Με αφορμή την γενέθλια ημερομηνία του Μολιέρου, 15 Ιανουαρίου 1662, ετοιμάσαμε για εσάς ένα αφιέρωμα στον μεγάλο Γάλλο δραματουργό με τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του,την πλούσια εργογραφία του, τις πηγές της έμπνευσής του και τις πιο σύγχρονες σκηνοθεσίες των έργων του.
Bιογραφία Μολιέρου
Ο Jean-Baptiste Poquelin γεννήθηκε στο Παρίσι στις 15 Ιανουαρίου του 1622. Η οικογένεια του ανήκε στην αστική τάξη και ήταν αρκετά ευκατάστατη. Ο πατέρας του ήταν ταπετσιέρης του βασιλιά, αξίωµα που ευελπιστούσε να κληρονοµήσει στο γιο του. Ο Μολιέρος αντιμετωπίζει τον θάνατο πολύ νωρίς χάνοντας αδέρφια και μητέρα σε πολύ τρυφερή ηλικία.
Η μόρφωση του προέρχεται από Ιησουίτες δασκάλους στα καλύτερα σχολεία της γαλλικής πρωτεύουσας. Σπούδασε στο κολέγιο της Clermont και μετά νοµική στην Ορλεάνη. Στη διάρκεια των πανεπιστηµιακών του σπουδών αρχίζει να συναναστρέφεται µε τους φιλελεύθερους. Αργότερα, αποφάσισε να ακολουθήσει την καριέρα του κωµικού. Έχοντας ήδη συνδεθεί µε την ηθοποιό Madeleine Bejart, η οποία είναι αυτή που ενίσχυσε την αγάπη του για το θέατρο, εγκαταλείπει το επάγγελμα του δικηγόρου και συγκροτεί µαζί της το θίασο Illustre Théâtre, ο οποίος είναι ο τρίτος θίασος που εδρεύει στο Παρίσι και με το ψευδώνυµο ‘’Μολιέρος’’ διευθύνει τον θίασο του.
Παίζει κωµωδίες της μόδας και χωρίς να έχει την οικονομική στήριξη του πατέρα του αποτυγχάνει και φυλακίζεται για χρέη. Από το 1645 έως το 1658 περιοδεύει µε το θίασο του στον οποίο είναι ταυτόχρονα ηθοποιός, διευθυντής και συγγραφέας. Εκείνη την εποχή η εκκλησία προσπαθεί να πετύχει την απαγόρευση των θεατρικών παραστάσεων των πλανόδιων ομάδων αλλά ο θίασος του Μολιέρου καταφέρνει να επιβιώσει έχοντας την στήριξη σημαντικών ανθρώπων όπως ο πρίγκηπας του Κοντί. Όμως μετά την στροφή του πρίγκηπα προς τον χριστιανισμό ο θίασος του Μολιέρου αναγκάζεται να επιστρέψει στο Παρίσι. Οι παραστάσεις στο θέατρο Petit Bourdon είναι πλέον γεγονός και κάτω από την εποπτεία του Φίλιππου της Ορλεάνης.
Το πρώτο μεγάλο σκάνδαλο στην ζωή του δημιουργείται όταν παίρνει την απόφαση να έρθει εις γάμου κοινωνίαν με την 20 χρόνια μικρότερη του, Αρμάντ Μπεζάρ, την μικρή αδερφή της Μαντλέν που αργότερα θα αποκαλυφθεί ότι ήταν κόρη της.Το κοινό αντιδρά σε αυτήν του την επιλογή αλλά εκείνος αποκτά μαζί της τρία παιδιά από τα οποία θα ζήσει μόνο το ένα.
Ο Μολιέρος πλέον έχει την εύνοια του βασιλιά Λουδοβίκου του ΙΔ΄ και λαμβάνει σταθερό επίδομα όπως και όλοι οι άνθρωποι του θεάτρου εκείνη την περίοδο. Ο βασιλιάς τον έχει υπό την προστασία του και δεν πτοείται από την αντίδραση των θρησκόληπτων οι οποίοι είναι εναντίον του λόγω των τολμηρών του έργων.
