Τι σημαίνει η έκφραση ζώντας εδώ και τώρα;
Τι σημαίνει η έκφραση ζώντας εδώ και τώρα; Η λέξη “ζω” σημαίνει πως βρίσκομαι στη ζωή. Δεν εμπεριέχει και δεν προκαθορίζει τον τρόπο που επιλέγει κάποιος να ζήσει τη ζωή του. Αν βιώνει πραγματικά τη στιγμή ή αν απλά αφήνει το χρόνο να κυλάει. Οι περισσότεροι από εμάς επιλέγουμε να ζήσουμε μία ζωή χωρίς να είμαστε πραγματικά παρόντες σε αυτή. Τον περισσότερο χρόνο, μας περικλείει ένα διάχυτο άγχος. Μήπως δεν προλάβουμε. Δεν προλάβουμε να κάνουμε όσα πρέπει. Να διευθετήσουμε τις υποχρεώσεις μας. Τρέχουμε, κλεινόμαστε, χανόμαστε. Άνθρωποι βιαστικοί, πιεσμένοι, αγχωμένοι. Το παρόν κυλάει και εμείς προσκολλημένοι στο παρελθόν, σχεδιάζουμε το μέλλον.
Το εδώ και το τώρα
Κατά τον Yalom, “Το εδώ και το τώρα αναφέρεται στο άμεσο συμβάν που συμβαίνει εδώ, αυτή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή”. Η πραγματική παρουσία μας στο παρόν είναι αυτή που μας φέρνει σε σύνδεση με τους άλλους γύρω μας αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό. Ζω στο εδώ και στο τώρα σημαίνει πως υπάρχω σε αυτό που συμβαίνει γύρω μου. Οι περισσότεροι, ακροβατούμε ανάμεσα στο χθες και στο αύριο. Προσπερνάμε σχεδόν καθημερινά το τώρα με έναν τόσο μηχανικό τρόπο, σχεδόν αυτοποιημένο.
Αν αναπολήσουμε τα παιδικά μας χρόνια θα θυμηθούμε πως γεννηθήκαμε με μια έμφυτη ανάγκη ως παιδιά να ζούμε τη στιγμή. Χωρίς να μας νοιάζει το πριν ή το μετά. Ξαφνικά όμως βιώσαμε μια ανάγκη να βιαστούμε να μεγαλώσουμε. Όταν λοιπόν μεγαλώσαμε, διαπιστώσαμε πόσο θα θέλαμε να είμαστε πάλι παιδιά.
Το κοινό χαρακτηριστικό και των δύο περιπτώσεων είναι πως βιαζόμαστε να ζήσουμε κάτι άλλο χωρίς στην πραγματικότητα να βιώνουμε αυτό που έχουμε. Τι θα συμβεί όμως αν στην ταινία της ζωής μας δεν καταφέρουμε να γίνουμε ποτέ πρωταγωνιστές και παραμείνουμε για πάντα θεατές;
Ζώντας στο παρελθόν:
Περνάμε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας σκεπτόμενοι τα λάθη του παρελθόντος. Μένουμε σε αυτά, αναρωτιόμαστε γιατί. Προσκολλάμε σε παρελθοντικές στιγμές, σε χαρές που πέρασαν. Στενοχωριόμαστε για καταστάσεις που δε ζήσαμε, για επιλογές που δεν κάναμε. Φέρνουμε στη μνήμη μας ξανά και ξανά τις ίδιες αναμνήσεις. Παλεύουμε με ερωτηματικά και με γιατί. Προσπαθούμε να λύσουμε, άλυτους γρίφους που μας στοιχειώνουν. Μετανιώνουμε για πράγματα που είτε κάναμε είτε όχι. Αναπολούμε στιγμές που θα θέλαμε να διαρκέσουν κ άλλο. Ανθρώπους που δε θα θέλαμε να έχουν φύγει τόσο γρήγορα από τη ζωή μας. Ζούμε ένα μεγάλο κομμάτι της μέρας μας εγκλωβισμένοι στις αναμνήσεις μας. Εκεί κάπου σκοτεινά, μακριά από τα φώτα της σκηνής.
Πρακτικά το παρελθόν είναι κάτι νεκρό
Κάτι που έχει συμβεί, έχει τελειώσει και δεν υπάρχει πια. Σίγουρα το παρελθόν είναι η ιστορία μας, όμως δίνοντας της παραπάνω ζωή απ’ ότι πρέπει μπορεί να μας κρατήσει δέσμιους. Δέσμιους των δραμάτων της παιδικής μας ηλικίας. Εγκλωβισμένοι άλλοτε σε παιδικές μνήμες, πικρές, στενάχωρες και σκοτεινές.
