
Ως συνήθεια ορίζονται συμπεριφορές και ενέργειες που γίνονται αυτόματα λόγω συσχετίσεων μεταξύ των καταστάσεων. Οι συσχετίσεις των συνηθειών αναπτύσσονται όταν, ως απάντηση σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, πράττουμε σε σταθερή βάση κάτι που επιτυγχάνει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Με την πάροδο του χρόνου, η παρούσα συσχέτιση ενισχύεται σε τέτοιο βαθμό ώστε με την αντιμετώπιση της κατάστασης, να ενεργοποιείται αυτόματα η δράση, χωρίς να απαιτείται η παρέμβαση του ατόμου. Με αυτόν τον τρόπο το άτομο αφήνει στην άκρη τη διαδικασία της λήψης αποφάσεων, που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε να ακολουθεί.
-
Πώς διαμορφώνουμε μια συνήθεια ;
Τις πράξεις της συνήθειας τις εκτελούμε χωρίς να έχουμε συνείδηση της τάσης προς τον στόχο. Αυτό συμβαίνει σκόπιμα και χωρίς να το επεξεργαζόμαστε. Όταν έχουμε αντιληφθεί ότι μια κατάσταση είναι συμφέρουσα για εμάς πράττουμε αυτό που έχουμε συνηθίσει. Αρχικά, η συνήθεια ήταν μια τυχαία πράξη. Εξαιτίας της συχνής επανάληψης της και την άσκηση του εαυτού μας στην εκτέλεσή της, τυποποιήθηκε. Έγινε μια ανεξάρτητη πράξη η οποία εκτυλίσσεται χωρίς εμείς να έχουμε δαπανήσει χρόνο και ενέργεια για να την οργανώσουμε. Σε μια πρόσφατη μελέτη παρατηρήθηκε, ότι οι πρώτες επαναλήψεις των νέων δράσεων οδήγησαν σε γρήγορα αποτελέσματα αναφορικά με τους αυτοματισμούς. Για παράδειγμα η αντοχή της συνήθειας, επιβραδύνθηκε έως ότου επιτευχθεί η σταθερή κατάσταση. Ακόμη είναι σημαντικό να σημειωθεί πως η πλειονότητα των δράσεων που στην πορεία γίνονται συνήθειες έχουν σχέση με τον τομέα της υγείας, της άσκησης, της διατροφής και άλλων.
-
Πώς επιδρά η συνήθεια στο άτομο:
Ο σχηματισμός μιας συνήθειας έχει σημαντικές επιπτώσεις για την αλλαγή της συμπεριφοράς του ατόμου. Και αυτό γιατί οι συνήθειες πιστεύεται ότι εξακολουθούν να υφίστανται με την πάροδο του χρόνου. Επομένως, οι πράξεις της συνήθεια διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο τόσο στην ατομική όσο και στην συλλογική ζωή. Προσφέρουν σταθερότητα στη δράση του και ταυτοχρόνως συμβάλλουν στην ”εξοικονόμηση” ψυχικών δυνάμεων. Το άτομο έχει τη δυνατότητα να ρυθμίζει αυτόματα δευτερεύοντα θέματα της καθημερινότητάς του καταβάλλοντας σχεδόν μηδενική προσπάθεια. Ως εκ τούτου, έχει την ευκαιρία, να αναλωθεί σε περίπλοκες και σοβαρές καταστάσεις που απαιτούν συγκέντρωση της προσοχής, οξυμένη κρίση και θέληση.
Σημαντικά οφέλη φαίνεται να έχει η υιοθέτηση μιας καλής συνήθειας στα άτομα ήδη από την πρώιμη παιδική ηλικία. Σε μια πρόσφατη έρευνα, με επικεφαλής την ψυχολόγο Jennifer Weil Malatras από το Πανεπιστήμιο Albany, διαπιστώθηκε ότι τα άτομα που μεγαλώνουν με προβλέψιμες, καθημερινές ρουτίνες είναι λιγότερο πιθανό να αντιμετωπίσουν στο μέλλον προβλήματα διαχείρισης χρόνου ή προσοχής.