Το 1671 η συνεργάτιδα του και παλιά ερωμένη του Μαντλέν Μπεζάρ φεύγει από την ζωή. Παρ όλη την σημαντική απώλεια του δεν βυθίζεται στην θλίψη και συνεχίζει να προσφέρει σημαντικά έργα στην παγκόσμια δραματουργία μέχρι το 1673 όπου και έρχεται το τέλος ενός αξέχαστου δημιουργού. Ο Μολιέρος δεν πέθανε, όπως πιστεύεται, πάνω στη σκηνή. Κατά τη διάρκεια στης παράστασης «Ο κατά φαντασίαν ασθενής» κατέρρευσε στην σκηνή βήχοντας και αιμορραγώντας και παρά τις πιέσεις του βασιλιά Λουδοβίκου XIV για ξεκούραση, εκείνος συνέχισε να παίζει μέχρι το τέλος του έργου. Ύστερα από αυτό κατέρρευσε ξανά έχοντας μεγαλύτερη αιμορραγία αυτή τη φορά και πέθανε λίγες ώρες αργότερα στο σπίτι του. Ενταφιάστηκε χωρίς χριστιανική κηδεία και όντας ηθοποιός απαγορευόταν εκ νόμου να ταφεί στο ιερό χώμα ενός νεκροταφείου. Η σύζυγός του ζήτησε από το βασιλιά Λουδοβίκο XIV να επιτρέψει μια απλή τελετή αργά τη νύχτα. Εκείνος δέχτηκε και ο Μολιέρος τοποθετήθηκε στο μέρος του νεκροταφείου που προοριζόταν για τα αβάπτιστα βρέφη. Σε εκείνη την μυστική κηδεία παραβρέθηκαν πάνω από 800 άτομα. Το 1792 τα οστά του μεταφέρθηκαν στο μουσείο μνημείων της Γαλλίας και το 1817 μεταφέρθηκαν στο νεκροταφείο Le Père Lachaise.
Επιρροές Μολιέρου
Το έργο του Μολιέρου (1622-1673) επηρέασε την ιστορία του δυτικού θεάτρου, τόσο στη σκηνική πρακτική όσο και στη δραματουργία. Είναι ένα από τα τελευταία μεγάλα παραδείγματα ενός είδους θεατρικού ανθρώπου, που δεν υπάρχει πια στις μέρες μας. Είναι γνωστό πως ο Μολιέρος, εκτός από θεατρικός συγγραφέας υπήρξε και σκηνοθέτης και ηθοποιός . Αυτή η επισήμανση δεν έχει απλώς αθροιστική σημασία, αλλά έχει και μια άμεση συνέπεια, που ξεκινά από το ίδιο το κείμενο.
Την µεγάλη του οφειλή στους ιταλούς κωµικούς ο Μολιέρος δεν την αρνήθηκε ποτέ. Τους είχε πράγµατι παρατηρήσει µε µεγάλη προσοχή και θαυµασµό τουλάχιστον από το 1658, όταν έφτασε στο Παρίσι µε την troupe του, που αποτελούσε το Illustre Théatre, και µοιράστηκε µε τους Ιταλούς το θέατρο του Hotel du Petit-Bourbon µέχρι το 1660. Από το 1662 η συγκατοίκηση θα συνεχιστεί στο θέατρο του Palais-Royal και αυτή η συµβίωση θα παίξει µεγάλο ρόλο στη διαµόρφωση του Μολιέρου.Το πιο σηµαντικό δείγµα επίδρασης είναι όµως ο Ταρτούφος, ο οποίος επινοήθηκε από τον Biancolelli (Αρλεκίνο) και τον Fiorilli (Σκαραµούς) την ίδια περίοδο που και ο Μολιέρος τον παρουσίασε. Ο Μολιέρος βασίστηκε στους τύπους των Ιταλών και της ιταλικής παράδοσης εµπλουτίζοντας το έργο του µε διαφορετικές αποχρώσεις και
υποβλητικότερους στίχους, όπως έκανε αργότερα και µε τον Ντον Τζοβάνι.
