Στους δύσβατους λογοτεχνικούς καιρούς του εγκλεισμού, στις αντάρες των καιρών το Νοέμβρη του 2020 η Μπολονάση Έλενα, μια νέα, καθάρια λογοτεχνική φωνή ξεκίνησε τον πρώτο της λογοτεχνικό απόπλου. Η διθυραμβική εκκίνηση για τον Λόφο του Ερνιόν που κατόρθωσε να αποσπάσει τιμητική διάκριση στον 38ο λογοτεχνικό διαγωνισμό της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών(ΠΕΛ) σε συνδυασμό με την εγκάρδια αναγνωστική αποδοχή προμηνύει μια ευοίωνη συγγραφική πλεύση.
Ο «πανταχού παρόν» λόφος του Ερνιόν φαντάζει ως ένας καταλύτης της πολυκύμαντης πλοκής, ένα σημείο συναισθηματικής εκκίνησης αλλά και μια καθαρκτική κατακλείδα στο δίδυμο τραύμα μιας βαθύτατα γήινης, απτής, θνητής ηρωίδας με υπερηρωικές ωστόσο καταβολές.
Η αγάπη πιστώνεται ως μια υπερφυσική δύναμη, ένα παντοτινό ζητούμενο των λογοτεχνικών καιρών, το πηλίκο της διαίρεσης του ανθρώπινου συναισθήματος. Η (Αγία) Σοφία της Έλενας Μπολονάση ένα δραματουργικά σμιλευμένο «λογοτεχνικό πλάσμα» βάλλεται από τα ανηλεή χτυπήματα της μοίρας που γαλουχούν το χαρακτήρα της για να οδηγήσουν μέσα από σκοπέλους στη συναισθηματική χαλύβδωσή της. «Η ηρωίδα μου αγαπά, πιστεύει, ελπίζει και οι τρεις αυτές αρετές ορίζουν την κρίση και τη φρόνησή της», εξομολογείται η συγγραφέας αποκαλύπτοντας παράλληλα τα «διάφορα στάδια αντίδρασης που περνάει στον πόνο της δραματικής απώλειας του 3χρονου παιδιού της». «Αρνείται, θυμώνει…» δηλώνει χαρακτηριστικά.
Ένα αιμόφυρτο «άγριο θηρίο» που με Πίστη, Αγάπη και Ελπίδα αναγεννιέται μέσα από τις σκόρπιες στάχτες της ζωής της σκορπισμένες πάνω στον λόφο του Ερνιόν. Με διαπεραστική ματιά και μια λεπτεπίλεπτη ψυχογραφική κατάδυση στα αβαθή νερά του ανθρώπινου συναισθήματος, η συγγραφέας επιχειρεί να φωτίσει αφειδώλευτα τα μελανά σημάδια-αποτυπώματα που χαράζει η ενδοοικογενεική βία σε σώμα και νου, το ανεπούλωτο τραύμα της απώλειας καθώς και τις δυσκολίες κοινωνικής επανένταξης των έγκλειστων σε σωφρονιστικά ιδρύματα.
Ένα τραγικό οικογενειακό συμβάν αποτέλεσε το φιτίλι που άναψε τη λογοτεχνική φλόγα της Έλενας Μπολονάση, δωρίζοντας στους τρωτούς ήρωές της ένα λυτρωτικό καταφύγιο σε κάθε μια από τις 288 σελίδες του μυθιστορήματός της. «Ήρωες» από ατσάλι αλλά συνάμα και βαμβάκι συμπλέκουν τις αφηγηματικές κλωστές της ιστορίας ως «διαφορετικές προσωπικότητες, που ο καθένας αντιδρά με τον δικό του τρόπο, όπως συμβαίνει και στη ζωή. Το ένστικτο λέει πως η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση, άρα όταν κανείς φοβάται μπορεί να γίνει επικίνδυνος».
