Ο Δημήτρης Φανής, επικοινωνεί με το κοινό του περιοδικού MAXMAG με αφοπλιστική ειλικρίνεια.
Σχεδόν τριάντα χρόνια που πορεύεται με οδηγό το τραγούδι έχει μετρήσει «χιλιάδες μουσικά χιλιόμετρα», σε μια ατελεύτητη διαδρομή.
Αυτή την εποχή ο Δημήτρης Φανής, με τους πολύτιμους συνεργάτες του, ταξιδεύει με το τραγούδι “Έρωτας με φως και χώμα” σε στίχους του Αντώνη Ανδριανού και μουσική δική του. Είναι το πρώτο σ` ένα σύνολο δέκα πέντε τραγουδιών με τίτλο “Πάμε να δεις”, και κυκλοφορεί ψηφιακά από την εταιρεία “Ogdoo Music Group“, σε μια υπέροχη οπτικοποίηση από τον κινηματογραφιστή Αντρέα Χαραλάμπους.
Τα σύνορα της «μουσικής χώρας», όπου μελωδεί ο Δημήτρης Φανής, είναι απέραντα, αφού εκτείνονται από το βάθος της Βυζαντινής & Δημοτικής παράδοσης, διασχίζουν τα μαγικά τοπία του Χατζηδάκη, Θεοδωράκη, Ξαρχάκο, και πολλών άλλων αξιόλογων συνθετών & τραγουδιστών, τέμνουν τους σύγχρονους τραγουδοποιούς μας και απολήγουν σ` έναν ανοικτό μουσικό ορίζοντα.
Αυτός είναι ο Δημήτρης Φανής, ένας εξερευνητής της τέχνης του.
Επιμέλεια συνέντευξης: Άννα Ρω
«Έρωτας με φως και χώμα», νέο τραγούδι ορόσημο της καλλιτεχνικής πορείας του Δημήτρη Φανή. Μιλήστε μας για αυτό.
Δεν ξέρω αν θα αποτελέσει ορόσημο στην πορεία μου, αυτό θα το δείξει ο χρόνος. Αυτό που μπορώ να πω είναι πως το τραγούδι, το οποίο γράψαμε παρέα με τον στιχουργό Αντώνη Ανδριανό, αποτελεί τον προπομπό μιας ολοκληρωμένης δουλειάς που περιέχει 15 συνολικά τραγούδια και θα κυκλοφορήσει στα μέσα Οκτωβρίου, υπό τον γενικό τίτλο «Πάμε να δεις».
Ομολογώ ότι, τα σχόλια που λαμβάνουμε ένα μήνα τώρα που το τραγούδι μας ταξιδεύει, είναι εξόχως ενθαρρυντικά και αυτό μας ικανοποιεί ιδιαίτερα.
Να σας αναφέρω, επιπλέον, ότι σε αυτή την μεγάλη προσπάθεια, συμμετέχουν σημαντικοί φίλοι καλλιτέχνες, όπως ο Παντελής Θαλασσινός, ο Μιχάλης Βιολάρης, ο Μιχάλης Δημητριάδης, η Ασπασία Στρατηγού, ο Δημήτρης Λιάπης, ο Νεοκλής Νεοφυτίδης, ο Στέλιος Πισής, ο Γιώργος Καλογήρου, ο Γιάννης Σούφρας, ο Πόλυς Κυριάκου, ο Βασίλης Χαρίσης, ο Κυριάκος Πισής, ο Παναγιώτης Θωμάς, και ο Δημήτρης Μεσημέρης. Τραγουδιστές, συνθέτες και στιχουργοί που εκτιμώ και θαυμάζω.
Και είναι μεγάλη προσπάθεια, όπως προανέφερα, γιατί ζούμε σε μια εποχή των singles, μια εποχή δημιουργικά άνυδρη, εξαιρετικά δύσκολη και καταθλιπτική. Αυτή η δουλειά είναι, πρώτα και κύρια για μας που την δημιουργήσαμε, εύχομαι και για τον κόσμο, μια ανάσα ελπίδας.
Απ` το «πορίζιν», το τραγούδι που ερμηνεύσατε στον Διαγωνισμό Σύνθεσης Κυπριακού Τραγουδιού έως το σημερινό σας τραγούδι «Έρωτας με φως και χώμα», διανύετε μια πορεία σχεδόν τριάντα χρόνων. Τι σας πρόσφερε αυτή η συγκομιδή τραγουδιών όχι μόνο σε επαγγελματικό αλλά και προσωπικό επίπεδο;
Το τραγούδι δεν είναι απλά και μόνον ένας τρόπος έκφρασης. Η σχέση μου με αυτό ήταν ανέκαθεν μυστικιστική. Ήταν και παραμένει μια διαρκής αναζήτηση και συγχρόνως μια προσπάθεια κατανόησης του κόσμου εντός μου, αλλά και ό,τι είναι πάνω από μένα.