Άλλοτε σε τύψεις, ενοχές και αποτυχημένες σχέσεις. Τις οποίες φέρνουμε ξανά και ξανά στο μυαλό μας λες και όλα τελείωσαν εκεί για εμάς. Άλλες φορές για να καταφέρει το μυαλό μας να βρει καταφύγιο στο παρελθόν και να αποφύγει το παρόν, εξιδανικεύει όσα έζησε. Στιγμές, που δεν εξελίχθηκαν τόσο θετικά, φιλτράρονται και ο νους κρατάει μόνο όσα του προκαλούν ευχαρίστηση. Κάνοντας όσα συμβαίνουν εδώ και τώρα στη ζωή μας να μοιάζουν μικρά και ασήμαντα.
Ένας βασικός λόγος που προσκολλάμε στο παρελθόν είναι ο φόβος της αλλαγής. Ακόμα και αν κάτι μας πονάει όταν το θυμόμαστε είναι πιο γνώριμο από το άγνωστο και τον πόνο που μπορεί να κουβαλάει μαζί του. Η απελευθέρωση του παρελθόντος δεν προϋποθέτει να ξεχάσουμε όσα ζήσαμε, αλλά να τα αποδεχτούμε. Να συγχωρέσουμε πρώτα εμάς και μετά τους υπόλοιπους για όσα βιώσαμε. Με σκοπό να καταφέρουμε να απελευθερωθούμε. Κόβοντας μια για πάντα τα δεσμά που μας κρατάνε φυλακισμένους στα σκοτεινά μονοπάτια του παρελθόντος.
Ζώντας στο μέλλον:
Αν το παρελθόν είναι ένας κύκλος που έχει κλείσει, το μέλλον μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας που δεν έχει ανοίξει ακόμα. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε αφιερώσει όλη μας τη ζωή σχεδιάζοντας το μέλλον. Κατακτάμε κάτι και επικεντρωνόμαστε ξανά ώστε να βρούμε το επόμενό μας βήμα. Αφιερώνουμε τη σκέψη μας, τα συναισθήματα μας, όλο μας το είναι στο αύριο. Το παρόν έχει φτάσει να χρησιμοποιείται ως ο σχεδιασμός του μέλλοντος.
Ψάχνουμε απεγνωσμένα στο μέλλον τον σκοπό και τον στόχο της ζωής μας. Τοποθετούμε την επιθυμία μας όλο και πιο μακριά. Χρησιμοποιούμε το παρόν για να ανησυχούμε για αυτό που έρχεται. Θυσιάζουμε τη χαρά της στιγμής και του τώρα για μια μελλοντική χαρά που δεν ξέρουμε αν θα καταφέρουμε να ζήσουμε. Κάτι που όσο πάει το κάνουμε πιο μεγάλο και πιο άπιαστο. Του προσθέτουμε και άλλα θέλω και άλλες ανάγκες. Σπίτι, σπουδές, καριέρα, λεφτά, οικογένεια, ταξίδια, παιδιά, εγγόνια. Και η λίστα μας μπορεί να μεγαλώνει.
Χωρίς να έχουμε ζήσει ούτε μία στιγμή από αυτά που πετύχαμε. Με μια σιγουριά πως η ζωή θα είναι πάντα εκεί και θα μας περιμένει.
Σχεδιάζοντας τόσο λεπτομερώς το μέλλον, προκαλούμε μια ψευδαίσθηση στον εαυτό μας ότι μπορούμε να το ελέγξουμε. Πιο συγκεκριμένα, ότι μπορούμε με αυτόν τον τρόπο να προστατευτούμε και πως τίποτα αναπάντεχο δεν μπορεί να συμβεί στη ζωή μας. Χρησιμοποιούμε το εδώ και το τώρα προσπαθώντας να αποκλείσουμε μελλοντικούς πόνους από τη ζωή μας. Οι μελλοντικές ανάγκες και επιθυμίες επισκιάζουν πλήρως τις χαρές του παρόντος. Δεν τις βλέπουμε, δεν τις βιώνουμε, δεν τις ζούμε.
Σκοπός δεν είναι να χανόμαστε στις σκέψεις όσων πέρασαν ή όσων είναι να έρθουν. Δεν πρέπει να ανησυχούμε για το παρελθόν γιατί είναι κάτι που δεν αλλάζει. Όπως ούτε και για το μέλλον, διότι είναι κάτι που δεν έχει έρθει ακόμα και δεν μπορούμε να το ορίσουμε. Με το αναλωνόμαστε σε κάτι από αυτά τα δύο καταφέρνουμε να έχουμε κάνει ήδη το παρόν, παρελθόν χωρίς να το έχουμε ζήσει.