Είναι καιρός για τέχνη;, Μπορεί το βιβλίο να λειτουργήσει ψυχαναλυτικά;, Ποιες ψυχολογικές ζυμώσεις μπορούν να μετατρέψουν το θύμα σε θύτη;, Ποιες οι παραινέσεις σ’ έναν επίδοξο συγγραφέα;, Nomen est omen– Το όνομα τελικά αποβαίνει σημάδι ή κατάρα;
Η λειτουργία της θεάς Τύχης στην αφηγηματικό ρου της ιστορίας, η ψυχαναλυτική δύναμη των βιβλίων, η ύπαρξη του τέλειου εγκλήματος εντός και εκτός λογοτεχνικών γραμμών, το ωφέλιμο ζύγιασμα τεχνολογίας και βιβλίου αλλά και “ένας έρωτας με την πρώτη ματιά” μονοπωλούν τη συζήτησή μας με τη συγγραφέα Έλενα Μπολονάση.
Ας τη γνωρίσουμε όμως καλύτερα..
Η Έλενα Μπολονάση, γεννημένη στην Αθήνα, ούσα Δικηγόρος(ΔΣΑ Αθηνών)-Εγκληματολόγος και Φιλόλογος παραδίδει σεμινάρια «Εγκληματολογίας», «Ανακριτικής», «Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων» στο Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής, Tabula Rasa. Τα άκρως ψυχογραφικά διαπιστευτήρια της εγκληματολογικής ενασχόλησής της σε συνδυασμό με τη φιλολογική δεινότητά της-οι “πολύτιμοι λίθοι” του συγγραφικού της έργου που της χάρισαν το 1ο και 3ο βραβείο από την Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος.
Επιμέλεια συνέντευξης: Χρύσα Μπάτου
Τούτη την ἐποχή ενός υγειονομικού πολέμου-ενός παγκόσμιου σπαραγμοῦ «σάν πάει κάτι να γραφεῖ εἶναι ὡς ἄν νά γράφονταν ἀπό τήν ἄλλη μεριά ἀγγελτηρίων θανάτου» σε μια παράφραση της εμβληματικής Ποίησης 1948 του Ν. Εγγονόπουλου. Μήπως η τέχνη της συγγραφής στη δυστοκία των καιρών, σε μια περίοδο ανάπαυλας μπορεί να προσκομίσει τα φάρμακα που «κάμνουνε για λίγο να μη νοιώθεται η μοναξιά;» Είναι καιρός για τέχνη;
Πάντα είναι καιρός για τέχνη. Έργα τέχνης έχουν δημιουργηθεί σε περιόδους πολέμου, σε καταστάσεις εγκλεισμού σε σωφρονιστικά καταστήματα, κάθε ανθρώπινο συναίσθημα μπορεί να αποτυπωθεί μέσα από ένα έργο τέχνης. Η απομόνωση και οι πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώνουμε τελευταία οδήγησαν αντίστοιχα τους ανθρώπους σε διεξόδους.
Η τέχνη λειτουργεί απελευθερωτικά, είτε κάποιος δημιουργεί είτε απολαμβάνει ένα έργο ως αναγνώστης.
Advertising
Η (επι)στροφή των ανθρώπων στην ανάγνωση βιβλίων εν μέσω εγκλεισμού σε συνδυασμό με μια ανάγκη για ενδοσκόπηση μπορεί να αλλάξει σελίδα για τον παραγκωνισμένο κόσμο του βιβλίου; Μπορεί το βιβλίο να λειτουργήσει ψυχαναλυτικά, «ξεκλειδώνοντας» στους αναγνώστες το σεντούκι εμπειριών, σκέψεων, συναισθημάτων;
Το διάβασμα μπορεί να σε ταξιδέψει σε μέρη που δεν έχεις φανταστεί, να δώσει τη γεύση εμπειριών που δεν έχεις ακόμα ζήσει, να γνωρίσεις ανθρώπους ιδιαίτερους, να αγαπήσεις, να ταυτιστείς…. Είναι μια πόρτα στον κόσμο νέων εμπειριών, αλλά και οικείων, εκείνων που δημιουργούν μια όμορφη ζεστασιά που δε θέλεις να αποχωριστείς.
