Ήμασταν έτοιμοι να συνεχίσουμε το αφιέρωμα, που ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα στο MAXMAG, για τον Λάκη Λαζόπουλο. Μέχρι που η τραγωδία χτύπησε έναν άλλον αγαπημένο κωμικό, μάλλον τον πιο αγαπημένο, τον μέγιστο Χάρρυ Κλυνν. Η είδηση του χαμού του Βασίλη Τριανταφυλλίδη -όπως ήταν το πραγματικό του όνομα- σε ηλικία 78 ετών έσκασε σα βόμβα στα κανάλια αλλά και στα σπίτια των ανθρώπων που μεγάλωσαν ή έστω έζησαν με τη σάτιρά του στο θέατρο, στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο. Έτσι, προκειμένου να τιμήσουμε την μνήμη του, δημόσια και δημοσιογραφικά, θα ασχοληθούμε σε αυτό το άρθρο με τις καλλιτεχνικές επιρροές του λατρεμένου κωμικού προς τον άνθρωπο του αφιερώματος, Λάκη Λαζόπουλο. Σίγουρα μία απλή αναφορά στο έργο και το βίο του μεγάλου καλλιτέχνη δεν είναι επουδενί αρκετή, για να καλύψουμε το φαινόμενο “Χάρρυ Κλυνν”. Ωστόσο θα παραθέσουμε με κάθε σεβασμό την ελάχιστη μνεία στον άνθρωπο που μας έμαθε να γελάμε και να σκεφτόμαστε.
Οι δύο μεγάλοι κωμικοί συναντήθηκαν κυριολεκτικά και καλλιτεχνικά πολλές φορές. Η πορεία τους δεν ήταν ακριβώς παράλληλη, καθώς ο Χάρρυ Κλυνν ανήκε σε προηγούμενη γενιά καλλιτεχνών. Γι’ αυτό και το ζήτημα που τίθεται προς εξέταση είναι το αν και κατά πόσο ο Χάρρυ επηρέασε τον Λάκη. Η απάντηση μοιάζει να είναι προφανής…και είναι. Αξίζει όμως να δούμε πιο προσεκτικά τα “κωμικά διδάγματα” του ενός προς τον άλλον και πώς αυτά εφαρμόστηκαν.
Χάρρυ Κλυνν: τα πρώτα βήματα
Ο Χάρρυ Κλυνν ξεκίνησε την λαμπρή του πορεία στην κωμωδία όχι στην Ελλάδα, αλλά στην Αμερική. Εκεί υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους του stand-up comedy. Μετά από δέκα χρόνια μιας αρκετά αξιόλογης πορείας στο εξωτερικό, αποφάσισε να επιστρέψει στην πατρίδα του. Είχε καριέρα και την παράτησε; Κάτι τέτοιο δε θα έκανε εντύπωση σε όσους έχουν περάσει πολλά χρόνια στο εξωτερικό. Ειδικά οι καλλιτέχνες εγκαταλείπουν τον τόπο τους, μόνο και μόνο για να ανακαλύψουν την ελληνικότητά τους. Αυτό το ιδιαίτερο στοιχείο του πολιτισμού και της ιστορικής και συλλογικής συνείδησής τους, που εν τέλει τους καλεί να επιστρέψουν.
Μετά από κάποιες αποτυχημένες πρώτες προσπάθειες να προσεγγίσει το ελληνικό κοινό, αποφασίζει να στραφεί προς την ακουστική σάτιρα. Το 1977 προτείνει συνεργασία στην EMI-Columbia με σκοπό την ηχογράφηση και κυκλοφορία ενός σατιρικού δίσκου. Το πείραμα αυτό όχι μόνο πέτυχε καλλιτεχνικά για την ανάδειξη της κωμικής δεινότητας του Χάρρυ Κλυνν, αλλά αποτελεί ακόμη και σήμερα μία τεράστια εμπορική επιτυχία για την δισκογραφική εταιρεία. Οι δίσκοι συμπεριελάμβαναν σύντομους χιουμοριστικούς μονολόγους και συνομιλίες των δύο, όπου ο αγαπημένος κωμικός αναλάμβανε διαφόρους ρόλους. Πλέον το είδος έχει σχεδόν εκλείψει. Ίσως τη μόνη εξαίρεση να αποτελεί ο Σίλας Σεραφείμ με τα σύντομα μονόστιχά του στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ. Επίσης μια πιο εκσυγχρονισμένη μορφή σάτιρας υπάρχει εδώ και χρόνια στο Real.fm με την εκπομπή της Ελληνοφρένειας.
