Η παιδική παχυσαρκία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), είναι μία από τις πιο σοβαρές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Από το 1990 μέχρι το 2015 το υπέρβαρο και η παχυσαρκία είχαν μία αύξηση της τάξης του 25%. Ταυτόχρονα, δεδομένα του ΠΟΥ δείχνουν ότι σήμερα περίπου 38,2 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα παγκοσμίως. Αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί στο 5,5% των παιδιών αυτής της ηλικιακής ομάδας. Αντίστοιχα, το 19,3% (340 εκατομμύρια) των παιδιών και των εφήβων ηλικίας 5 έως 19 ετών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Ταυτόχρονα, το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας είναι σοβαρό και στην Ελλάδα, όπου σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα το 13,6 % των παιδιών ηλικίας 4-17 ετών είναι παχύσαρκα.
Τι είναι η παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία είναι μία παθολογική κατάσταση με βασικό χαρακτηριστικό την αυξημένη συσσώρευση λίπους στο σώμα η οποία έχει αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία. Για τον ορισμό της χρησιμοποιούμε τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), μία εξίσωση που λαμβάνει υπόψη το βάρος και το ύψος του ατόμου. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές οδηγίες τα παχύσαρκα παιδιά είναι αυτά που αντιστοιχούν σε εκατοστημόριο άνω του 95ου στην καμπύλη του ΔΜΣ ως προς την ηλικία. Η αύξηση του φαινομένου αυτού συνάδει με τον σύγχρονο τρόπο ζωής και συγκεκριμένα τον καθιστικό τρόπο ζωής και την αυξημένη κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε ενέργεια αλλά φτωχών σε θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα, τέτοια τρόφιμα είναι το γρήγορο φαγητό, τα τυποποιημένα γλυκά και αλμυρά σνακ και τα ροφήματα με προσθήκη ζάχαρης.
Η επίλυση του προβλήματος της παιδικής παχυσαρκίας είναι επιτακτική καθώς αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Σε αυτό συνεισφέρουν ποικίλες παθολογικές καταστάσεις δεδομένου ότι σχεδόν όλα τα συστήματα οργάνων επηρεάζονται από την παχυσαρκία. Οι επιπλοκές της διακρίνονται σε δυο κατηγορίες, τις σωματικές και τις ψυχικές.
Πηγή: https://www.directorthocare.com/national-childhood-obesity-awareness-month/
Σωματικές συνέπειες της παιδικής παχυσαρκίας
Το υπερβάλλον σωματικό λίπος οδηγεί ουσιαστικά σε μία χαμηλού βαθμού φλεγμονή, η οποία με τη σειρά της επάγει πληθώρα προβλημάτων υγείας. Έτσι, η παιδική παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο για:
- Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Αποτελεί μία χρόνια παθολογική κατάσταση που αφορά τον τρόπο με τον οποίο το σώμα διαχειρίζεται τη γλυκόζη. Μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακή νόσο, βλάβη των νεύρων, των ματιών και των νεφρών.
- Υψηλή χοληστερόλη. Η υψηλή συγκέντρωση χοληστερόλης του αίματος συμβάλλει στον σχηματισμό αθηρωματικών πλακών στα τοιχώματα των αρτηριών με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου μελλοντικά.
- Υψηλή αρτηριακή πίεση. Η υψηλή αρτηριακή πίεση βλάπτει τις αρτηρίες με αποτέλεσμα την εκδήλωση παθήσεων, όπως η στεφανιαία νόσος, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, η νεφρική ανεπάρκεια και άλλα.
- Καρδιαγγειακή νόσο. Αυτός ο όρος αναφέρεται σε ποικιλία προβλημάτων της καρδιάς όπως η στεφανιαία νόσος και η καρδιακή ανεπάρκεια.
- Υπογοναδισμός. Ο υπογοναδισμός σημαίνει μειωμένη παραγωγή φυλετικών ορμονών και μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη μυϊκή μάζα και οστική πυκνότητα.