Ένα βιβλίο μπορεί να βοηθήσει να κατανοήσουμε τους άλλους και τον εαυτό μας, άρα μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική ενδοσκόπηση.
Ίσως η εθιστική μυρωδιά των βιβλίων να μην έχει εμφιαλωθεί ακόμη αλλά σίγουρα έχει αντικαταστεί από την πλοήγηση στις ψηφιακές σελίδες των σύγχρονων e–books. Η τεχνολογία στην υπηρεσία του βιβλίου ή το βιβλίο στην υπηρεσία της τεχνολογίας;
Μια σχέση αμφίδρομη. Στη σύγχρονη εποχή της ταχύτητας της πληροφορίας είναι σημαντικό να είμαστε δεκτικοί στην ευκολία που μπορεί να προσφέρει ένα ηλεκτρονικό βιβλίο, κυρίως στα επιστημονικά πεδία. Είναι εύχρηστο και πρακτικό, ενώ μπορεί κανείς να έχει πρόσβαση σε μεγάλο όγκο συγγραμμάτων.
Η λογοτεχνική ανάγνωση, ταυτόχρονα, είναι μια υψηλή μορφή ψυχαγωγίας, μέρος της οποίας είναι η μυρωδιά και η αίσθηση του χαρτιού. Το έντυπο λοιπόν είναι αναντικατάστατο.
Μέσα στα κακοτράχαλα αυτά εδάφη του τελευταίου έτους «βλάστησε» και το πρώτο συγγραφικό σας εγχείρημα, Ο λόφος του Ερνιόν. Ποιο γεγονός υπήρξε η θρυαλλίδα που πυροδότησε τη συγγραφική δίψα να αφηγηθείτε την ιστορία της Σοφίας; Ο λόφος του Ερνιόν σε μια κυκλοτερή πορεία της αφήγησης αναδεικνύεται στο σημείο όπου «σταυροδρομούν» οι ζωές των πρωταγωνιστών σας;
Η οικογένειά μου βίωσε ένα τραγικό γεγονός πριν κάποια χρόνια και από τότε η ηρωίδα ξεκίνησε να πλάθεται στο μυαλό μου. Η ιστορία, βέβαια, εξελίχθηκε εντελώς διαφορετικά και γράφτηκε τελικά το 2019. Τότε είχα την ανάγκη να γράψω.
Ο λόφος του Ερνιόν είναι ένας τόπος δοκιμασίας. Το σημείο όπου όλα ξεκινούν, αναζητώντας την κάθαρση. Αποτελεί κομβικό στοιχείο της ιστορίας.
Η πολυμηχανία του ομηρικού Οδυσσέα, η γενναιότητα του Αχιλλέα, η καρτερικότητα της στοργικής Πηνελόπης, θεϊκά ίσως γνωρίσματα που τους ανάγουν στο πάνθεον των ηρώων. Η δική σας ηρωίδα, ποια «υπερφυσική» δύναμη επιστρατεύει όταν βάλλεται από τα δίδυμα χτυπήματα της μοίρας;
Η Σοφία μου χτυπήθηκε από τη μοίρα, όμως οι δυσκολίες, αντί να την καταβάλουν, σφυρηλάτησαν τον χαρακτήρα της, της έδωσαν το κουράγιο να ορθώσει ανάστημα.
Η μεγάλη της δύναμη είναι η αγάπη της για τους ανθρώπους και η καθαρή της ψυχή. Αυτές οι ιδιότητες του χαρακτήρα της καθορίζουν τις επιλογές της.
Advertising
Η Σοφία-μητέρα, κόρη, φίλη- όπως υποδηλώνει το όνομά της καρπώνεται τη «σωστή κρίση, τη φρόνηση, την ευφυΐα, και την εμπειρία στα πρακτικά ζητήματα της καθημερινής ζωής». Nomen est omen– Το όνομα τελικά αποβαίνει σημάδι ή κατάρα;
Το όνομα παραπέμπει στην Αγία Σοφία που είχε τρεις κόρες: την Αγάπη, την Πίστη και την Ελπίδα. Η ηρωίδα μου αγαπά, πιστεύει, ελπίζει και οι τρεις αυτές αρετές ορίζουν την κρίση και τη φρόνησή της.