Αυτά ήταν λίγα λόγια για τα πρώτα βήματα και τις πρώτες επιτυχίες του Βασίλη Τριανταφυλλίδη στη σάτιρα. Η μεγαλύτερη επιρροή του προς τον Λάκη Λαζόπουλο εντοπίζεται αργότερα, στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Εμείς φυσικά θα ασχοληθούμε με το τελευταίο μέσο, που ενσωμάτωσε τα άλλα δύο, την τηλεόραση.
Τηλεοπτική σάτιρα: δρόμοι παράλληλοι
Το 1990 και για τέσσερις συνεχείς χρονιές παρουσίαζε στον ΑΝΤ1 την εκπομπή «Harry Klynn Special Shows». Η δημοφιλής σατιρική σειρά είχε παρόμοιο τηλεοπτικό φορμά με αυτό των Δέκα Μικρών Μήτσων του Λάκη Λαζόπουλου. Αποτελούνταν από μικρά κωμικά σκετς με τον ίδιο τον Κλυνν σε διάφορους ρόλους, αντρικούς και γυναικείους, οι οποίοι εμφανίζονταν περιοδικά. Επίσης παρωδούσε συχνά μέσω της μίμησης πρόσωπα του δημόσιου βίου, από τον Κωνσταντίνο Καρμανλή ως τον Λευτέρη Πανταζή. Μάλιστα ο Λάκης Λαζόπουλος είχε ομολογήσει σε μία τηλεοπτική τους συνάντηση πως από τον Κλυνν αντέγραψε την προφορά και τον τρόπο ομιλίας του πρώην πρωθυπουργού. Κάποιοι από τους ρόλους του Harry Klynn Special Shows ήταν ήδη γνωστοί κι επιβίωσαν των διαφορετικών μέσων. Για παράδειγμα, ο χαρακτήρας του βοσκού Τραμπάκουλα, που πρωτοεμφανίστηκε στην ταινία του “Αλλαλούμ”, ήταν βασικός ρόλος στην τηλεοπτική εκπομπή και στη θεατρική του επιθεώρηση αργότερα.
Στο ίδιο κανάλι το 1995 ο μεγάλος κωμικός παρουσίασε ένα one man show 10 επεισοδίων με το όνομα «Πολίτης Κλυνν». Σ’ αυτό υποδυόταν τον παρουσιαστή ενός τηλεπαιχνιδιού, στο οποίο μοίραζε δώρα και διαδρούσε με το κοινό, άλλες φορές με αφορμή την επικαιρότητα και άλλες φορές μέσα από ευφυή λογοπαίγνια και ανέκδοτα. Το show διάνθιζαν πάλι σατιρικά σκετσάκια και σατιρικά τραγούδια.
Με παρόμοιο τρόπο πορεύθηκε και ο Λάκης Λαζόπουλος στο τηλεοπτικό χώρο. Μέσα από τους πολλούς Μήτσους είχε την ευκαιρία να εκθέσει και να σατιρίσει πολλές και ετερόκλητες μεταξύ τους πτυχές της ελληνικής κοινωνίας. Από τον Καρδιτσιώτη Μήτσο ως την κυρία των βορείων προαστίων και από τον Σαλονικιό Παοκτσή ως τον αστυνόμο Μήτσο, ο Λάκης δεν αφήνει πέτρα που να μη σηκώσει! Κανείς δεν είναι ασήμαντος ή ανάξιος της σάτιράς του.
παρενδυσία: οι απόγονοι της αριστοφανικής κωμωδίας
Στο σημείο αυτό οφείλουμε να τονίσουμε μία μάλλον παραγκωνισμένη πλευρά της κωμωδίας των δύο καλλιτεχνών. Τόσο ο Χάρρυ όσο και ο Λάκης συνιστούν τους πιο επιτυχημένους και αναγνωρισμένους cross-dresssers της ελληνικής τηλεόρασης. Ο όρος παρενδυσία περιγράφει την εμφάνιση με ρούχα, αξεσουάρ και καλλωπισμό που παραδοσιακά αρμόζουν στα άτομα του αντίθετου φύλου. Φυσικά οι παραστατικές τέχνες στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένες με την τακτική αυτή, ήδη από το αρχαίο θέατρο. Καθώς με την πάροδο του χρόνου οι γυναίκες απέκτησαν πρόσβαση στη σκηνή, η πρακτική της παρενδυσίας συνεχίστηκε στο θέατρο, εισέβαλλε αργότερα στον κινηματογράφο και την τηλεόραση για κωμικούς λόγους. Οι δύο καλλιτέχνες δε δίστασαν ποτέ να υποδυθούν τα διαφορετικά σεξουαλικά και κοινωνικά φύλα, παρωδώντας τα στερεότυπα και χαρίζοντας φυσικά άφθονο γέλιο στο κοινό τους.
