Κάνουμε σχέσεις νιώθοντας μια βαθιά ανάγκη για σύνδεση. Να μοιραστούμε, να συνδεθούμε, να νιώσουμε ασφάλεια. Να δώσουμε, να κατανοήσουμε, να ζήσουμε. Μέσα από τις σχέσεις μας αναζητάμε ένα ασφαλές καταφύγιο να κουρνιάσουμε, να κρυφτούμε όταν όλα εκεί έξω μοιάζουν επικίνδυνα. Και έρχεται μια μέρα που τα πράγματα αλλάζουν. Ίσως όχι μια συγκεκριμένη μέρα, αλλά πολλές στιγμές που πέρασαν απαρατήρητες μπροστά από τα μάτια μας. Σιγά σιγά το σκηνικό παίρνει άλλη μορφή. Η ένταση μεταξύ μας έχει δυναμώσει, τσακωμοί, καυγάδες, λόγια που πικραίνουν μας απομακρύνουν. Μας διώχνουν μακριά τον έναν από τον άλλον. Το καταφύγιο μετατρέπεται σε πεδίο μάχης και εμείς μαχητές σε αντίπαλα στρατόπεδα.
Τι συνέβη; O άνθρωπος που αγάπησα, γιατί δε με καταλαβαίνει; Γιατί δε νοιάζεται για μένα; Φωνάζω και δε μ’ ακούει… Ο πόνος μέσα μου γίνεται αφόρητος και εκείνος είναι απών. Δεν ενδιαφέρεται. Η σύνδεση μεταξύ μας ξεθωριάζει. Απομακρυνόμαστε για να προστατευτούμε. Νιώθουμε πως αν κλειστούμε στον εαυτό μας θα πονάμε λιγότερο από το να προσπαθήσουμε να συνδεθούμε χωρίς ανταπόκριση. Δε μιλάμε, δεν εκφραζόμαστε, κρυβόμαστε. Από τους άλλους αλλά και από τον ίδιο μας τον εαυτό. Νιώθουμε μοναξιά αλλά δε ξέρουμε πώς να το χειριστούμε. Σκέψεις βασανίζουν το μυαλό μας αλλά στην ερώτηση «τι έχεις;» η απάντηση παραμένει «τίποτα».. Γυρνάμε πλάτη ο ένας στον άλλον φωνάζοντας σιωπηλά…μείνε… Δεν έχουμε δύναμη να το πούμε δυνατά και ίσως αυτό θα είναι που μας κρατά για πάντα μόνους.
Σχέσεις: ένα τυπικό παράδειγμα
Ο Ντέβιντ και η Μαίρη είναι τέσσερα χρόνια μαζί. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα συζούν. Όμως η σχέση τους αντιμετωπίζει κάποια θέματα. Απόψε έχουν καλέσει μερικούς στενούς φίλους τους για φαγητό, μιας και είναι η επέτειος τους. Η Μαίρη έχει σηκωθεί από νωρίς να ετοιμάσει το σπίτι, να μαγειρέψει και να ετοιμαστεί και η ίδια. Ο Ντέβιντ είχε μία δύσκολη μέρα στη δουλειά και ενώ είπε πως θα την βοηθήσει με τα ψώνια όπως και έκανε, ξέχασε ένα βασικό υλικό για τη συνταγή της.
Όταν εκείνη διαπιστώνει πως ο Ντέβνιτ έχει ξεχάσει κάτι τόσο σημαντικό για το τραπέζι νευριάζει και αρχίζει να ξεσπάει. Του φωνάζει πως δεν ενδιαφέρεται για τίποτα, πως δεν της δίνει καμία σημασία όταν του μιλάει, πως δε βοηθάει καθόλου και πως τα κάνει όλα μόνη της. Ο Ντέβιντ από την άλλη, ξεσπάει λέγοντας της πως με τίποτα δεν είναι ικανοποιημένη και πως σε ότι κάνει βρίσκει κάτι λάθος. Στην προσπάθειά του να μη συνεχίσει τον καυγά παίρνει το αμάξι του να πάει μια μικρή βόλτα να ηρεμήσει. Η Μαίρη μένει μόνη της σπίτι και ξεσπά σε κλάματα.
Αναλύοντας τον φαύλο κύκλο στις σχέσεις
Κοιτώντας εκτενέστερα αυτό το μικρό στιγμιότυπο από τη ζωή του Ντέβιντ και της Μαίρης θα διαπιστώσουμε πως υπάρχουν τόσες μη εκπληρωμένες συναισθηματικές ανάγκες που ποτέ δεν έφτασαν στα αυτιά του άλλου. Η Μαίρη πίσω από την επιθετική της συμπεριφορά κρύβει την αντίληψη πως ο Ντέβιντ δεν τη νοιάζεται, δεν την ακούει, δεν την καταλαβαίνει, και δεν υπολογίζει πόσο προσπαθεί και κουράζεται για εκείνον. Στα μάτια της μοιάζει να μην της δίνει σημασία και να είναι στον κόσμο του. Από την άλλη πλευρά, ο Ντέβιντ πίσω από την αποφυγή του πιστεύει πως η Μαίρη δεν εκτιμά αυτό που προσφέρει, ό,τι και αν κάνει δεν είναι αρκετός, δεν μπορεί να τα καταφέρει και πως παρόλο που προσπαθεί δεν μπορεί με τίποτα να την ικανοποιήσει.