«Οι περιστάσεις μας ορίζουν. Μας σπρώχνουν προς τον έναν δρόμο ή προς τον άλλον, και μετά μας τιμωρούν γι’ αυτό». Με ποιον τρόπο επέδρασαν οι περιστάσεις-η θεά Τύχη στην αφηγηματική ρότα της ιστορίας;
Οι περιστάσεις είναι αυτές που αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα των ηρώων, οι οποίοι με τις επιλογές τους κινούν τα νήματα της αφηγηματικής ρότας. Όσο μεγαλύτερες οι πιέσεις και τα εμπόδια, τόσο πιο βαθιές οι αποκαλύψεις και πιο ενδιαφέρουσα η εξέλιξη. Η πλοκή είναι ανατρεπτική.
Με βαθιά ψυχογραφική-ηθογραφική πένα επιδιώκετε μια πολύπλευρη αναδίφηση στις σκοτεινές, αιχμηρές γωνιές στην προσωπικότητα της ηρωίδας σας. Με αφετηρία τη δραματική απώλεια του τρίχρονου παιδιού της με ποια γιατροσόφια επιχειρεί η Σοφία-μητέρα να επουλώσει τις πληγές που αιμορραγούν ακατάπαυστα;
Η Σοφία περνάει διάφορα στάδια αντίδρασης στον πόνο της απώλειας. Αρνείται, θυμώνει…Είναι ένας άνθρωπος γήινος, με αδυναμίες, που όμως αρπάζει τον πόνο και τον σμιλεύει με όλα τα εργαλεία της ψυχής της, μετατρέποντάς τον σε δράση.
Η Σοφία είναι και θύμα ενδοοικογενειακής βίας. Μετά την απώλεια του παιδιού της, δεν έχει τίποτα να χάσει και μεταμορφώνεται σε άγριο θηρίο.
Οι καταβολές της εγκληματολογικής σας ταυτότητας σας εφοδίασαν με τα κατάλληλά «εργαλεία» για να καλλιεργήσετε τις πολλές όψεις του ψυχισμού των χαρακτήρων σας και να εξορύξετε τα βαθύτερα κίνητρά τους. Ποια τα «κέρδη» που θα αποκομίσουν οι σπουδαστές μετά το πέρας του σεμιναρίου Εγκληματολογίας-crimescene από το Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής, Tabula Rasa;
Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι συγγραφείς και σεναριογράφοι επιλέγουν τα σεμινάρια Εγκληματολογίας και Ανακριτικής για να αποκτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις για την προσέγγιση του εγκληματικού φαινομένου.
Μέσα από τα μαθήματα φτάνουν στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, κατανοώντας πως ο καθένας είναι δυνάμει εγκληματίας.
Πώς σχηματίζεται το προφίλ ενός δράστη, τα κίνητρα του εγκληματία, πώς προσεγγίζεται μια σκηνή εγκλήματος, είναι μόλις κάποια από τα ζητήματα που εξετάζουμε.
«Μην αφήσεις κανέναν να μυρίσει τον φόβο σου». Ζούμε στην εποχή του φόβου, που ως καύσιμο τροφοδοτεί τις ενέργειες του θύτη, αλλά και ως ναρκωτικό παραλύει τις άμυνες του θύματος. Μήπως ο φόβος είναι το νέο πάθος που αφυπνίζει τα πιο ζωώδη ένστικτα του ανθρώπου; Πως διαχειρίζονται τον φόβο οι ήρωες σας;
Ο φόβος της θυματοποίησης ενεργοποιεί έναν φαύλο κύκλο που οδηγεί από τη βία στην ακόμα πιο σκληρή βία. Οι ήρωές μου είναι διαφορετικές προσωπικότητες, ο καθένας αντιδρά με τον δικό του τρόπο, όπως συμβαίνει και στη ζωή.
