Πορτραίτο του Γκόγκολ
Λογοτέχνης και θεατρικός συγγραφέας ο Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ γεννήθηκε στις 31 Μαρτίου του 1809 στο χωριό Σορότσινσκι της κεντρικής Ουκρανίας. Μοναχογιός του Βασίλι Αφανάσοβιτς Γκόγκολ- Γιαννόφσκι, Κοζάκου γαιοκτήμονα και μέλους της τοπικής αριστοκρατίας, ο οποίος ασχολούνταν ερασιτεχνικά με την ποίηση και την θεατρογραφία, ενώ μητέρα του ήταν η Μαρία Ιβάνοβνα Κοσιαρόφσκαγια, μια βαθιά θρησκόληπτη γυναίκα. Μετά το πέρας της βασικής εκπαίδευσης, ο Γκόγκολ από τα 11 μέχρι και τα 19 σπούδασε στο Νιζίν της Ουκρανίας. Εν τω μεταξύ στο διάστημα αυτό και συγκεκριμένα το 1824 πεθαίνει ο πατέρας του. Το 1828, μετά το πέρας των σπουδών μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη, όπου αναζητά δουλειά στο «Αυτοκρατορικό Θέατρο του Χραποβίτσκι», χωρίς όμως να γίνει δεκτός, γεγονός που τον επηρέασε βαθιά.
Ταυτόχρονα καταπιάνεται με το γράψιμο κι εκδίδει τα πρώτα του έργα, έστω κι ανώνυμα ή με ψευδώνυμο. Παράλληλα εργάζεται ως γραμματέας στο υπουργείο εθνικής οικονομίας, για να κερδίζει τα προς το ζην. Το 1831 εκδίδεται ο πρώτος τόμος των διηγημάτων με τίτλο «Βραδιές στο μετόχι κοντά στη Ντινάνκα» ή «Βραδινές συντροφιές στο χωριό», ο οποίος θα τον κάνει αποδεκτό στον πνευματικό κόσμο της χώρας. Το 1832 γράφει το πρώτο του θεατρικό έργο, ενώ την επόμενη χρονιά αρχίζει να γράφει «Τα Παντρολογήματα», αλλά τα αφήνει στη μέση, για να αφοσιωθεί στην επόμενη δουλειά που σχεδίαζε, τον «Επιθεωρητή». Εν τω μεταξύ διορίζεται καθηγητής σε ένα παρθεναγωγείο, για να καταλήξει υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πετρούπολης, από όπου τελικά και παραιτήθηκε. Το 1835 εκδίδεται ένα ακόμη σπουδαίο έργο του, «Η μύτη».
Θεατρική ομάδα Patari project (Εριφύλη Στεφανίδου, Θεοδόσης Κώνστας, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος, Κίττυ Παϊταζόγλου,Θάνος Λέκκας, Ηλίας Μουλάς) στο “Η Μύτη”, Θέατρο Πόρτα, 2017
Το επόμενο διάστημα αποδεικνύεται εξαιρετικά γόνιμο για τον Γκόγκολ. Μεταξύ των άλλων εκδίδονται το «Ημερολόγιο ενός τρελού» (μέρος της συλλογής των διηγημάτων «Αραβουργήματα») και το θεατρικό «Ο Επιθεωρητής». Φεύγει από τη Ρωσία και μετά από μια σειρά περιπλανήσεων (Ζυρίχη, Παρίσι) εγκαθίσταται στη Ρώμη όπου συγγράφει τις «Νεκρές Ψυχές», ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα στην παγκόσμια λογοτεχνία. Με το τελείωμα του πρώτου μέρους του βιβλίου, το 1841 ξαναγυρίζει στη Ρωσία. Το έργο γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, αλλά όπως συνέβη και με προηγούμενα έργα του Γκόγκολ, διχάζει. Πικραμένος ο Γκόγκολ επιστρέφει στη Ρώμη. Τον ίδιο χρόνο θα τελειώσει το θεατρικό του έργο «Τα Παντρολογήματα», ενώ θα δημοσιευτεί και το «Παλτό», το γνωστότερο του έργο.
Ο Μαρσέλ Μαρσώ κι ο θίασος του στο “Παλτό”, Παρίσι, 1951
Η ψυχική αρρώστια όμως δεν τον αφήνει. Τον Απρίλιο του 1848 ο Γκόγκολ επιστρέφει στη Ρωσία από ένα προσκύνημα στα Ιεροσόλυμα. Θρησκομανής πλέον, την χαριστική βολή θα του την δώσει η συναναστροφή του με τον πατήρ Ματβέι Κονσταντινόφσκυ. Υπό την καθοδήγηση του, ο Γκόγκολ καίει τα χειρόγραφα του σχεδόν τελειωμένου δεύτερου τόμου των «Νεκρών Ψυχών». Στο τέλος, -σαν ένα είδος αυτοκτονίας – σταματά να τρώει με αποτέλεσμα να πεθάνει από ασιτία στις 4 Μαρτίου του 1852 σε ηλικία μόλις 43 ετών.
Οι “Νεκρές ψυχές” στην πρώτη τους έκδοση, το 1842, με εξώφυλλο που επιμελήθηκε ο ίδιος ο Γκόγκολ.
Ο Γκόγκολ ανήκε στο κίνημα των “Νατουραλιστών”, όπως κι οι σύγχρονοί του Ιβάν Τουργκένιεφ κι Ιβάν Γκοντσαρόφ. Αν και ο ίδιος ποτέ δεν αποδέχτηκε τον τίτλο αυτό, εν τούτοις αναγνώρισε την ύπαρξή του, καθώς αναγνώρισε την επιθυμία ορισμένων συγγραφέων για την περιγραφή της πραγματικής ζωής. Με το σύνολο του έργου, με κύριο εκπρόσωπο τη «Μύτη», καθιερώνει τον όρο της «Gogolesque ειρωνείας», η οποία διαποτίζει τη γραφή του.
Η επίδραση του Γκόγκολ στη ρωσική λογοτεχνία είναι αδιαμφισβήτητη.Κατάφερε να επηρεάσει τόσο σύγχρονους όσο και μεταγενέστερους δημιουργούς (ενδεικτικό είναι πως ο Σοστακόβιτς συνέθεσε την πρώτη του όπερα, το 1930, βασισμένη στη «Μύτη»).
Πηγές:
www.ithaque.gr
www.britannica.com/biography/Nikolay-Gogol