Κριτική για τις πολιτικές θέσεις
Δυστυχώς και οι δύο καλλιτέχνες έχουν κατηγορηθεί κατά καιρούς για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Και οι δύο σχολίαζαν τα πρόσωπα και τα γεγονότα της πολιτικής επικαιρότητας από την αριστερή προοπτική, αυτήν που θεωρούσαν πιο δίκαιη, πιο δημοκρατική. Και υπήρξαν συγκυρίες που τους στιγμάτισαν. Συγκεκριμένα ο Χάρρυ Κλυνν προς το τέλος της καριέρας του κατηγορήθηκε πως έγινε πιο συντηρητικός και πως υποστήριζε πλέον τη Νέα Δημοκρατία. Η υποψηφιότητά του για δήμαρχος της Καλαμαριάς, την οποία στήριξε η δεξιά παράταξη, καθώς και η σκληρή σάτιρα που άσκησε απέναντι στο ΠΑΣΟΚ και τον τότε πρόεδρο και πρωθυπουργό της χώρας, Γιώργο Παπανδρέου, ήταν δύο καλές αφορμές για την αμφισβήτηση των πολιτικών ιδεών του εκλιπόντος κωμικού. Ο ίδιος αμφισβήτησε έντονα αυτές τις απόψεις και υποστήριξε πως παραμένει ιδεολογικά αριστερός.
Πολύ μεγαλύτερο, όμως, ήταν το πλήγμα που δέχτηκε ο Λάκης Λαζόπουλος κατά τα τελευταία χρόνια της εκπομπής του Αλ Τσαντίρι Νιουζ. Κατηγορήθηκε από μεγάλο μέρος του κοινού και του τύπου για την κατάφωρη στήριξή του προς τον Αλέξη Τσίπρα. Πολλοί είπαν ότι εκμεταλλεύτηκε τη δημοτικότητά του, για να προπαγανδίσει την εκλογή του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Με αυτό το ζήτημα θα ασχοληθούμε εκτενέστερα μία άλλη φορά…
Πολιτική σάτιρα: όχι μόνο για να γελάμε…
Το βασικότερο και σημαντικότερο κοινό στοιχείο της κωμωδίας του Χάρρυ Κλυνν και του Λάκη Λαζόπουλου-με το οποίο και θα κλείσουμε το σύντομο άρθρο μας-είναι η βαθιά τους γνώση για την ανθρώπινη συνθήκη. Το κοινωνικό γίγνεσθαι και η εστίαση στα κακώς κείμενα της σύγχρονης πολιτικής ζωής ήταν πάντα το πλαίσιο των κειμένων τους. Η θεματολογία τους προσδίδει στο χιούμορ έναν βαθύ κοινωνικό προβληματισμό. Με αυτόν τον τρόπο το γέλιο γίνεται σκέψη και η αίσθηση πνεύμα. Καταγράφεται στη συνείδηση και γεννά ήθος.
Γι’ αυτό κι ο Χάρρυ Κλυνν θα παραμείνει ζωντανός τόσο στη μνήμη του κοινού του όσο και στη διαχρονικότητα των κειμένων του. Το έργο του Λάκη μένει να κριθεί στο μέλλον συνολικά. Ελπίζουμε να συνεχίσει για πολλά χρόνια ακόμα…
Καλό παράδεισο, Βασίλη. Είσαι αναντικατάστατος.
Αφήνουμε εδώ ένα απόσπασμα από την τελευταία τηλεοπτική συνάντηση Λαζόπουλου Κλυνν:
Πηγές:
www.wikipedia.gr
«Χάρρυ Κλυνν, Σπεσιαλίστας της σάτιρας, 70 ετών», άρθρο-συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στο BHMAMEN, τεύχος 52, σελ. 78-79, Ιούλιος 2010.