Η κωµωδία µπαλέτο αποτέλεσε μεγάλο µέρος στο έργο του Μολιέρου. Η οποία κατηγοριοποιείται στις: “φάρσες” και “οι µεγάλες κωµωδίες”. Μερικά έργα είναι “Οι θυµωµένοι”1661), “Υποχρεωτικός γάµος”(1664) και “Η πριγκίπισσα της Ελίντας”. Ο ρυθµός αυτών δεν επιβραδύνεται κατά τη διάρκεια των χρόνων. Αυτά τα είδη δίνουν ευχαρίστηση στον Μολιέρο. Στο θέµα αυτό ο Μολιέρος αναφέρει ότι ο αριθµός των αρίστων χορευτών ήταν πολύ µικρός, χώρισαν τις εισόδους αυτού του µπαλέτου και είχαν την γνώµη να τις βάλουν στις αλληλεπιδράσεις της κωµωδίας. Η κωµωδία µπαλέτο δηµιουργήθηκε από την ιδέα να µην φτιαχτεί ένα µόνο πράγµα. Όταν δηµιουργήθηκε η κωµωδία µπαλέτο, ο Μολιέρος προσπαθούσε να την προσεγγίσει πιο κοντά στις κωµωδίες του Πλάτωνα, του Terence, και µε την ένωση µουσικής, χορού και ποίησης όπως και του Αριστοφάνη. Αυτό που ωθεί τον συγγραφέα να αναδηµιουργήσει την παντοµίµα είναι η ενσωµάτωση του χορού στην θεατρική πράξη, η ανάγκη του να εκφράζει και να ενδυναµώνει η µουσική το συναίσθηµα.Η παντοµίµα θα έχει τη θέση της στο έργο του Μολιέρου. Ο Μολιέρος ασχολείται µε την παραµικρή λεπτοµέρεια των κουστουµιών και της διακόσµησης. Επίσης ο πρόλογος “Της αγάπης γιατρός” στην κωµωδία έχει µόνη της τον λόγο τουλάχιστον στην αυθεντική έκδοση. Στο τέλος η κωµωδία είναι αυτή που έρχεται και “προτείνει” στη µουσική και στο µπαλέτο να σταµατήσουν τη διαµάχη µεταξύ τους.
Εργογραφία Μολιέρου
Ο Μολιέρος κατόρθωσε να φέρει την κωµωδία σε ίση θέση µε την τραγωδία. Όμως τελικά τα έργα του που έχουν μείνει ως αριστουργήματα, είναι τα πιο πικρά και θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τραγικωμωδίες, καθώς επίσης και ως προμήνυμα πρωτοποριακών μορφών θεάτρου, όπως το θέατρο παραλόγου, που κάνουν την εμφάνιση τους τον 20ο αιώνα. Η τριπλή ιδιότητά του, ως συγγραφέα, σκηνοθέτη και ηθοποιού, επηρέασε τα έργα του, κατασκευάζοντας θεατρικά κείμενα τα οποία συνυπολόγιζαν την σκηνοθεσία και την ερμηνεία των ηθοποιών. Η επιβίωση του θιάσου απαιτούσε την συγγραφή και το ανέβασμα πολλές φορές τριών και τεσσάρων έργων μέσα στην ίδια χρονιά.
- · Το 1645 γράφει την πρώτη φάρσα σε μία πράξη, Ο ιπτάμενος γιατρός (Le Médecin volant) σε πεζό λόγο. Ο ψευτογιατρός “πετιέται” από το ένα σημείο στο άλλο, αλλάζοντας συνέχεια κοστούμι και υποκρινόμενος δυο διαφορετικά πρόσωπα. Ο γρήγορος ρυθμός και η σταδιακά κορυφούμενη αγωνία για την αποκάλυψη της απάτης, σε συνδυασμό με τα ακροβατικά τεχνάσματα που απαιτούνται για τις διαδοχικές μεταμφιέσεις ζωηρεύουν τις επιγραμματικές σχεδιασμένες σκηνές, αφήνοντας πάντα μεγάλο περιθώριο για αυτοσχεδιασμούς.
