Η Φωτεινή Καϊοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε Γεωπονία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Τα πρώτα της έργα ήταν παραμύθια και νουβέλες για παιδιά. Από τις εκδόσεις Λαμπρόπουλος κυκλοφόρησε το «Ησυχία… Θα ξυπνήσουν τα νεραϊδικά». Με το παραμύθι «Πλάτανου ψιθυρίσματα» συμμετείχε στην επετειακή παράσταση «Dance love Greece» που ανέβηκε στο Palais de Βeaux Αrts των Βρυξελλών και αφορούσε στην ελληνική παράδοση και τους χορούς. Παραμύθια και διηγήματά της διακρίθηκαν σε διαγωνισμούς και συμπεριλήφθηκαν σε συλλογικές εκδόσεις: «Ο χορός του μολυβιού», «Φτου! Ξελευθερία», «Ήρωες και Έρωτες», «Είχαμε εμείς στη Σμύρνη…», «Ένα δάκρυ με επιθυμίες», «Από-πυρα», «Καλοκαιρινές βουτιές», «Φύλακες ή φυλακές». Η «Συνάντηση με την Κλερ» είναι το πρώτο της μυθιστόρημα και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ανεμολόγιο.
Η Φωτεινή Καϊοπούλου εχει την ικανότητα να ζει μέσα στο ίδιο της το μυθιστόρημα όταν γράφει,προσεγγίζει τους ήρωες με μεγάλη επιτυχία και σε κάνει μέλος της ιστορίας της.
Επιμέλεια συνέντευξης: Βασιλική Ευαγγέλου-Παπαθανασίου
Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ανεμολογιο» το βιβλίο σας με τίτλο «Συναντηση με τη Κλερ». Ποιο ήταν το ερέθισμα που έπλασε στο μυαλό σας την υπόθεση του τελευταίου σας βιβλίου;
Το διάστημα που προηγήθηκε από ένα ταξίδι στη Βουργουνδία, διάβαζα σχετικά με τις θεωρίες των πολλαπλών ενσαρκώσεων και πως κάθε καινούργια, είναι η εξέλιξη των προηγούμενων μέχρι τη θέωση, το τέλειο, την επιστροφή σ΄ ένα μόνιμο «παράδεισο». Με γοήτευσε η ιδέα, όπως και ολόκληρη η Βουργουνδία που απέπνεε κάτι πολύ παλιό ενσωματωμένο στο τώρα. Σαν να είχα εμπρός μου αυτή τη συνέχεια. Τα σατώ, οι αμπελώνες, οι χρονολογίες στα κτίρια και τις επιγραφές στις εισόδους των αμπελώνων, τα πορτραίτα των ευγενών της περιοχής στα μουσεία, δεν χρειάστηκε πολύ να ξεπηδήσει η ιδέα να παντρέψω τις σκέψεις και τα συναισθήματα που γεννήθηκαν. Κι επειδή η γραφή είναι ο τρόπος αλλά και η ανάγκη μου να επικοινωνώ με τον κόσμο, όλα αυτά έγιναν μυθιστόρημα.
Τι υπάρχει όμως κάτω από την επιφάνεια; Τι είδους λεπτομέρειες παρατηρείς, όταν σκύβεις με το μικροσκόπιο πάνω από αυτό που λέμε «φυσιολογική ζωή», και τι θα ανακαλύπταμε, αν μπορούσαμε να δούμε μέσα από τις γρίλιες και τις ρωγμές του καθενός;
Πολύ μεγάλο θέμα αυτό το κάτω από την επιφάνεια. Όλο το «ζουμί» του καθενός μας βρίσκεται εκεί και πραγματικά με εξιτάρει να το παρατηρώ. Κάνουμε τόσο μεγάλη προσπάθεια να στήσουμε μία εικόνα προς τα έξω –μας εκπαιδεύει άριστα το σύστημα σ΄ αυτό– και καθώς περνούν τα χρόνια μας καταλαβαίνουμε πόσο απαραίτητο είναι να γκρεμίσουμε το οικοδόμημα που χτίσαμε και ν΄ αποκαλυφθεί γυμνή η αλήθεια της ψυχής μας. Μόνο σ΄ αυτήν την αλήθεια ισορροπούμε. Κι ας μην περιέχει μονάχα ομορφιές η εικόνα πίσω από τις γρίλιες. Ο πόνος, ο φόβος, η ματαίωση των προσδοκιών, η εκδικητικότητα, είναι κι αυτά δικά μας όσο και να τα απαρνιέται ο εγωισμός που θεριεύει μέσα μας. Δεν είναι εύκολο. Είμαστε άνθρωποι και τίποτα από τα ανθρώπινα δεν χρειάζεται να αποποιούμαστε. Όσο περισσότερο έρχονται στην επιφάνεια κι αποκαλύπτονται, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να αντιστρέψουμε τα κακώς κείμενα. Ας αποδεχτούμε αντί να κουκουλώνουμε, είναι λυτρωτικό να μην υπάρχουν πανοπλίες κι αντί να ψηλαφούμε τις ρωγμές να γιατρεύουμε τις πληγές μας ανοιχτές.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με ένα θέμα όπως οι προηγούμενες ζωές;