Το ένστικτο λέει πως η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση, άρα όταν κανείς φοβάται μπορεί να γίνει επικίνδυνος.
«Οι κουρασμένες γυναίκες μες στα βαγόνια
Σαν πίνακες, που έλεγες, πως είν’ υπερβολή
Τα πρόσωπά τους κούραση, αλλά και αντοχή
Και λες πως βρίσκονται εκεί για χρόνια
Με λίγο κοκκινάδι για υγεία
Και δε σας έχω ανάγκη, είμαι καλά εγώ
Τ’ αταίριαστα τα ρούχα που φορώ
Να ξέρετε πως είναι μαεστρία»
οι στίχοι του Βασίλη Μυριανθόπουλου που «ντύνουν» ένα τραγούδι της Ελένης Πέτα-ωδή στην εκστρατεία κατά της κακοποίησης των «κουρασμένων» γυναικών με τα παράταιρα ρούχα και τα ρημαγμένα συναισθήματα που «πληγώνονται χωρίς τη συγκατάθεσή τους». Τελικά η αγάπη είναι προνόμιο των γενναίων;
Θα σταθώ στη λέξη «προνόμιο» γιατί είναι μεγάλη ευλογία να αγαπά κανείς. Και για να αγαπήσει κάποιος ουσιαστικά πρέπει να είναι γενναίος. «Ένας δειλός είναι ανίκανος να δείξει αγάπη».
{…} «Ακολούθησε σιωπή… Μια ηχηρή σιωπή, περίτρανη απόδειξη της ενοχής που ένιωθε η μητέρα μου. «Μαμά, θα βγω. Δε θα μείνω για πάντα εδώ. Το πιστεύω. Ο Θεός είναι μεγάλος και εγώ αμαρτία δεν έχω. Δεν ήθελα να σκοτώσω τον Κέβιν, δεν είχα άλλο τρόπο να γλιτώσω από τα χέρια του, μαμά.» Ποιες ψυχολογικές ζυμώσεις μπορούν να μετατρέψουν το θύμα σε θύτη; Αναγνωρίζονται «ελαφρυντικά» στην περίπτωση της Σοφίας;
Η πράξη που τελείται σε κατάσταση άμυνας δεν είναι άδικη. Στην περίπτωση της Σοφίας ανακύπτει ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που σχετίζεται με τα όρια της άμυνας. Γι’ αυτό και φυλακίζεται (άδικα).
Ένα θύμα μπορεί να γίνει θύτης.
Πρόκειται για μια διαδικασία που σε μεγάλο βαθμό σχετίζεται με την προσωπικότητα του θύματος, το είδος της βίας που υφίσταται και τη σχέση του με τον δράστη.
«Τα τρία Τ της επιτυχίας» σύμφωνα με τον δεξιοτέχνη Γιάννη Ρίτσο «είναι το Ταλέντο, η Τόλμη και η Τύχη». Ποια είναι τα υλικά που θα εγγυηθούν την «επιτυχημένη συνταγή» μιας ιστορίας που θα φιλιώσει τους αναγνώστες με νέες συγγραφικές φωνές; Ποιες οι παραινέσεις σ’ έναν επίδοξο συγγραφέα;
«Η έμπνευση υπάρχει, αλλά πρέπει να σε βρει να δουλεύεις», Πικάσο.
Πιστεύω πως τα λέει όλα. Ιδέες υπάρχουν, χρειάζεται συστηματική ενασχόληση και προσπάθεια για την υλοποίηση. Συνταγή δεν υπάρχει, αυτό που οφείλει ένας δημιουργός είναι να καταθέσει τη δική του αλήθεια.