Από την άλλη είναι η μαγική, όπως πολλοί δικαίως την χαρακτηρίζουν, επικοινωνία με το κοινό. Μια σχέση μοναδική και αναντικατάστατη. Πάνω στη σκηνή με τα φώτα και τους ήχους, να δημιουργούν τις συνθήκες εκείνες όπου καλλιτέχνης και κοινό μεταλαμβάνουν των αχράντων μυστηρίων του τραγουδιού.
Τελευταία αλλά όχι έσχατη, είναι η δημιουργική επαφή με τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Μια αμφίδρομη σχέση, όπου δίνεις και παίρνεις γνώσεις και συναισθήματα και αναπόφευκτα μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία εξελίσσεσαι και ωριμάζεις.
Όλα τα πιο πάνω, είναι η αποτίμηση ή αν θέλετε το κέρδος μου.
Έχετε κρατήσει μια απόσταση απ` τις συχνές νυχτερινές εμφανίσεις, ενώ έχετε δηλώσει, πως στις συναυλίες η σχέση σας με το κοινό είναι πιο άμεση και ουσιαστική. Ποια στοιχεία σας οδήγησαν σ` αυτήν την απόφαση;
Αν στόχος μου είναι να παραμείνω ουσιαστικός και δημιουργικός μέσα στην τέχνη μου, είμαι υποχρεωμένος να πάρω εκείνες τις αποφάσεις, που θα με κρατήσουν στον ορθό δρόμο.
Δούλεψα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα σε χώρους διασκέδασης, κυρίως σε μουσικές σκηνές. Αυτό που κατάλαβα σχεδόν από την αρχή, είναι ότι δεν ταιριάζω σ’ αυτούς τους χώρους, ούτε αυτοί σε μένα. Δε διαγράφω εκείνα τα χρόνια, γιατί είχα την ευκαιρία να γνωρίσω κόσμο, που μέχρι σήμερα παρακολουθεί τις παραστάσεις μου. Ας πούμε όμως μερικές αλήθειες.
Οι χώροι διασκέδασης έχουν έναν και μοναδικό στόχο. Το κέρδος μέσα από την κατανάλωση ποτών. Οι καλλιτέχνες που εργοδοτούνται σε τέτοιους χώρους, οφείλουν να ευθυγραμμίζονται απόλυτα με αυτόν τον στόχο, αλλιώς δεν είναι χρήσιμοι. Υποχρεώνονται λοιπόν, να παράγουν μηχανικά ήχους και συμπεριφορές, που αναγκάζουν τον κόσμο να ξοδεύει αλόγιστα τα χρήματα αι την ψυχή του. Υπερχρεώσεις ποτών, βουνά από σπασμένα πιάτα, τόνοι από γαρύφαλλα, που χρησιμοποιούνται ξανά και ξανά μέχρι τη σήψη τους.
Και το τραγούδι, ως ένα φθηνό προϊόν πια, προσφέρεται με το κιλό. Χωρίς έμπνευση και κυρίως χωρίς τέχνη.
Μουσικοί και τραγουδιστές για χάριν του μεροκάματου, βγάζουν στο ξεπούλημα αυτό που κάποτε ήταν το ακριβό περιουσιακό τους στοιχείο. Ατάλαντοι τραγουδιστές και τραγουδίστριες, πλην όμως με εντυπωσιακά, πανάκριβα ρούχα που καλύπτουν ή και όχι, τα καλογυμνασμένα τους κορμιά. Παρωχημένες και κακόγουστες ενορχηστρώσεις.Όλα τα πιο πάνω, κατά την άποψη μου, προσβάλλουν την καλαισθησία και την παράδοση του ελληνικού τραγουδιού.
Η συναυλία, δίνει την ευκαιρία στον καλλιτέχνη να ανανεώνει τη δουλειά του και να εργάζεται με σκοπό να δημιουργήσει κάτι σημαντικό που το κοινό του θα το μνημονεύει για πάντα.
Ο κόσμος προσέρχεται, για να «μεθύσει» μόνο με το τραγούδι. Να ψυχαγωγηθεί και όχι να ξεσαλώσει μέχρι να ξεχάσει το όνομά του. Να ακούσει καλοκουρδισμένες ορχήστρες και φωνές. Ευφάνταστες ενορχηστρώσεις, μοναδικές ερμηνείες που αναδεικνύουν το τραγούδι και δεν το καταβαραθρώνουν. Να τιμήσει τους καλλιτέχνες που θαυμάζει με το χειροκρότημα και όχι ρίχνοντας τους πιάτα, ποτήρια και λουλούδια στη μούρη. Και εν τέλει να πληρώσει ένα αντίτιμο που δεν υποτιμά την νοημοσύνη του.
