτσι, δεν υπάρχει “χώρος” για την όποια καθυστερημένη ικανοποίηση.
Όταν πράττουμε με βάση την καθυστερημένη ικανοποίηση, ουσιαστικά διαλέγουμε μία μακροπρόθεσμη ανταμοιβή έναντι μίας στιγμιαίας ευχαρίστησης. Για παράδειγμα, ένας μαθητής που επιλέγει να μελετήσει για το αυριανό διαγώνισμα, σε σχέση με το να πάει σε ένα πάρτι, έχει ξεκάθαρο το στόχο που θα του δώσει χαρά και δουλεύει για να τον επιτύχει. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν του αρέσουν τα πάρτι ή κάθε λογής διασκέδαση. Απλά θέτει προτεραιότητες, αντιλαμβάνοντας τί είναι πιο σημαντικό για αυτόν.
Η δυσκολία καθυστέρησης της ικανοποίησης:
Η καθυστερημένη ικανοποίηση δεν είναι κάτι εύκολο, καθώς απαιτεί συγκεκριμένα επίπεδα πειθαρχίας, ανάλογα βέβαια το στόχο του καθενός. Όπως είναι γνωστό, η πειθαρχία ουσιαστικά είναι η επιλογή ανάμεσα στο τί θέλουμε τώρα και στο τί θέλουμε περισσότερο. Όπως έχει βρεθεί, η ικανότητα να καθυστερούμε την ικανοποίηση μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στη μακροπρόθεσμη επιτυχία της ζωής και στη συνολική ευημερία. Αυτή η ικανότητα έχει μεγάλη αξία, ειδικά στη σύγχρονη εποχή που ζούμε, καθώς βλέπουμε να προσφέρονται πολλές προσωρινές ανέσεις στο οτιδήποτε. Αυτό φαίνεται στην επικράτηση των εστιατορίων έτοιμων φαγητών, των καζίνο κλπ.
Ωστόσο, αξίζει να αναφερθεί ότι η καθυστερημένη ικανοποίηση ενέχει ρίσκο, καθώς δεν εγγυάται πάντα τις ανταμοιβές που περιμένουμε και επιθυμούμε. Όπως αναφέρουν οι νευροεπιστήμονες Joseph W. Kable και Joseph T. McGuire του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, αυτός είναι και ο λόγος που αποτελεί πρόκληση αυτή η κατάσταση. Όση προσπάθεια και να καταβάλλουμε, πάλι υπάρχει περίπτωση να μην επιτύχουμε το στόχο μας. Με άλλα λόγια, δεν ξέρουμε πότε θα “έρθουν” οι μακροπρόθεσμες ανταμοιβές ή το αν όντως θα “έρθουν”. Για αυτό και, όπως προτείνουν οι McGuire και Kable, το να ενδίδουμε σε μία άμεση ανταμοιβή μπορεί να θεωρηθεί μία λογική δράση σε περιπτώσεις όπου μία υποσχόμενη ανταμοιβή είναι αβέβαιη ή απίθανη.
Τα οφέλη της καθυστέρησης της ικανοποίησης:
Ενώ φαίνεται και είναι δύσκολη αυτή η διαδικασία, μάς ανταμείβει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Καταρχάς, μακροπρόθεσμα αποκτούμε περισσότερο αυτοέλεγχο. Αυτό μας επιτρέπει να επιτύχουμε τους στόχους μας πιο γρήγορα και αποτελεσματικά. Επίσης, έχουμε τη δυνατότητα να εξελιχθούμε επαγγελματικά σε μεγάλο βαθμό. Οι αποφάσεις που παίρνουμε και οι κινήσεις που κάνουμε σε αυτό τον τομέα, καθώς καθυστερούμε την όποια ικανοποίηση, μπορεί να κάνουν τη διαφορά και να μας “ανεβάσουν” πολλά επίπεδα.
Ένα άλλο σημαντικό όφελος είναι ότι η υγεία μας βελτιώνεται. Επειδή αντιστεκόμαστε σε βλαβερές τροφές ή βλαβερές συνήθειες υγείας γενικότερα (π.χ. κάπνισμα), εστιάζουμε στο τί θα μας ωφελήσει στην πορεία της ζωής μας. Έτσι, οδηγούμαστε στην υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, τόσο σε διατροφικό, σωματικό, όσο και σε ψυχικό επίπεδο. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα κρίσιμα θετικά στοιχεία, αξίζει να επιδιώξει κανείς την καθυστέρηση της ικανοποίησης. Είναι το κλειδί για την πειθαρχία και όπως είπε ο Πλάτωνας:
Για έναν άνθρωπο να κατακτήσει τον εαυτό του είναι η πρώτη και ευγενέστερη από όλες τις νίκες.
Πηγές:
- Delayed Gratification and Impulse Control. Ανακτήθηκε από https://www.verywellmind.com/ (τελευταία πρόσβαση 10/08/2021 στις 12:00)
- The Benefits of Delaying Gratification. Ανακτήθηκε από https://www.psychologytoday.com/us (τελευταία πρόσβαση 10/08/2021 στις 12:00)
- What is Delayed Gratification and How to Pass the Marshmallow Test? Ανακτήθηκε από https://positivepsychology.com/ (τελευταία πρόσβαση 10/08/2021 στις 12:00)