Περισσότερα για την έρευνα μπορείτε να δείτε: εδώ
Η δημιουργία ενός χρονοδιαγράμματος που θα προσδιορίζει τις υποχρεώσεις των μελών μιας οικογένειας θα διευκολύνει την αρμονική συνύπαρξη. Τα άτομο γνωρίζοντας τι ακριβώς πρέπει να πράξουν στο συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο που τους δίνετε καταφέρνουν να αναπτύξουν σπουδαίες δεξιότητες. Αντιλαμβάνονται λοιπόν την σημασία της ορθής διαχείρισης του χρόνου τους. Ταυτόχρονα καλλιεργούν την ευρηματικότητα τους για να επιτελέσουν μια αρμοδιότητα σε μικρό χρονικό διάστημα με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Έτσι τα παιδιά καταφέρνουν να αναλαμβάνουν ένα ρόλο και να φέρουν εις πέρας με επιτυχία τις εργασίες που τους ανατίθενται. Ωστόσο προτού κλείσουμε είναι απαραίτητο να επισημανθεί πως στα πλαίσια της οικογένεια η συνήθεια έχει διττό ρόλο. Εκτός από την ανάπτυξη ικανοτήτων που το παιδί θα αποκομίσει, υιοθετώντας μια συνήθεια διαμορφώνει τον τρόπο ζωής του. Λόγου χάρη, η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής από μικρή ηλικία αυξάνει τις πιθανότητες το παιδί μεταβαίνοντας στην ενήλικη ζωή να εξακολουθήσει να τρέφεται υγιεινά.
Ας μην ξεχνάμε πως ο μέσος χρόνος που χρειάζεται ένα άτομο για να αυτοματοποιήσει μια καινούρια συνήθεια είναι 66 μέρες δηλαδή περίπου δύο μήνες! Φυσικά ανάλογα με το άτομο και τη φύση της συνήθειας, η διαμόρφωση της μπορεί να διαρκέσει από 18 έως 254 μέρες, με τις απλές συνήθειες να εγκαθιδρύονται πιο γρήγορα από τις πιο σύνθετες όπως είναι αναμενόμενο…
Συμπεραίνουμε πως το άτομο με την υιοθέτηση συνηθειών έχει τη δύναμη να βελτιώνει τη ζωή του σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Από την εξοικονόμηση χρόνου και ψυχικών δυνάμεων μέχρι την εφαρμογή ενός ισορροπημένου μοντέλου ζωής. Όμως, όπως και με τα περισσότερα πράγματα στη ζωή μας, έτσι και η συνήθεια ενέχει τον κίνδυνο της αδράνειας. Το άτομο βυθίζεται στην άβυσσο της ρουτίνας, βολεμένο στην τυποποίηση της καθημερινότητας του. Ο φόβος της αλλαγής είναι παρών και συντελεί στην πνευματική και κοινωνική στασιμότητα. Ενίοτε, η αλλαγή μιας εδραιωμένης συμπεριφοράς δεν είναι εύκολη. Απαιτεί υπομονή, επιμονή και προσπάθεια. Αποτελεί παρόλα αυτά τον μοναδικό δρόμο για να οδηγηθούμε στην κατάκτηση της ελευθερίας. Έχοντας τον έλεγχο της ζωής, στο μερίδιο που μας αναλογεί, καταφέρνουμε να επιτύχουμε όσα επιθυμούμε.
Επομένως, μπορούμε να διατηρήσουμε μερικές από τις συνήθειες μας, να τροποποιήσουμε ορισμένες έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες μας και άλλες να τις απορρίψουμε ολοκληρωτικά. Πάντοτε με κριτική ματιά και λογική επεξεργασία των δεδομένων μπορούμε να δημιουργήσουμε τις ευνοϊκότερες για εμάς συνθήκες. Οι συνιστώσες της ζωής μας διαρκώς μεταβάλλονται για αυτό και οφείλουμε να επαναπροσδιορίζουμε τις συνήθειες μας και εν γένει τη ζωή μας.
- Πηγές:
https://www.psychology.gr/
https://practicalhealthpsychology.com/gr/
https://www.psychologynow.gr/