- · Το 1650 γράφει μία ακόμη φάρσα σε μία πράξη και πεζό λόγο, Η ζήλια του μουντζούρη (La Jalousie du barbouillé) η οποία εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1819. Η υπόθεση συναντάται σε ένα μύθο από το “Δεκαήμερο του Βοκκάκιου”. Τα πρόσωπα είναι στερεότυποι χαρακτήρες φάρσας και πολλές σκηνές περιγράφονται επιγραμματικά αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο για αυτοσχεδιασμούς.
- · Ο 1655 γράφει την κωμωδία σε πέντε πράξεις και έμμετρο λόγο Ο ασυλλόγιστος (L’Étourdi ou les Contretemps). Μια σύνθεση από πολλές μικρές ίντριγκες που τις επινοεί ο υπηρέτης Μασκαρίλο για χάρη του ερωτευμένου, αλλά άπειρου αφεντικού του, του Λήλιου. Μήλο της έριδος μια νέα κοπέλα, σκλάβα του Τρουφαλδίνου, που θέλει να την πουλήσει σε έναν από τους δύο. Όλο το έργο εκθέτει τις επινοήσεις του πονηρού υπηρέτη και τις αντίστοιχες γκάφες του νεαρού αφέντη του.
- · Το 1656 στις 16 Δεκεμβρίου μία ακόμη κωμωδία σε πέντε πράξεις και έμμετρο λόγο Τα ερωτικά πείσματα (Le Dépit amoureux) και αποτελεί απόδειξη για την επιρροή που δέχεται από το ιταλικό θέατρο.
- · Το 1659 εμφανίστηκε το έργο του Οι γελοίες κομψές κυρίες (Les Précieuses ridicules), το οποίο έκανε θραύση και κέρδισε αμέσως την εμπιστοσύνη του βασιλιά. Πρόκειται για μία κωμωδία σε μία πράξη και πεζό λόγο η οποία σατιρίζει την επιτηδευμένη γλώσσα και τους εξεζητημένους τρόπους ορισμένων διανοουμένων του καιρού του.
- · Το 1660 η επιτυχία συνεχίζεται με το Σγαναρέλος ή ο κατά φαντασία κερατάς (Sganarelle ou le Cocu imaginaire), κωμωδία σε μία πράξη και έμμετρο λόγο, διακωμωδεί της συνέπειες της ζήλειας και των βιαστικών συμπερασμάτων μέσα από την ζωή του Σγαναρέλου, τον οποίο ενσαρκώνει ο ίδιος.
- · Το 1661 ο Μολιέρος δημιουργεί μία νέα θεατρική μορφή με το έργο Οι εκνευριστικοί (Les Fâcheux). Πρόκειται για μία κωμωδία-μπαλέτο σε τρεις πράξεις και έμμετρο λόγο, η οποία συνδυάζει πλοκή με μουσική, χορό με λόγια και ένα είδος υποκριτικής που πλαισιώνεται από επαγγελματίες ηθοποιούς και χορευτές. Η κωμωδία γίνεται με την συμβολή του χορογράφου, χορευτή και συνθέτη Πιερ Μπωσάμ και του συνθέτη και χορευτή Ζαν- Μπατίστ Λιλύ.
- · Το 1662 η επόμενη πολύ μεγάλη επιτυχία ήταν το θεατρικό έργο Το σχολείο των γυναικών (L’École des maris) κωμωδία σε τρεις πράξεις και έμμετρο λόγος η οποία κριτικάρει την θέση της γυναίκας εκείνη την εποχή καθώς και τον χριστιανικό γάμο. Ο Αρνόλφ, ο κεντρικός πρωταγωνιστής, είναι ένας σαραντάρης άνδρας που έχει πάρει υπό την προστασία του τη μικρή Αγνή από τη γέννησή της. Έχοντας αποκτήσει έμμονη ιδέα ότι η σύζυγος που θα αποκτήσει κάποια στιγμή θα τον απατήσει, αποφασίζει να μεγαλώσει την Αγνή έτσι ώστε, όταν φτάσει σε ηλικία γάμου, να την παντρευτεί και να μην έχει τέτοιες έγνοιες. Γι’ αυτό το λόγο τη στέλνει σε μοναστήρι. Η Αγνή όμως ερωτεύεται τον Οράτιο κι έτσι με τη σειρά της παριστάνει στον Αρνόλφ την καλή και πειθήνια σύζυγο, ενώ ταυτόχρονα σχεδιάζει το μέλλον της με τον Οράτιο. Ο βασιλιάς, βλέποντας την μεγάλη επιτυχία του Μολιέρου, άρχισε να τον ενισχύει οικονομικά αλλά ξεκινούν και οι σφοδρές επιθέσεις από τους εχθρούς του.