Καθώς μεγαλώνω και προσπαθώ να πετάξω από πάνω μου καθετί στερεοτυπικό (οικογενειακό, κοινωνικό, θρησκευτικό) για να πλησιάσω την ουσία, έρχομαι σ΄ επαφή με θεωρίες και φιλοσοφίες που στον ορθολογισμό των νιάτων μου φάνταζαν εξωπραγματικές. Μπορεί να είναι και ο φόβος για το τέλος που μετά τα πενήντα σιγά-σιγά πλησιάζει ή η ανάγκη να πιστέψω ότι δεν είναι αυτό το τέλος. Όσο πιο πολύ ανοίγεται το πνεύμα σε πράγματα μη ορατά και στην αίσθηση της ένωσης και του «ανήκειν» σ΄ αυτό που ονομάζουμε Σύμπαν, τόσο μικραίνουν όσα φαντάζουν δύσκολα και ακατόρθωτα στην καθημερινότητα, σε μια κοινωνική συνθήκη που οδηγεί όλο και περισσότερο στην απογοήτευση. Ακόμη, η ιδέα ότι εξελίσσομαι σε περισσότερες από μία ζωές μου δίνει μια αίσθηση παρηγοριάς – δεν μπορεί, κάποτε θα τα καταφέρω καλύτερα. Υιοθετώ μια στάση πιο θετική και με περισσότερη κατανόηση απέναντι στους ανθρώπους, αποστασιοποιούμαι από την ανάγκη της ύλης, αγαπώ περισσότερο τη φύση, απολαμβάνω τη χαρά με ευκολία, μου αρέσουν όλα αυτά. Νιώθω ότι όσο περισσότερο κατανοώ με την καρδιά και όχι με τον νου τόσο πιο κοντά έρχομαι στην εσωτερική πληρότητα κι αυτή την εμπειρία μου θέλησα να επικοινωνήσω.
Έχετε αναζητήσει ποτέ να βρείτε την προηγούμενη ζωή σας;
Αυτή είναι η ερώτηση-παγίδα; Αστειεύομαι. Ναι, το έχω κάνει, κυρίως μέσα από την ανάλυση των αριθμών και τη θεωρία της αριθμοσοφίας του Πυθαγόρα. Είναι πολύ ανακουφιστική η σκέψη ότι κάποια από εκείνα που με παιδεύουν μέσα μου, δεν είναι αποκλειστικά από το τώρα, είναι εμπρός μου επειδή έχω επιλέξει να τα αντιμετωπίσω και ως εκ τούτου κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Φόβοι και συμπεριφορές που δεν εξηγούνται από τις εμπειρίες της τωρινής ενσάρκωσής μου αλλά και ικανότητες, που μου παρέχουν τη σιγουριά ότι μπορώ να τα καταφέρω. Είμαι βέβαιη ότι υπάρχουν κι ένα σωρό άλλες προσεγγίσεις, αυτή είναι μόνο μία. Πάντως η γραφή είναι ο τρόπος μου να εξελίσσομαι σε μερικές από τις τελευταίες φορές που έρχομαι και ξανάρχομαι…
Η έκδοση είναι πάντα το ζητούμενο;
Δεν ήταν για πολύ καιρό. Αφού η γραφή ικανοποιούσε την ανάγκη μου να εκφραστώ και να απελευθερωθώ από όσα με απασχολούν, δεν έβρισκα τον λόγο όλα αυτά να πρέπει να συναντήσουν ένα κοινό. Ίσως φοβόμουν την έκθεση, ίσως απαξίωνα το ενδιαφέρον για όσα είχα να πω, μπορεί και να μην άντεχα τη σύγκριση. Αναζήτησα λοιπόν την έκδοση όταν πέταξα από πάνω μου αυτές τις αγωνίες και πίστεψα ότι ο καθένας μας οφείλει να δώσει στους ανθρώπους ό,τι έχει και καμία δεν έχει σημασία αν είναι λίγο ή πολύ, σημαντικό ή ασήμαντο, σπουδαίο ή ταπεινό, είναι η δική του προσφορά. Και αν εγώ μπορώ να συγκινούμαι, να ταυτίζομαι, να προβληματίζομαι, να βρίσκω διεξόδους στα βιβλία που διαβάζω, έχω το δικαίωμα να στερήσω –έστω και από έναν άνθρωπο– την πιθανότητα να κάνει το ίδιο με το δικό μου βιβλίο;
