Η Λίνα Βαρότση είναι μία πολλά υποσχόμενη συγγραφέας και αυτό δεν το λέμε εμείς αλλά το έδειξε ο κόσμος ο οποίος αγκάλιασε αμέσως το πρώτο της λογοτεχνικό έργο με τίτλο “Σήκω από πάνω μου”. Ο αναγνώστης βυθίζεται και χάνεται από την πρώτη στιγμή στην πλοκή του βιβλίου ακολουθώντας την Νίνα την πρωταγωνίστρια, μία γυναίκα αντιήρωα όπως την αποκαλεί και η Λίνα Βαρότση, έναν διάολο, όπως περιγράφεται στο βιβλίο. Ένα κορίτσι το οποίο παλεύει να σπάσει τα δεσμά της κακοποίησης που νιώθει να την πνίγουν καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής της. Το “Σήκω από πάνω μου” είναι ένα βιβλίο που μιλάει για την κακοποίηση κάθε μορφής, ενώ η πλοκή του, οι χαρακτήρες αλλά και ο τρόπος γραφής της Λίνας κάνουν τον αναγνώστη να μην θέλει να το αφήσει από τα χέρια του.
Επιμέλεια Φλώρα Πελέκη
Γεια σου Λίνα και καλώς ήρθες στο Maxmag! Αρχικά θα ήθελα να μας πεις ποια είναι η Λίνα Βαρότση;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη. Ήμουν ένα παιδί εσωστρεφές και σιωπηλό, που παρακολουθούσε εξονυχιστικά τον κόσμο γύρω του, προσπαθώντας να τον καταλάβει. Η μυθοπλασία με συνέπαιρνε ανέκαθεν, περιπλανιόμουν στη μουσική, τις ταινίες και, φυσικά, τη λογοτεχνία. Στα είκοσι τρία μου, αφού αποφοίτησα από το τμήμα Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ του Α.Π.Θ., μετοίκησα στη Μεγάλη Βρετανία για να ξεκινήσω το μεταπτυχιακό μου στην παραγωγή και σκηνοθεσία κινηματογράφου. Αφού εργάστηκα στην εκεί κινηματογραφική βιομηχανία για κάποια χρόνια, αποφάσισα πως ήταν καιρός να ακολουθήσω το «κάλεσμα», ούτως ειπείν, που είχα από παιδί: τη δημιουργική γραφή. Κι έτσι ολοκλήρωσα το διδακτορικό μου, με θέμα τον μυθοπλαστικό χαρακτήρα. Έπειτα από ταξίδια, αμέτρητες μετακομίσεις, μια μακροχρόνια επαγγελματική πορεία στην Ανώτατη Εκπαίδευση και με τη δική μου οικογένεια πια, ήρθε ο καιρός της επιστροφής στην Ελλάδα, όπου και ζούμε ως σήμερα.
Αφού μας είπες κάποια πράγματα για σένα θα ήθελες να μας πεις και λίγα λόγια για το πρώτο σου βιβλίο με τίτλο «Σήκω από πάνω μου»;
Το «Σήκω από πάνω μου» αφηγείται το ταξίδι ενηλικίωσης της Νίνας, μέσα από τις στενωπούς των οικογενειακών σχέσεων, την έμφυλη βία και τον αντίκτυπο που έχουν οι πράξεις και οι επιλογές, των δικών μας και των άλλων, στη μετέπειτα ζωή μας. Μόνη σε μια εξαμελή οικογένεια, η Νίνα αναζητά ασφαλή τόπο για να ριζώσει μακριά από τις ταμπέλες και τις προσδοκίες του περιγύρου της, ώσπου βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα ανήλιο, εφιαλτικό κελί κακοποίησης από το οποίο θα χρειαστεί μόνη της να δραπετεύσει. Είναι μια ιστορία για τις πάσης φύσεως ανθρώπινες σχέσεις, τη διαστρεβλωμένη αντίληψη που έχουμε για την αγάπη και τη δύναμη της (αυτο-)συγχώρεσης.
Τα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο σου είναι τρομερά επίκαιρα, μιας και συνέχεια ακούμε για κακοποιημένες γυναίκες και κακοποιητικές σχέσεις κάθε μορφής. Εσένα τι σε παρακίνησε στη συγγραφή του βιβλίου σου;
Η πρώτη ύλη του βιβλίου απαρτιζόταν από τη ζωή μιας πολυμελούς οικογένειας. Καθώς ο χαρακτήρας της Νίνας ολοένα και ζωντάνευε μπροστά μου, αποφάσισα να την ακολουθήσω. Και όπως ξεδιπλώνονταν οι οικογενειακές δυναμικές, οι ευσεβείς πόθοι και οι φόβοι των χαρακτήρων, η πόρτα αυτή της πλοκής άνοιξε μόνη της μπροστά μου και ήξερα πως έπρεπε να την περάσω. Δεν θα ισχυριστώ πως ήταν εύκολο, άλλωστε η ίδια η θεματική απαιτεί τόσο συγγραφική ωριμότητα όσο και απίστευτη ενσυναίσθηση. Δεν ήθελα να γράψω ατελείωτες σελίδες συναισθηματικής πορνογραφίας, ούτε και να προσπεράσω πολύπλοκα ζητήματα με επιπολαιότητα. Και το γεγονός ότι τώρα έρχεται κόσμος και μου λέει «χρειαζόμαστε τέτοια βιβλία για τις κόρες μας» δείχνει τελικά πως η προσπάθεια άξιζε!