- Ορθοπεδικά προβλήματα. Η επιπλέον πίεση που ασκεί στις αρθρώσεις το υπερβάλλον σωματικό βάρος συχνά προκαλεί πόνο, ιδιαίτερα στα γόνατα και τη λεκάνη.
- Προβλήματα στην αναπνοή. Τα παχύσαρκα παιδιά πάσχουν πιο συχνά από άσθμα. Παράλληλα, έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν αποφρακτική άπνοια ύπνου, δηλαδή μία παθολογική κατάσταση στην οποία ο ύπνος σταματάει και ξαναξεκινάει.
- Μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος (NAFLD). Αυτή η διαταραχή αφορά την αυξημένη εναπόθεση λίπους στο ήπαρ και μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση ήπατος.
Στο παρελθόν μόνο ενήλικες εκδήλωναν αυτές τις καταστάσεις αλλά τα τελευταία χρόνια αφορούν όλο και περισσότερα παιδιά. Πολλές από αυτές τις καταστάσεις συνεχίζουν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις και στην ενήλικη ζωή ακόμα και αν το παιδί αποβάλλει το υπερβάλλον σωματικό βάρος. Παράλληλα, αποδεδειγμένα τα παχύσαρκα παιδιά έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παραμείνουν παχύσαρκοι ενήλικες, αυξάνοντας επιπλέον τον κίνδυνο.
Ψυχικές επιπτώσεις της παιδικής παχυσαρκίας
Η παιδική παχυσαρκία είναι μία μη κοινωνικά αποδεκτή κατάσταση που στιγματίζει τα παιδιά. Συγκεκριμένα, τα παχύσαρκα παιδιά αποτελούν συχνά θύματα εκφοβισμού, αρνητικών στερεοτύπων, διακρίσεων και περιθωριοποίησης. Αυτές οι κοινωνικές δυσκολίες επηρεάζουν αρνητικά την αυτοεκτίμηση, την αυτοπεποίθηση και την εικόνα σώματος αυτών των παιδιών. Επομένως, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ψυχικών διαταραχών που πολλές φορές τους συνοδεύουν και στην ενήλικη ζωή τους. Ταυτόχρονα, τα παχύσαρκα παιδιά είναι 4 φορές πιο πιθανό να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο σχολείο και συχνά έχουν μειωμένη ακαδημαϊκή απόδοση. Συνεπώς, είναι πιθανό να έχουν λιγότερες ευκαιρίες ως ενήλικες.
Συμπέρασμα
Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί ένα διαρκώς αυξανόμενο φαινόμενο. Τα παχύσαρκα παιδιά εμφανίζουν προβλήματα από την παιδική ηλικία που συχνά τα ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή. Παράλληλα, τα παχύσαρκα παιδιά είναι πιο πιθανό να γίνουν και παχύσαρκοι ενήλικες. Η ανάκαμψη αυτής της αυξητικής πορείας είναι ιδιαίτερα σημαντική για να διασφαλίσουμε την υγεία του πληθυσμού.
Βιβλιογραφία
Liu, P. C., Kieckhefer, G. M., & Gau, B. S. (2013). A systematic review of the association between obesity and asthma in children. Journal of advanced nursing, 69(7), 1446–1465. https://doi.org/10.1111/jan.12129
Sahoo, K., Sahoo, B., Choudhury, A. K., Sofi, N. Y., Kumar, R., & Bhadoria, A. S. (2015). Childhood obesity: causes and consequences. Journal of family medicine and primary care, 4(2), 187–192. https://doi.org/10.4103/2249-4863.154628
Umer, A., Kelley, G. A., Cottrell, L. E., Giacobbi, P., Jr, Innes, K. E., & Lilly, C. L. (2017). Childhood obesity and adult cardiovascular disease risk factors: a systematic review with meta-analysis. BMC public health, 17(1), 683. https://doi.org/10.1186/s12889-017-4691-z
World Obesity Federation. Taking action on childhood obesity. World Health Organization, 2018. www.worldobesity.org