- · Το 1663 Η κριτική του σχολείου των γυναικών (La Critique de l’école des femmes), κωμωδία σε μία πράξη και πεζό λόγο, έρχεται να δώσει απάντηση στους επικριτές του. Οι ηθοποιοί εκφράζουν την γνώμη τους για το θεατρικό Σχολείο Γυναικών, άλλοι υπέρ και άλλοι κατά, και μιλούν για την υπεροχή της κωμωδίας σε σχέση με την τραγωδία.
- · Το 1663 Ο αυτοσχεδιασμός των Βερσαλλιών (L’Impromptu de Versailles),κωμωδία σε μία πράξη σε πεζό λόγο, ανήκει στην κατηγορία του θέατρο εν θεάτρω.
- · Το 1664 συνεχίζει με την κωμωδία σε μία πράξη και πεζό λόγο Ο γάμος με το στανιό (Le Mariage forcé) και με την Η πριγκίπισσα της Ελίδας (La Princesse d’Élide).Την ίδια χρονιά με το Ταρτούφος ή ο απατεώνας (Tartuffe ou l’Imposteur) γνωστότατη κωμωδία, που έχει σαν τίτλο το όνομα του κυριότερου χαρακτήρα της. Αμέσως προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Ο κλήρος αναγνώρισε το ίδιο του το πρόσωπο πίσω από την οξύτατη σάτιρα κατά της θρησκοληψίας και της υποκρισίας και -με την συμπαράσταση της βασιλομήτορος- δεν δίστασε με διάταγμα που εξέδωσε ο Αρχιεπίσκοπος των Παρισίων να απαγορεύσει ρητά στους πιστούς της Μητροπόλεώς του “να διαβάσουν ή να ακούσουν να απαγγέλλεται η εν λόγω κωμωδία είτε δημόσια, είτε ιδιωτικά, επί ποινή αφορισμού”. Παρά τις αιτήσεις του προς τον Λουδοβίκο, τις περικοπές που έκανε στο έργο του και την προσωρινή αλλαγή του τίτλου, μεσολάβησαν 5 χρόνια προσπαθειών, έντονων απογοητεύσεων και αφορισμών, ώσπου να επιτραπεί τελικά στον Μολιέρο να το παρουσιάσει (χωρίς περικοπές) στις 5 Φεβρουαρίου του 1669. Η επιρροή της κωμωδίας αυτής είναι τόσο σημαντική, που οδήγησε στο να χαρακτηρίζεται κάποιος ταρτούφος, όταν παρουσιάζει υποκριτική συμπεριφορά και φαρισαϊσμό.
- · Το 1665 ο Μολιέρος εμφανίζεται με το Ο έρωτας γιατρός (L’Amour médecin). Ο Adraste είναι ερωτευμένος με την όμορφη Isidore. Υπάρχει όμως και ο Dom Pedro από τη Σικελία, ο οποίος σκοπεύει να την παντρευτεί .Ο Adraste πηγαίνει τακτικά κάτω από τα παράθυρα των κοριτσιών, αλλά ποτέ δεν μίλησαν. Όμως στα μάτια της όμορφης Isidore φαίνεται πως τον αγαπάει τόσο πολύ. Ο Adraste ζητάει από τον υπηρέτη του να τον βοηθήσει να κατακτήσει την όμορφη κοπέλα αλλά και να απαλλαγεί από τον Σικελό που ζηλεύει. Την ίδια χρονιά ανεβάζει την έμμετρη πεντάπρακτη κωμωδία Δον Ζουάν ή Το πέτρινο φαγοπότι (Dom Juan ou le Festin de pierre). Με αφετηρία τον θρυλικό λογοτεχνικό μύθο του Δον Ζουάν, ο Μολιέρος στηλιτεύει την κοινωνική συμπεριφορά της άρχουσας τάξης της εποχής του, μιας τάξης εθισμένης στην υποκρισία, την ακολασία, τον έκλυτο βίο και την απάτη, μιας τάξης που έχει αναγάγει όλες τις διαστροφές της μόδας σε αρετές. Ο τρόπος γραφής του επιτρέπει την ανελέητη κριτική της αυλής και της υψηλής κοινωνίας και ξεσηκώνει αντιδράσεις από την πλευρά των θρησκόληπτων.