Γνωρίζω ότι το βιβλίο αυτό δεν γράφτηκε εν μία νυκτί. Η Νίνα ωρίμασε μαζί σου θα έλεγα και πέρασε από διάφορα στάδια ως την έκδοση. Πως ήταν αυτό το συγγραφικό ταξίδι;
Μακρύ, συχνά ανισόπεδο, με μεγάλα διαλείμματα να παρεμβάλλονται ανάμεσα σε μαραθώνιους γραφής. Το «Σήκω από Πάνω μου» το έγραψα τρεις φορές, από την αρχή ως το τέλος, και δεν το μετανιώνω. Την πρώτη φορά, έκρινα πως η γραφή και η τεχνική ήταν αδάμαστες. Τη δεύτερη, είχα τα θεμέλια μα όχι τα επίπεδα της ωριμότητας στα οποία στόχευα. Την τρίτη, ήξερα πως ήταν έτοιμο και, από κει και ύστερα, οφείλω να ομολογήσω πως το ταξίδι, με την αμέριστη συμπαράσταση του εκδότη μου, ήταν και είναι συναρπαστικό.
Η ηρωίδα σου έχει να αντιμετωπίσει την κακοποίηση και την χειραγώγηση σχεδόν καθ’ όλη την διάρκεια του βιβλίου. Πόσο δύσκολο πιστεύεις είναι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει μεγαλώσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον να ξεφύγει και να ορίσει πλέον ο ίδιος την μοίρα του;
Πράγματι, άνθρωποι που παγιδεύονται σε κακοποιητικές ερωτικές σχέσεις συχνά έχουν ήδη μεγαλώσει σε κακοποιητικά περιβάλλοντα – και δεν αναφέρομαι μόνο στη σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, αλλά και σε διαρκή χειρισμό, συναισθηματικό εκβιασμό, λεκτική βία και γενικότερα την υπό όρους αποδοχή. Για να ξεφύγει, λοιπόν, ένας άνθρωπος από έναν τέτοιο κλοιό, θα πρέπει αφενός να πιστέψει ότι είναι άξιος να αγαπηθεί και αφετέρου να ξέρει ότι υπάρχει ένα ασφαλές καταφύγιο όταν αποδράσει. Γι` αυτό τον λόγο, έχουμε όλοι, ως κοινωνία, την ευθύνη να δημιουργήσουμε κύκλους αποδοχής και επούλωσης, και ταυτόχρονα να αναθρέψουμε, ο καθένας από το πόστο του, ανθρώπους με υγιή αντίληψη της αγάπης και ισχυρή αυτοεκτίμηση.
Ο τίτλος του βιβλίου, «Σήκω από πάνω μου», δείχνει την ανάγκη που έχει η Νίνα να φωνάξει και να πάρει την ζωή στα χέρια της. Τι είναι αυτό που κάνει το κακοποιημένο άτομο να ζει σε ένα φαύλο κύκλο κακοποίησης και να μην ξεφεύγει από αυτόν;
Όπως είπα και παραπάνω, ένας άνθρωπος που μεγαλώνει σέρνοντας στην πλάτη του ταμπέλες και πιστεύοντας πως θα τον αποδεχτούν μόνο εφόσον συμμορφώνεται στις επιθυμίες των άλλων, αποκτά μια διαστρεβλωμένη εντύπωση για την αγάπη. Όταν το μήνυμα που παίρνει ένα παιδί είναι «σε χτυπάω, σε χαρακτηρίζω και απομακρύνομαι από κοντά σου όταν δεν συμπεριφέρεσαι όπως θέλω» τότε το μοτίβο αυτό της επιβίωσης τον ακολουθεί και ως ενήλικα. Έτσι, λοιπόν, ενδόμυχα πιστεύει πως η εκάστοτε παραβιαστική συμπεριφορά είναι κάτι που του αξίζει ή πως, παρά την εν λόγω συμπεριφορά, ο/η σύντροφός του τον αγαπάει. Ας προσθέσουμε ότι η κοινωνία, μέσα από αυτό το δυσβάσταχτο «τι θα πει ο κόσμος», όχι απλά δεν διευκολύνει, αλλά συχνά σαμποτάρει την οποιαδήποτε προσπάθεια απόδρασης, μιας και το φαίνεσθαι συχνά είναι πιο σημαντικό από την ουσία των πραγμάτων.