Έχετε δώσει το στίγμα σας, όσον αφορά τις μουσικές προτιμήσεις σας. Από πού πηγάζει αυτό το μελωδικό απόσταγμα που αναβλύζει μέσα απ` την ερμηνεία σας;
Με κολακεύει αυτό που λέτε και σας ευχαριστώ!
Υπάρχουν πολύ σοβαρά πρότυπα, τα οποία επηρεάζουν ή καλύτερα καθοδηγούν την ερμηνευτική μου διάθεση.
Από πολύ νωρίς με είχε συγκινήσει η αρτιότητα των δημοτικών τραγουδιών, αλλά και το μεγαλείο της βυζαντινής μουσικής. Με μαγνητίζει η δύναμη του ρεμπέτικου και του λαϊκού τραγουδιού. Έχω μελετήσει κι έχω διδαχθεί απ’ όλα αυτά.
Από την άλλη είναι το άσβεστο φως που εκπέμπουν ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Ξαρχάκος, ο Σπανός, ο Πλέσσας, ο Μούτσης, ο Σαββόπουλος, ο Μικρούτσικος, οι αδελφοί Κατσιμίχα. Ερμηνευτές όπως ο Μπιθικώτσης, ο Καζαντζίδης, ο Διονυσίου, ο Νταλάρας, ο Πάριος, η Χαρούλα, η Γλυκερία, η Βιτάλη. Όλοι αυτοί είναι οι δάσκαλοι μου και κάθε φορά είναι εκεί και με καθοδηγούν.
Η θεατρική τέχνη θεωρείται ως η ‘Ανασσα των τεχνών. Εσείς τι αποκομίσατε από τη συμμετοχή σας στην μουσικοθεατρική παράσταση, “Mιας βαλίτσας τα πολύτιμα κιτάπια”; Σας ελκύει η πιθανότητα επανάληψης αυτής της παράστασης ή κάποιας άλλης με παρόμοιο χαρακτήρα;
Στην αρχαία τραγωδία η μουσική ήταν μέρος της δομής του έργου. Σχεδόν όλο το κείμενο ήταν μελοποιημένο. Τα πρώτα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι σε στίχους του Νίκου Γκάτσου γράφτηκαν για το θέατρο. Θεωρώ λοιπόν, ότι οι δύο τέχνες αλληλοσυμπληρώνονται. Η παράσταση στην οποία αναφέρεστε, ήταν μια πρώτη απόπειρα να υποδυθώ έναν θεατρικό ρόλο και να τραγουδήσω συγχρόνως.
Επιπλέον είχα την ευθύνη της παραγωγής. Ήταν μια ιδιαίτερη και σημαντική στιγμή, από κείνες που σου ανοίγουν ορίζοντες. Σαφώς και θα ήθελα να την επαναλάβω είτε την ίδια είτε μια άλλη. Είναι άλλωστε ένας πιο ολοκληρωμένος τρόπος έκφρασης και αυτό αποτελεί και το σημαντικότερο κίνητρο για μένα.
Πώς σκέφτεστε να ταξιδέψετε αυτό το υπέροχο τραγούδι, σε στίχους του Αντώνη Ανδριανού και μουσική δική σας , «Έρωτας με φως και χώμα»;
Το τραγούδι αυτό καθώς και τα υπόλοιπα της δισκογραφικής δουλειάς, θα ταξιδέψουν με τη βοήθεια της εταιρείας Ogdoo Music Group, η οποία αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή την πρόταση μου και στάθηκε αρωγός στην προσπάθεια προώθησης της.
Είναι γνωστή η φιλοσοφία της εταιρείας αυτής, να στηρίζει το καλό τραγούδι απ’ όπου αυτό κι αν προέρχεται και τούτο είναι σίγουρα ενθαρρυντικό. Θα γίνουν βεβαίως και παρουσιάσεις των τραγουδιών μέσα από προγραμματισμένες συναυλίες.
Ακολουθείτε κάποιες φορές τον Δημήτρη Φανή ως ακροατής;
Ωραία ερώτηση! Αυτό που μόλις αναφέρατε το θεωρώ εκ των ων ουκ άνευ. Είναι βασική προϋπόθεση και εν τέλει πολύ χρήσιμο να μπορεί κανείς να αξιολογεί αντικειμενικά τον εαυτό του.
Η τεχνολογία μας δίνει τη δυνατότητα να παρατηρούμε από την πλευρά των θεατών όλη τη δουλειά και την προσωπική μας παρουσία μέσα σ’ αυτήν. Όλες οι παραστάσεις οπτικογραφούνται ή απλά ηχογραφούνται. Ορισμένοι το θεωρούν επαγγελματική διαστροφή. Διαφωνώ!