Τα δευτερογενή συναισθήματά που εκφράζει η Μαίρη απέναντι στον Ντέβιντ είναι θυμός και άγχος. Στην ουσία όμως, αυτό που κυριαρχεί μέσα της και δε μοιράζεται μαζί του, είναι ο φόβος της εγκατάλειψης, ο πανικός, ο πόνος και η μοναξιά (πρωτογενή συναισθήματά). Από την άλλη πλευρά, ο Ντέβιντ εκφράζει στη Μαίρη την απελπισία του και το θυμό του (δευτερογενή συναισθήματα), ενώ στην πραγματικότητα το γεγονός αυτό, του προκάλεσε έντονη θλίψη, πόνο και φόβο απόρριψης. Συναισθήματα πρωτογενή που δε μοιράστηκε ποτέ μαζί της. Στο φαύλο κύκλο μίας σχέσης, ουσιαστικά το δευτερογενές συναίσθημα του καθενός ξυπνά το πρωτογενές του άλλου συντρόφου.
Η πραγματική ανάγκη της Μαίρης, που την κάνει να επιτίθεται και να θυμώνει, είναι η ανάγκη της για ασφάλεια, αγάπη και προσοχή. Να νιώσει πως ο Ντέβιντ είναι εκεί και την ακούει κ πως δεν είναι μόνη. Από την άλλη ο Ντέβιντ, έχει έντονη ανάγκη για αναγνώρισης Βιώνει τη βαθύτερη επιθυμία να νιώσει με άξιος για όσα κάνει και η κοπέλα του να τον αποδεχτεί και να του φερθεί με τρυφερότητα. Πόσα όμως από αυτά εκφράστηκαν μέσα σε αυτόν το τσακωμό του ζευγαριού;
Όταν οι σχέσεις παγώνουν
Πόσα από αυτά που συμβαίνουν μέσα μας, εκφράζουμε και συζητάμε πραγματικά στη σχέση μας; Πόσα από αυτά μοιραζόμαστε και πόσα πιστεύουμε ότι ο άλλος θα καταλάβει από μόνος του; Από μόνος του.. Πόσο μεγάλη προσδοκία. Τις περισσότερες φορές δε συζητάμε τις βαθιά ριζωμένες μας ανάγκες και ένας λόγος είναι γιατί δεν έχουμε ασχοληθεί ούτε εμείς οι ίδιοι να δούμε τι μας λείπει. Γιατί αντιδράμε έτσι. Καταλήγουμε να αποσύρεται ο καθένας στη γωνιά του, θεωρώντας ακατόρθωτο να ξεστομίσουμε την ανάγκη μας για σύνδεση. Μη δίνοντας έτσι ποτέ την ευκαιρία να κερδίσουμε αποδοχή ο ένας από τον άλλο. Ντρεπόμαστε για τα συναισθήματά μας, για αυτά που νιώθουμε. Για τα ευάλωτα κομμάτια μας. Μη εκφράζοντας τα όμως δημιουργούμε φαύλους κύκλους. Οι οποίοι αποκλείουν να έρθουμε σε επαφή με τη σύνδεση και την αποδοχή που τόσο αναζητάμε στις σχέσεις μας.
Πολλές φορές σκεφτόμαστε πως ο σύντροφός μου δε ξέρει πώς να μου συμπεριφερθεί σε τέτοιες καταστάσεις. Η σχέση μας παγώνει, απομακρυνόμαστε και δεν κάνει τίποτα γι’ αυτό. Οι άνδρες ξέρουν να ανακουφίζουν, είναι κάτι που μπορούν να κάνουν εύκολα για παράδειγμα με ένα μικρό παιδί. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ όμως γιατί με εκείνο και όχι με εμάς; Η διαφορά είναι πως οι άνδρες στο πρόσωπο του παιδιού βλέπουν την ευαλωτότητα, το συναίσθημα πως τους έχει ανάγκη, και είναι έτοιμοι να το αγκαλιάσουν και να το ηρεμήσουν. Σε αντίθεση με έναν τσακωμό ενός ζευγαριού που στα μάτια της συντρόφου, βλέπουν έναν αυστηρό κριτή έτοιμο να κρίνει, να προσβάλει και να προκαλέσει πόνο. Η σχέση παγώνει. Αυτό γίνεται γιατί στην ουσία εκφράζουμε κάτι ψεύτικο από αυτό που είμαστε και νιώθουμε, απαιτώντας ο άλλος να καταλάβει μόνος του τι συμβαίνει μέσα μας.