Εσύ αναγνωρίζεις στην Νίνα την Λίνα; Έχετε κοινά χαρακτηριστικά σαν χαρακτήρες;
Αναγνωρίζω τη Λίνα, μαζί και μια πληθώρα από ανθρώπους που πέρασαν ή υπάρχουν ακόμη στη ζωή μου, σε κάθε χαρακτήρα. Οι μυθοπλαστικοί ήρωες είναι αμαλγάματα παρατηρήσεων, διαπιστώσεων, ιδιοσυγκρασιακών αποτυπωμάτων και ευσεβών πόθων του συγγραφέα. Εκπροσωπούν, τρόπον τινά, την αντίληψή του για τον κόσμο. Πάντως, αν ήταν να προσδιορίσω τη σύνδεσή μου με τη Νίνα, θα έλεγα πως είναι το alter ego μου γιατί, παρόλο που θα μπορούσες να την πεις και αντιήρωα, αντιπροσωπεύει και μια πολυπόθητη ελευθερία – αυτή του να είσαι αυτό που είσαι δίχως επεξηγήσεις κι απολογίες.
Οι αναγνώστες πολύ γρήγορα έδειξαν την αγάπη τους στο βιβλίο σου. Τι πιστεύεις ότι ήταν αυτό που τους έκανε να το αγαπήσουν;
Διαβάζοντας κριτικές και συνομιλώντας με τον κόσμο, νομίζω τελικά πως αυτό που άγγιξε τους αναγνώστες ήταν η ευθύτητα και η ειλικρίνεια του βιβλίου: το γεγονός ότι οι χαρακτήρες δεν ανήκουν σε αρχετυπικά δίπολα, ότι τα γεγονότα εκτυλίσσονται αβίαστα με βάση τις επιλογές των προσώπων, δίχως από μηχανής θεούς, ότι το γκρίζο υπάρχει σε όλους μας και, εν τέλει, ότι αν προσπαθήσουμε κι εμείς λίγο, η φλόγα της ελπίδας δεν θα σβήσει ποτέ. Όπως συνηθίζω να λέω, έγραψα μια ιστορία ανθρώπων για ανθρώπους.
Ποιο είναι το συναίσθημα που νιώθεις όταν βλέπεις ότι οι κόποι τόσων χρόνων απέφεραν καρπούς; Τι εισπράττεις από τον κόσμο;
Η συγγραφή είναι μοίρασμα. Και όταν φτιάχνεις έναν ολόκληρο κόσμο με το μυαλό και την καρδιά σου, όταν έχεις βυθιστεί μέσα του για χρόνια ακολουθώντας τους ήρωές σου, το μοίρασμα αυτό είναι μοναδικό και πολυδιάστατο. Είναι βαθιά συγκινητικό να λαμβάνεις μηνύματα ή να συζητάς με αναγνώστες που έχουν ταξιδέψει με τους χαρακτήρες σου, που έχουν δακρύσει, γελάσει και λυτρωθεί μέσα από τη δουλειά σου. Νιώθω ευγνωμοσύνη, πληρότητα και μια αδημονία που συνεπάγεται την υπόσχεση για συνοχή στην ποιότητα ως ανταποδοτικότητα στο μέλλον.
Τώρα σε τι φάση είσαι; Τι σχέδια έχεις για τη συνέχεια;
Η συγγραφή για μένα είναι ανάγκη, αυτοπροσδιορίζομαι μέσα από αυτή. Έχω ξεκινήσει ήδη το επόμενο βιβλίο μου, και έχω πολυάριθμα άλλα πρότζεκτ που περιμένουν με υπομονή τη σειρά τους. Η μούσα μου είναι η γυναίκα αντιήρωας, που προσπαθεί να ξεφύγει από τα ευνουχιστικά στερεότυπα της κοινωνίας και να διεκδικήσει ελεύθερη τη θέση της στον κόσμο. Δεν θα σας πω περισσότερα, μόνο ότι, αυτή τη φορά, οι θεματικές και το υπόβαθρό θα ταξιδέψουν τον αναγνώστη σε έναν διαφορετικό κόσμο.
Για κλείσιμο θα ήθελα να μου πεις αν έπρεπε ο αναγνώστης να κρατήσει ένα πράγμα από όλο το βιβλίο ποιο θα ήταν αυτό;
Νομίζω πως η ουσία του βιβλίου έγκειται στο ότι τα λόγια, οι πράξεις κι οι προθέσεις μετράνε. Φαινομενικά «διάολος», όπως την αποκαλεί ο περίγυρός της, η Νίνα πορεύεται σε όλη της τη ζωή αναζητώντας την αποδοχή και την αγάπη, προσπαθώντας παράλληλα να κρατήσει το είναι της ατόφιο. Και στη διαδρομή αυτή κάνει λάθη που της κοστίζουν ακριβά και ταυτόχρονα υφίσταται τις συνέπειες των επιλογών των άλλων. Εξού και το ερώτημα στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Μπορείς να συγχωρήσεις, πρώτα τον εαυτό σου, και μετά να ξεχάσεις για να συνεχίσεις;»
Το βιβλίο θα το βρείτε στην σελίδα των εκδόσεων Μεταίχμιο αλλά και σε όλα σχεδόν τα βιβλιοπωλεία.
Την Λίνα Βαρότση την βρίσκετε:
Facebook : Lina Varotsi
Instagram: lina_varotsi