- · Το 1666 ο Μολιέρος εξέδωσε την πιο πικρή του κωμωδία Ο Μισάνθρωπος (Le Misanthrope). Μέσω του Αλσέστ, του πρωταγωνιστή του Μισάνθρωπου, ο Μολιέρος εκφράζει την απέχθεια του προς την υποκριτική ευγένεια και κολακεία της αυλής και των σαλονιών του Παρισιού. Απέναντι στο ψέμα και την υποκρισία ο Αλσέστ στέκεται μόνος και αγέρωχος, ένας Μισάνθρωπος που αρνείται να συμβιβαστεί και να διαβρωθεί από την σαθρή αυτή κοινωνία της χυδαιότητας και του αμοραλισμού. Περιθωριακός ώστε να μπορέσει “να ζήσει ως τίμιος άνθρωπος”. Την ίδια χρονιά παρουσιάζει και Ο γιατρός με το στανιό (Le Médecin malgré lui). Μία τρίπρακτη κωμωδία που εντυπωσιάζει λόγω της τεχνικής και του περιεχομένου. Σατιρίζει τις ιατρικές πρακτικές της εποχής, θέμα που απασχολούσε ιδιαιτέρως τον Μολιέρο σε όλη του την ζωή, τις θεραπείες ανίατων ασθενειών και τους θρησκόληπτους. Παρόλη την ελαφρότητα και την διασκέδαση που προσφέρει το έργο μέσω της φάρσας εκείνος καταφέρνει πάλι να κάνει την κριτική του στην υποκρισία δίχως να κατηγορηθεί αυτή την φορά.
- · Το 1668 ο Μολιέρος αυτή την φορά ανεβάζει τρία έργα. Στην τρίπρακτη κωμωδία Αμφιτρύωνας (Amphitryon) χρησιμοποιεί τα δοκιμασμένα μοτίβα τόσο της αυτοσχέδιας κωμωδίας όσο και της προγενέστερης λόγιας ελληνικής και λατινικής θεατρικής παράδοσης. Το τρίπρακτο έργο του Ζωρζ Νταντέν ή Ο αμήχανος σύζυγος (George Dandin ou le Mari confondu) παρόλο που είναι κωμωδία κρύβει μέσα του το τραγικό σχολιάζοντας την έλλειψη ηθικής του ανθρώπου και την ταξική διαφορά. Η πρώτη φορά που παρουσιάζει έργο σε πρόζα είναι με την πεντάπρακτη κωμωδία Ο Φιλάργυρος (L’Avare ou l’École du mensonge). Το κεντρικό θέμα του έργου είναι το θανάσιμο αμάρτημα της φιλαργυρίας και παράλληλα η κοινωνική απομόνωση του εγωισμού.
- · Το 1668 μία ακόμη κωμωδία-μπαλέτο O κύριος ντε Πουρσονιάκ (Monsieur de Pourceaugnac).Μία ιστορία αγάπης που πίσω της ελλοχεύει η επίκριση του Μολιέρου για τους ευγενείς της περιοχής Λιμουζάν.