Ζώντας στο εδώ και στο τώρα- Παρόν
Ζώντας εδώ και τώρα δε σημαίνει πως σταματάμε να έχουμε παρελθόν και να κάνουμε όνειρα για το μέλλον. Ζώντας εδώ και τώρα σημαίνει πως δίνουμε και στο παρελθόν, αλλά και στο μέλλον, τη σημασία που τους αξίζει. Η τωρινή μας ζωή, αυτή που κυλάει τούτη τη στιγμή είναι το μόνο αληθινό που υπάρχει. Μόνο μέσα από αυτήν μπορούμε να ζήσουμε πραγματικά μια αυθεντική ζωή. Το παρόν είναι το μόνο που έχουμε στα χέρια μας. Στο μόνο που μπορούμε να αφεθούμε και να ζήσουμε. Εδώ υπάρχουν οι ευκαιρίες και οι προοπτικές. Εδώ βιώνουμε στιγμές. Εδώ ζούμε. Είναι ό,τι πιο σημαντικό έχουμε και δεν πρέπει να το αφήνουμε να κυλάει κενό, σκοτεινό και άδειο δημιουργώντας αναμνήσεις που δε θα έχουμε ζήσει.
Χωρίς το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον δεν έχουν αξία
Σαν ένα παζλ που του λείπει το μεσαίο κομμάτι για να ολοκληρωθεί. Χωρίς αυτό το κομμάτι θα παραμείνει για πάντα μισό, με ένα μεγάλο κενό. Έτσι και η ζωή μας, αν δε ζούμε στο τώρα θα είναι για πάντα κενή και μισή. Πάντα κάτι θα της λείπει. Το παρόν είναι η αποδοχή της ζωής και η στιγμή για να ζήσουμε και να επιλέξουμε με πλήρη συνείδηση. Το τώρα είναι η ευκαιρία μας να βιώσουμε μια ζωή απελευθερωμένη από τους πόνους και τα λάθη του παρελθόντος. Η στιγμή που κυλάει δεν έχει τίποτα να μας αγχώσει. Ας αφεθούμε σε αυτή. Ας γίνουμε παρόντες στην ίδια μας τη ζωή. Το εδώ και το τώρα είναι μια ευκαιρία να ζήσουμε από την αρχή. Να δημιουργήσουμε το δικό μας προσωπικό μονοπάτι που πρέπει να επιλέξουμε να το ζούμε όσο πιο αυθεντικά μπορούμε.
Το εδώ και το τώρα είναι η ευκαιρία μας όχι μόνο να ζήσουμε αλλά και να βιώσουμε ό,τι μας έχει λείψει. Ό,τι έχουμε πραγματικά ανάγκη. Να σταθούμε σιωπηλά και να δούμε αν ζούμε ή απλά επιβιώνουμε παλεύοντας ανάμεσα στο πριν και το μετά. Να δούμε αν έχουμε χαθεί. Να σβήσουμε λίγο τα φώτα της σκηνής, να κοιτάξουμε μέσα μας και να βγούμε να παίξουμε στην παράσταση της ζωής μας όσο καλύτερα και αυθεντικότερα μπορούμε. Να καταφέρουμε να τη ζήσουμε με όλο μας το είναι. Σαν να είναι η τελευταία.
Πηγές:
Δεδικούση, Α. (2017). Ζώντας στο τώρα: Ο ενεστώτας της βιωματικότητας. Ανακτήθηκε από http://www.animartists.com/2017/11/30/354354-87/ (τελευταία πρόσβαση 06.05.2020)
Καρίκη, Μ. (2014). Ζώντας στο “εδώ και τώρα”. Ανακτήθηκε από https://www.rodiaki.gr/article/282590/zwntas-sto-edw-kai-twra (τελευταία πρόσβαση 06.05.2020)
Παπαδοπούλου, Ε. (2014). Κοίτα λίγο και το παρόν: προσανατολισμένοι στο εδώ και τώρα. Ανακτήθηκε από http://papadopsixologos.blogspot.com/2014/10/blog-post_26.html (τελευταία πρόσβαση 06.05.2020)
Χριστοπούλου, Σ. (2016). Ζήσε την στιγμή! Ανακτήθηκε από http://flyforyou.gr/zise-tin-stigmi/ (τελευταία πρόσβαση 06.05.2020)