Αποδοχή συναισθημάτων
Αντί να εκρήγνυστε κάθε φορά που ο σύντροφός σας ξεχάσει κάτι σημαντικό που του είπατε, εξηγήστε του τον βαθύτερο πόνο σας ότι δε σε δίνει σημασία και το βαθύτερο φόβο σας μήπως σας εγκαταλείψει. Κανείς δε μπορεί να σας ανακουφίσει καλύτερα από εκείνον. Ας σταματήσουμε να κάνουμε εικασίες πως οι ανάγκες μας πιέζουν το σύντροφό μας και θα τον κάνουν να φύγει αν τις ακούσει. Όταν δεν εκφράζουμε την αλήθεια μας δε μπορεί κανείς να μας βοηθήσει να νιώσουμε καλύτερα.
Όταν επιτιθόμαστε, όπως η Μαίρη στον Ντέβιντ, εκείνος θα φύγει για να προστατευτεί. Και εν τέλει ο βαθύτερος φόβος μας θα βγει αληθινός, θα μείνουμε μόνοι. Αν όμως η Μαίρη, έδινε στο σύντροφό της να καταλάβει πόσο ανάγκη τον έχει και δεν τον έκανε να νιώσει τόσο άχρηστος η βραδιά θα είχε εξελιχθεί διαφορετικά. Και οι δύο είχαν μια δύσκολη μέρα και είναι σημαντικό να μπαίνουμε λίγο στη θέση του άλλου. Αν η Μαίρη εξέφραζε το συναίσθημά της πως « στεναχωρήθηκα που ξέχασες αυτό γιατί με αυτή σου την κίνηση ένιωσα πως δε μου δίνεις σημασία» σίγουρα ο Ντέβιντ θα είχε προσπαθήσει να επανορθώσει…
Αφήνοντας πίσω το φόβο και χτίζοντας μια νέα αρχή
Αυτός ο έντονος φόβος μήπως εκτεθούμε μας κρατάει τόσο δέσμιους. Φυλακισμένους στη μοναξιά της ύπαρξης μας. Φοβόμαστε ότι θα χάσουμε την αξία μας ή την υπερηφάνεια μας αν ανοιχτούμε. Αν είμαστε ειλικρινείς. Αν επιλέξουμε να εκφραστούμε πραγματικά στον άνθρωπό μας. Ας αναλογιστούμε όμως… Τι πιο απλό…. Τι πιο όμορφο…Τι πιο αληθινό… Η ανακούφιση του να είσαι ο εαυτός σου, δίνει μια αυθεντικότητα στην ύπαρξη σου.
Αφέσου. Άσε τη σχέση σου να σε ταξιδέψει, να σε ηρεμήσει, να σε φροντίσει. Συνδέσου. Οι επιφανειακές σχέσεις δεν έχουν τίποτα το ουσιώδες να σου προσφέρουν. Δώσε αυτό που νιώθεις στον άνθρωπο που εσύ επέλεξες να είναι δίπλα σου. Κάποια πράγματα έχουν δημιουργηθεί για να τα μοιραζόμαστε και ένα από αυτά είναι τα συναισθήματά μας. Αποδέξου αυτό που νιώθεις, πρώτα εσύ για να μπορέσουν να το κάνουν και οι άλλοι. Δεν υπάρχουν σωστά ή λάθος συναισθήματα ώστε να ντρέπεσαι γι’ αυτά. Κάθε συναίσθημα έχει ένα λόγο ύπαρξης και πρέπει να το αγκαλιάζουμε να το μοιραζόμαστε και να το ηρεμούμε.
Κάν’ το, η ζωή δε διαρκεί για πάντα, ούτε οι άνθρωποι μένουν κοντά μας για μια ζωή. Είναι κρίμα να χάνουμε ανθρώπους, στιγμές, καταστάσεις χωρίς να τους έχουμε δώσει να καταλάβουν πόσο ανάγκη είχαμε την αγκαλιά τους.
Κάν’ το, όσο μπορείς και είναι ακόμα τα άτομα εκεί.
Κάν’ το και χτίσε ένα πιο ειλικρινές «εγώ» και ένα πιο αυθεντικό «εμείς».
Κάν’ το πρώτα για «σένα» και μετά για «εσάς».
Κάν’ το, γιατί να θυμάσαι πως η ζωή δεν έχει restart…
Πηγές
- Η δυσλειτουργική επικοινωνία στις συντροφικές σχέσεις ανακτήθηκε από https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/sxeseis/epikoinonia/5398-i-dysleitourgiki-epikoinonia-stis-syntrofikes-sxeseis.html (τελευταία πρόσβαση 15/8/20 στις 18:00)
- Κράτα με σφιχτά ανακτήθηκε από https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/sxeseis/agapi-erotas/5340-krata-me-sfixta.html (τελευταία πρόσβαση 15/8/20 στις 18:00)
- Μίλα: Ας λέμε ανοιχτά αυτό που νιώθουμε ανακτήθηκε από https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/sxeseis/epikoinonia/8719-mila-as-leme-anoixta-afto-pou-niothoume.html (τελευταία πρόσβαση 15/8/20 στις 18:00)
- Ο φαύλος κύκλος της σχέσης ανακτήθηκε από http://syntrofikotita.gr/index.php/eftmenu/vicious-circle (τελευταία πρόσβαση 15/8/20 στις 18:00)