Ένυπάρχει και η αγωνία για την τύχη του βιβλίου, όταν φύγει από τα δικά σας χέρια;
Όχι. Όταν αποφάσισα να το αφήσω από τα χέρια μου να πετάξει, το έκανα με εμπιστοσύνη, όπως ακριβώς και με τα παιδιά μου. Χωρίς αγωνία, συνοδευόμενο μόνο με ευχές. Δεν χωράει πια ο έλεγχος στη ζωή μου. Και πιστεύω ότι δικαιώνομαι. Έπεσε σε χέρια που το αγκάλιασαν ζεστά, με σεβασμό κι ευχαριστώ τους εκδότες μου γι΄ αυτό. Αφού η πρόθεση είναι θετική, πιστεύω ότι θα πάει εκεί που πρέπει να πάει, θα βρει το δρόμο του. Μακρινός; Κοντινός; Λεωφόρος ή μονοπάτι, θα φανεί. Κι εγώ θα το στηρίζω, θα το σπρώχνω όταν κολλάει, θα βάζω πλάτη, όπως ακριβώς πράττω και με τα φυσικά παιδιά μου.
Με ποιον ήρωα ήρθατε πιο κοντά;
Οι περισσότεροι που διάβασαν το βιβλίο, ίσως θα με ταυτίσουν με τη σύγχρονη ηρωίδα, τη Φωτεινή που φέρει το όνομα αλλά και τη συγγραφική μου ιδιότητα. Δεν είναι αλήθεια. Όλοι οι ήρωες γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν μέσα μου με την ίδια αγάπη και την ίδια αφοσίωση στην ιδιοσυγκρασία τους. Τους αγαπώ όλους. Ίσως, ένα ψήγμα παραπάνω, όχι πολύ, να συμπαθώ την Κλερ, τη μικρή Βουργουνδή αρχοντοπούλα, γι’ αυτό από την αρχή μου ήταν πιο εύκολο να βρω τη δική της φωνή. Επειδή γράφοντας γι’ αυτήν και στην προσπάθεια να μπω, όπως λέμε, στα παπούτσια της, ήρθα σε επαφή με την ανάγκη του παιδιού για την αγάπη της μάνας του, τη δυσκολία του να δεχτεί την απόρριψή της και το πόσο πιο εύκολο ήταν γι΄ αυτήν να στήσει ένα δικό της παραμύθι για να προστατέψει τη μητέρα από πιθανά αρνητικά συναισθήματα. Μπορεί κάτι πιο προσωπικό, στο βασικό μου υπόβαθρο να γέννησε αυτή την ηρωίδα και μετά μου ήταν πιο εύκολο να το αναπτύξω, να το τραβήξω στα άκρα. Υπήρξε και για μένα σημαντική η συνάντηση με την Κλερ.
Θα θέλατε να μας αποκαλύψετε κάποια στοιχεια για το νέο σας βιβλίο;
Είναι λιγάκι δύσκολο να το κατατάξω σε μια συγκεκριμένη κατηγορία και να το χαρακτηρίσω ως ψυχογράφημα ή μυστηρίου ή με μεταφυσική προσέγγιση. Έχει από όλα. Οι ιστορίες εκτυλίσσονται στη σύγχρονη εποχή και στα τέλη του 18ου αιώνα, αφορούν σε δύο γυναίκες που τις συνδέουν κοινά στοιχεία και τις χωρίζει ο χρόνος και ο τόπος. Κι αν δεχτούμε ότι ο χρόνος είναι εφεύρημα του ανθρώπου και ο χώρος πολύ σχετικός κατά τον Αϊνστάιν, ίσως να μην τις χωρίζει και τίποτα. Εκείνη που είναι αδιαμφησβήτητα κοινή είναι η αγάπη τους για τη γραφή, αφού αποτελεί τη διέξοδό τους από τη μοναξιά και τον τρόπο επικοινωνίας τους με τον κόσμο. Επίσης, κοινή είναι και η άγνωστη φίλη που τις συντροφεύει και τις καθοδηγεί όσο μπορεί, όσο της επιτρέπεται από το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής και τους δικούς της περιορισμούς. Θα καταφέρουν τελικά να συναντηθούν οι δύο γυναίκες, θα βρουν η μια την άλλη, τη μία μέσα στην άλλη, την καθεμία μέσα στον εαυτό της; Σ΄ αυτά τα ερωτήματα θα λάβετε απαντήσεις όταν διαβάσετε το βιβλίο.