Εξώφυλλα και πρώτες γραμμές ενός βιβλίου οι θελκτικές Σειρήνες που αγκιστρώνουν τους αναγνώστες σε ένα βιβλιοπωλείο μέσα από τον γνωστό κανόνα των 15 δευτερολέπτων. Ποιος είναι ο δεκάλογος των δικών σας κριτηρίων για να επιλέξετε το ιδανικό βιβλίο από το ράφι ενός βιβλιοπωλείου; Πρόκειται για έρωτα με την πρώτη ματιά;
Δεν πιστεύω στο ιδανικό βιβλίο, γιατί καμία σχέση δεν είναι ιδανική. Ο έρωτας προκαλείται από τις αντιθέσεις και τις ατέλειες. Το βιβλίο πρέπει να εγείρει πολλά διαφορετικά και έντονα συναισθήματα. Αυτό που μου έλειψε περισσότερο την περίοδο της καραντίνας ήταν η βόλτα στο βιβλιοπωλείο. Δεν έχω συγκεκριμένα κριτήρια, μπορεί να διαβάσω λογοτεχνία ή επιστημονικά συγγράμματα, νέους συγγραφείς ή ήδη καταξιωμένους, κλασικά έργα ή πιο εμπορικά.
Η επιλογή γίνεται με την καρδιά και είναι θέμα χημείας.
Ανακινώντας την κλεψύδρα για ποιο βιβλίο «σκιρτήσατε» λογοτεχνικά για πρώτη φορά; Ποια ήταν τα πρώτα ερεθίσματά που «γαλούχησαν» τα δικά σας λογοτεχνικά ένστικτα;
Διάβαζα από πολύ πολύ μικρή. Στο δημοτικό είχα παθιαστεί με τον «Άλφρεντ Χίτσκοκ και τους τρεις ντετέκτιβ».
Αν καταλαμβάνατε για μια μέρα τη θέση ενός ήρωα στις σελίδες άλλου συγγραφέα, ποιόν ήρωα θα επιλέγατε;
Θα ήθελα να ήμουν η Αγγελική Νικολούλη σε κάποιο από τα βιβλία της. Θαυμάζω την οξυδέρκεια, την ψυχραιμία, το ένστικτο και τη διεισδυτική της ματιά στην ανάλυση των γεγονότων. Είναι υπαρκτό πρόσωπο και ηρωίδα, ταυτόχρονα.
Μυστήριο, καταιγιστικές ανατροπές, γερές δόσεις αγωνίας που συμπλέκονται σε στέρεες σπείρες γύρω από έναν ή συρροή φόνων τα «παράσημα» της αστυνομικής λογοτεχνίας που κατακτά το φιλοθεάμων κοινό της 7ης τέχνης. Υπάρχει τελικά το τέλειο έγκλημα εντός και εκτός λογοτεχνικών γραμμών;
Στη λογοτεχνία ένα έγκλημα μπορεί να χαρακτηριστεί «τέλειο» αν η πορεία της εξιχνίασής του εξάπτει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, διατηρώντας το αμείωτο ως το τέλος.
Εκτός λογοτεχνικών γραμμών, κανένα έγκλημα δεν είναι τέλειο.
“Τότε, εκείνη η μισολιπόθυμη ελπίδα στο στήθος μου δειλά δειλά ζωήρευε, άνοιγε διάπλατα τα μάτια της και με κοιτούσε παρακλητικά, επιμένοντας να την πάρω στα σοβαρά”. Ποια είναι η ελπίδα που «παίρνετε στα σοβαρά» για το άμεσο μέλλον;
«Κάποτε θ’ ανταμώσουμε στους λόφους του ήλιου. Μην ξεχνάς. Περπάτα», Γ. Ρίτσος. Από αυτή τη συνεχή κίνηση πηγάζουν και τρέφονται τα όνειρά μου για ένα μέλλον γεμάτο φως.
Ευχαριστούμε πολύ την Έλενα Μπολονάση για το οπτικό υλικό (Φωτογραφίες συλλέχθηκαν από τον ιστότοπο των εκδόσεων 24grammata και το προφίλ του βιβλίου στο facebook)
Μπορείτε να “συναντήσετε” διαδικτυακά την Έλενα Μπολονάση:
…και να γνωρίσετε τον Λόφο του Ερνιόν
- στο Facebook
- στον ιστότοπο των εκδόσεων 24grammata
ISBN βιβλίου (978-618-20107-61)