- · Το 1670 ο Μολιέρος εμφανίζεται με δύο κωμωδίες-μπαλέτο. Το Οι υπέροχοι εραστές (Les Amants magnifiques) και το πασίγνωστο του έργο Ο Αρχοντοχωριάτης (Le Bourgeois gentilhomme) το οποίο έγινε κατόπιν ζήτησης του Λουδοβίκου ΙΔ΄ , ο οποίος ήθελε να δώσει ένα μήνυμα στους αυλικούς του, με άκρως σατιρικό χαρακτήρα. Με καυστικό τρόπο σατιρίζει τον νεοπλουτισμό της αστικής τάξης που προσπαθεί να μιμηθεί την υψηλή κοινωνία, μαϊμουδίζοντας συνήθειες, τρόπους, και συμπεριφορές στα όρια του γελοίου που φυσικά προκαλούν το γέλιο στο κοινό.
- · Το 1671, κατόπιν παραγγελίας του Βασιλιά, ο Μολιέρος δημιουργεί μία τραγωδία-μπαλέτο, Ψυχή (Psyché), με την συμβολή του Κορνέιγ, σε στίχους και πρόζα το οποίο ανεβαίνει πολλές φορές στο Palais- Royale.Την ίδια χρονιά, Οι κατεργαριές του Σκαπίνου (Les Fourberies de Scapin) δεν συγκεντρώνουν θετικά σχόλια εξαιτίας της υπερβολής με την οποία παρουσιάζονται οι χαρακτήρες επηρεασμένοι από την commedia del arte.Το έργο θα γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές μετά τον θάνατό του.
- · Το 1672 ασχολείται με θέματα όπως η οικογένεια και η επικοινωνία μέσα σε αυτήν, ο θεσμός του γάμου και η μόρφωση των κοριτσιών μέσα από το έργο του Οι Ψευδοδιανοούμενες (Les Femmes savantes).
- · Το 1673 το κύκνειο άσμα του Μολιέρου Ο κατά φαντασίαν ασθενής (Le Malade imaginaire) αγγίζει τα όρια του τραγικού. Ο Αργκάν είναι ένας υποχόνδριος και φιλάργυρος ηλικιωμένος. Αισθάνεται συνεχώς άρρωστος, αν και στ’ αλήθεια δεν έχει τίποτα. Αδυνατεί να ακολουθήσει τις υποδείξεις των γιατρών και εκείνοι τον εκμεταλλεύονται. Θέλει να παντρέψει την κόρη του, Αγγελική, με ένα γιατρό προκειμένου να έχει δωρεάν ιατρική φροντίδα, αλλά εκείνη είναι ερωτευμένη με τον Κλεάνθη.Ο αδελφός του, Βεράλδος, σε συνεργασία με την υπηρέτρια του Αργκάν, Τουανέττα, θα προσπαθήσει να τον “θεραπεύσει” από τις φαντασιοπληξίες του. Τον πείθουν να παραστήσει το νεκρό ώστε να ανακαλύψει ποιος πραγματικά τον αγαπάει και του είναι πιστός. Θα αποδειχθεί τελικά ότι η δεύτερη σύζυγός του, Βελίνα, κυνηγούσε μόνο την περιουσία του ενώ η κόρη του τον αγαπούσε πραγματικά. Μετά τη “νεκρανάστασή” του, ο Αργκάν θα επιτρέψει στην Αγγελική να παντρευτεί τον άντρα που θα επιλέξει εκείνη. Στο έργο διακωμωδούνται ο θάνατος και η ιατρική. Στην παράσταση στην οποία ο Μολιέρος ενσάρκωνε τον Αργκάν, ταλαιπωρημένος πλέον από την ασθένεια του λιποθυμά και λίγες ώρες μετά ξεψυχά στο σπίτι του. Μία τραγική είρωνα για έναν ασθενή που μόνο κατά φαντασία δεν ήταν και ήξερε ότι πέθαινε.
Σύγχρονη Σκηνοθεσία στα έργα του Μολιέρου
Η τεράστια γκάμα έργων του συγγραφέα δίνει και τη δυνατότητα στα θέατρα να καταπιάνονται συχνά με τις κωμωδίες του. Κάποιες από τις παραστάσεις που έχουν γίνει είναι αυτές από το Εθνικό θέατρο. Το 2010 ο διεφθαρμένος ευγενής Δον Ζουάν πήρε σάρκα και οστά σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη ενώ αργότερα, το 2012 στην καλοκαιρινή περιοδεία είδαμε τον Αμφιτρύωνα και το 2013 τον Φιλάργυρο.