Τροφοδοτείτε τα βιβλία σας με τις εμπειρίες της ζωής σας;
Με κάποιο τρόπο, αλλά μπορεί να μην είναι μόνο της τωρινής… Ας σοβαρευτώ. Θεωρώ ότι ο αναγνώστης είναι πανέξυπνος, αντιλαμβάνεται αν γνωρίζω γι’ αυτό που γράφω, μυρίζει το γνήσιο, το αληθινό και το επιβραβεύει. Δε νομίζω ότι θα καταπιανόμουν ποτέ να γράψω για κάτι που με οποιονδήποτε τρόπο δεν με άγγιξε. Ίσως να έχει συμβεί σε κάποιους γύρω μου, στο ευρύτερο περιβάλλον, ακόμη και στο πιο ανοιχτό κοινωνικά, αλλά σίγουρα με κάποιο τρόπο αποτέλεσε βίωμα για μένα. Και όσο η ενσυναίσθησή μου καλλιεργείται τόσο περισσότερες γίνονται αυτές οι εμπειρίες, άρα η απάντηση στην ερώτηση είναι προφανής.
Τι θεωρείτε στη ζωή ότι είναι μοιραίο και τι ελεύθερη επιλογή;
Μοιραίες μπορεί να είναι οι εξωτερικές, ανεξέλεγκτες από εμάς συνθήκες της ζωής μας. Αν γεννηθήκαμε εδώ αντί αλλού, αν έχουμε τους συγκεκριμένους και όχι άλλους γονείς, η χρονολογική συγκυρία της γέννησής μας, τέτοια. Αυτό που συμβαίνει όμως στη ζωή μας, σ΄ αυτήν που μοιραία βρεθήκαμε, όσα ζούμε, τα καθορίζουν οι επιλογές μας. Το ίδιο και την πορεία της. Η δική μας, προσωπική ευθύνη και η ανάληψή της κάθε στιγμή είναι εκείνη που θα μας οδηγήσει σε κάποιο δρόμο, ακόμη κι αν ήταν μοιραία προκαθορισμένη η πορεία. Εννοώ ότι κάποιες φορές, μοιραία γεγονότα μπορεί να επιδράσουν σημαντικά στις αποφάσεις μας και να μας ωθήσουν αλλού, αλλά και πάλι η τελική απόφαση, δική μας είναι και είναι ελεύθερη.
Συνάντηση με την Κλερ» είναι ο τίτλος του μυθιστορήματος της Φωτεινής Καϊοπούλου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ανεμολόγιο.
Φωτεινή Καϊοπούλου
Οπισθόφυλλο:
Το «όνειρο» αποτελεί έναυσμα για το σμίξιμο δύο γυναικών. Η συνάντησή τους φαντάζει αδιανόητη∙ μεσολαβεί μεταξύ τους πολύς καιρός. Η Φωτεινή, γυναίκα σύγχρονης εποχής, μετρά τα βήματα της μοναξιάς στο τώρα και η γραφή αποτελεί το μοναδικό της καταφύγιο. Ταξιδεύει στη Βουργουνδία και έρχεται αντιμέτωπη με τις αγωνίες της, ένα παλιό τετράδιο γεμάτο μυστικά και την αξίωση μιας αρχοντοπούλας να τα φανερώσει.
Η Κλερ, από την κοινωνία των ευγενών της Γαλλίας του 18ου αιώνα, πραγματοποιεί το κάλεσμα. Πνεύμα ανήσυχο, απαιτεί επίμονα να βγει στο φως η ιστορία της οικογένειας, για να εκπληρωθεί η υπόσχεση που είχε δώσει στον πατέρα και τη γενιά της.
Τι συνδέει άραγε τη Φωτεινή με την Κλερ; Θα καταφέρουν ν’ ανταμώσουν και να αντιληφθούν τι μπορεί να προσφέρει η μία στην άλλη; Υπάρχει μήπως κάποιος που μπορεί να τις βοηθήσει να κατακτήσουν τη Γνώση;