Ο καλλιτέχνης είναι από τη φύση του πνεύμα ανήσυχο. Θέλει να δημιουργεί και να εξελίσσεται. Οποιαδήποτε επανάπαυση σηματοδοτεί αυτομάτως το καλλιτεχνικό τέλος.
Τα μέτρα για την καταπολέμηση της πανδημίας, οδήγησαν τους καλλιτέχνες σε απομόνωση, με μοναδική διέξοδο τις εμφανίσεις μέσω διαδικτύου. Μπορεί αυτό να εξελιχθεί και να δημιουργήσει έναν νέο τρόπο επικοινωνίας καλλιτέχνη και κοινού;
Αν η συζήτηση μας γινόταν 20 χρόνια πριν, θα σας έλεγα ξεκάθαρα όχι. Επειδή όμως η τεχνολογία εξελίσσεται κάθε δευτερόλεπτο, δεν μπορώ να είμαι τόσο απόλυτος. Υπάρχουν βέβαια πρακτικά ζητήματα, όπως αυτό της αμοιβής των καλλιτεχνών ή τεχνικά ζητήματα ήχου, εικόνας κλπ.
Επειδή κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πιο θα είναι το μέλλον αυτής της κατάστασης, θα σας έλεγα αυτό που ανέφερα και στην αρχή της συζήτησης μας. Η σχέση καλλιτέχνη και κοινού είναι μοναδική και αναντικατάστατη. Για να διατηρηθεί αυτή η σχέση χρειάζεται ένας χώρος, όπου καλλιτέχνης και κοινό θα μπορούν να αλληλεπιδρούν άμεσα και μαγικά. Αυτό προς το παρόν μπορεί να επιτευχθεί μόνον με τον παραδοσιακό τρόπο.
Πολλοί συνάδελφοί σας αλλά και πολλοί καλλιτέχνες από άλλους χώρους, καθώς και διανοούμενοι, πιστεύουν ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή εκφυλισμού των αξιών και κατ` ακολουθία των τεχνών. Ποιά είναι η δική σας γνώμη;
Η υποστολή των αξιών είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των τελευταίων πολλών ετών σε ολόκληρο τον πλανήτη και τούτο κανείς δεν το αμφισβητεί. Επειδή όμως φοβάμαι πως θα επαναλάβω αυτό που όλοι υποστηρίζουν και θα φανεί ο λόγος μου απαισιόδοξος και δεν το επιθυμώ, θα θέσω το θέμα πάνω ε μια πιο αισιόδοξη βάση.
Η τέχνη έχει γεννηθεί μαζί με τον άνθρωπο και θα ζει και μετά απ’ αυτόν. Συνεπώς πιστεύω πως πάντα θα βρίσκεται ένας τρόπος, ανεξάρτητα από το πόσο θλιβερή είναι η κατάσταση, να επιστρέφουμε σ’ αυτό που εξ’ ορισμού η τέχνη επιδιώκει. Το ωραίο και το αιώνιο.
Έχει τη δυνατότητα ο καλλιτέχνης να επηρεάσει το πολιτιστικό επίπεδο του τόπου του ή κινείται κάτω από συνθήκες που δεν μπορεί εύκολα να προσπελάσει;
Ο καλλιτέχνης δεν πρέπει να αρκείται στην αναγνώριση της πραγματικότητας, όπως λέει ο Μπρεχτ. Οφείλει να διεγείρει και να οργανώνει τις διαθέσεις για την αλλαγή της. Επομένως ένας καλλιτέχνης ως απόλυτα ελεύθερη και αντισυμβατική φύση, χωρίς να τον δεσμεύει καμιά συγκυρία και χωρίς να εγκλωβίζεται σε πλαίσια, είναι ικανός μέσα από τις δημιουργίες του και τις καλλιτεχνικές του πράξεις, να επηρεάσει ηθικά και λειτουργικά το πολιτιστικό επίπεδο του τόπου του. Σε περιόδους δύσκολες, είναι ο πρώτος που θα τολμήσει και αυτός που θα δείξει τον δρόμο.
Κάνετε μουσικά όνειρα και έως πού πιστεύετε ότι μπορούν αυτά να σας οδηγήσουν;
Κάνω όνειρα γενικότερα και συγχρόνως θέτω στόχους. Όσο μεγάλα κι αν είναι, που συνήθως είναι, μου αρέσει να δημιουργώ τις συνθήκες για να τα πετύχω. Κι αν δεν πετύχω δοκιμάζω ξανά. Δεν έχει σημασία πόσες φορές. Αρκεί να συνεχίζεις την προσπάθεια. Έχω πάντα αυτή την εσωτερική παρακίνηση, να φτάνω εκεί που δεν μπορώ.
Δημήτρη Φανή, ευχαριστούμε πολύ για την παραχώρηση αυτής της συνέντευξης και σας ευχόμαστε να πραγματοποιείτε ότι στόχο θέτετε.