Το Κρατικό Θέατρο από την άλλη το 2010 παρουσίασε και αυτό τον Δον Ζουάν σε σκηνοθεσία Αλεξάντερ Μορφόφ στα βουλγάρικα με ελληνικούς υπέρτιτλους και το 2012 , την τελευταία του κωμωδία , τον Κατά φαντασίαν ασθενή με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Κωνσταντίνου. Παράλληλα ο Μολιέρος παίζεται σχεδόν κάθε χρόνο σε διάφορα άλλα θέατρα.
Το 2017 περιμένουμε νέες παραγωγές. Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών θα φιλοξενήσει τον Δον Ζουάν σε μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη και σκηνοθεσία του Μιχαήλ Μαρμαρινού. Ο Δον Ζουάν προκαλεί τη συντηρητική κοινωνία της κάθε εποχής, αμφισβητώντας κανόνες, αναδεικνύοντας την υποκρισία, παραβιάζοντας κοινωνικά ταμπού. «Ένα πρόσωπο-σημείο μέσα στο χάρτη του ανθρώπινου πόθου, του ανθρώπινου φόβου, τόσο πραγματικό όσο ένα μετείκασμα, τόσο φαντασιακό όσο ένα ποίημα» σημειώνει ο Μαρμαρινός. «Μια πλασματική, ψεύτικη επανάσταση του ανθρώπου απέναντι σε ό,τι υποδύεται σταθερότητα, γεμάτη θύματα πραγματικά και φανταστικά».
Στην κεντρική σκηνή του θεάτρου Τζένη Καρέζη συνεχίζεται ο Ταρτούφος με τον Αιμίλιο Χειλάκη σε μία σύγχρονη ανάγνωση. Ο Ταρτούφος, ένας ψευτοθρησκευόμενος μικροαπατεώνας που παρουσιάζεται ως υπέρμαχος της ενάρετης ζωής, φιλοξενείται από μια πλούσια, αστική οικογένεια του Παρισιού και διαταράσσει τις ενδοοικογενειακές σχέσεις επηρεάζοντας τον πατέρα της οικογένειας, Οργκόν. Παρ’ όλες τις εκκλήσεις των υπολοίπων μελών της οικογένειας που προσπαθούν να τον πείσουν ότι ο Ταρτούφος είναι κατ’ επίφαση μόνο άνθρωπος της εκκλησίας, ο Οργκόν επιμένει ότι η παρουσία του μέσα στο σπίτι είναι προς όφελος ολόκληρης της οικογένειας. Είναι τελικά ο Ταρτούφος επικίνδυνος όπως τον περιγράφουν ή είναι ένας κοινός απατεώνας που είχε την «ατυχία» να πέσει μέσα στο λάκκο των λεόντων, σε μια οικογένεια που είναι και οι ίδιοι θιασώτες μιας υποκριτικής στάσης ζωής;
Το έργο του Μολιέρου είναι σε μεγάλο βαθμό προσαρμοσμένο στις γενικές αρχές του ανθρώπινου προτύπου «της αυλής και της πόλης», αλλά και στην κυρίαρχη ροπή προς τον ηθικό διδακτισμό.Η έμφαση δίνεται στην κωμωδία των χαρακτήρων. Ωστόσο, δε λείπει μια κριτική της κοινωνικής τάξης πραγμάτων, ιδίως σε ό,τι αφορά τη θρησκεία, αλλά ακόμα και αυτού του πρότυπου του honnête home.
Όμως, στους δικούς του ήρωες κυρίαρχο χαρακτηριστικό της αναπαράστασης, είναι οι αντιφατικές διαστάσεις της κοινωνικής και συναισθηματικής πραγματικότητας, που έρχονται σε αντίθεση με την κλασικιστική αρχή της καθαρότητας και της διαύγειας.