[punica-dropcap]Ο[/punica-dropcap]υδέποτε περπάτησα σε κάποιο βερολινέζικο δρόμο, στάθηκα στην Alexanderplatz, ή ήπια τη pilsner μου σε κάποια βερολινέζικη παμπ, εμπειρίες-λάφυρα για κάθε επισκέπτη της Γερμανικής πρωτεύουσας. Ωστόσο χθες ολοκλήρωσα το βιβλίο του Έριχ Κέστνερ «στο χείλος της αβύσσου». Παραδοσιακά και σχεδόν τελετουργικά προέβηκα στην τελευταία του φυλλομέτρηση και αφού το τοποθέτησα στη βιβλιοθήκη μου, με τη βεβαιότητα πως κάποια στιγμή θα το διαβάσω ξανά, ένιωσα σαν να πραγματοποίησα το πρώτο μου ταξίδι στο Βερολίνο και μάλιστα στο Βερολίνο μιας προγενέστερης και ιδιάζουσας εποχής.
Ο Γιάκομπ Φάμπιαν, πρωταγωνιστής του βιβλίου, εκτός από διδάκτορας της φιλολογίας είναι και ένας ακούραστος περιηγητής των δρόμων του Βερολίνου της δεκαετίας του ′30 και γι’ αυτό αποτελεί τον ιδανικό ξεναγό των περιοχών αλλά και των ηθών της ευρωπαϊκής πρωτεύουσας. Ο κόσμος της νύχτας, οι εργασιακές σχέσεις και εν γένει οι σχέσεις των ανθρώπων, δείχνουν να έχουν παραδοθεί στην τρέλα της εποχής. Ο Μεσοπόλεμος βρίσκεται προ των πυλών και η κοινωνία ζει και κινείται σε ρυθμούς νευραλγικούς σαν να γνωρίζει την επικείμενη καταστροφή. Με αυτόν τον τρόπο ο Κέστνερ έχει παραδώσει με το έργο του ένα ψυχογράφημα των ανθρώπων και της δράσης του όταν εκείνοι αισθάνονται πως δεν έχουν τίποτα να χάσουν πια. Η πορνεία, η τιμωρία των αντιφρονούντων, η δίψα για εύκολο χρήμα και οι πολιτικές αντιπαραθέσεις που εκφράζονται με βία αποτελούν κάποια από τα χαρακτηριστικά του κόσμου που περιγράφει με γλαφυρότητα και ρεαλισμό ο Έριχ Κέστνερ χωρίς βέβαια να αποκλείεται σε αρκετά σημεία και η υπερβολή στα λεγόμενα του συγγραφέα με σκοπό τη σάτιρα των γεγονότων.
Ο Έριχ Κέστνερ, όχι σπάνια, επιδίδεται στη περιγραφή σουρεαλιστικών εικόνων μέσα από τις οποίες ίσως να θέλει για μία ακόμη φορά να απεικονίσει την τραγικότητα της πραγματικότητας που βιώνει. Οφείλει να σημειωθεί πως ο Φάμπιαν φαίνεται να παρουσιάζεται ως το ηθικό πρότυπο της εποχής καθώς παρά την γενικευμένη πτωτική τάση των αξιών εκείνος έχει καταφέρει να διατηρεί σε μια αρκετά εξευγενισμένη και συγκινητική εκδοχή τους τις οικογενειακές και φιλικές του σχέσεις καθώς επίσης δε διστάζει ακόμη και να ερωτευτεί. Πόσο εύκολο όμως θα ήταν να ευοδωθεί ένας έρωτας σε ένα τέτοιο περιβάλλον;
Ο λόγος του Κέστνερ είναι απλός και εύληπτος κάτι που καθιστά ακόμη πιο γοητευτικά τα νοήματα που επιδιώκει να μεταδώσει στον αναγνώστη. Όπως προαναφέρθηκε χρησιμοποιεί ζωηρές περιγραφές. Στο μυθιστόρημα του αναφέρεται σε διανοητές όπως ο Σοπενχάουερ και ο Πλάτωνας. Κάθε κεφάλαιο ξεκινά με φράσεις-κλειδιά που λειτουργούν διεγερτικά για τον αναγνώστη που επιθυμεί να τις δει να νοηματοδοτούνται μέσα στο σύνολο του κειμένου. Εξαιρετικά χρήσιμο είναι και το παράρτημα που βρίσκεται στο τέλος του βιβλίου και δίνει τόσο ερμηνείες για το μυθιστόρημα όσο και την περιπέτεια του από τη πρώτη του έκδοση έως αυτή που κρατώ στα χέρια μου σήμερα (Οκτώβριος 2018).
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:
Ο Έριχ Κέστνερ γεννήθηκε το 1899 στη Δρέσδη. Πολέμησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και, επιστρέφοντας από το μέτωπο, σπούδασε φιλολογία και ιστορία. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην αριστερή εφημερίδα Neue Leipziger Zeitung και ως κριτικός σε διάφορα έντυπα. Τα περισσότερα έργα του απαγορεύτηκαν από τους ναζί, και μάλιστα υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της καύσης των βιβλίων του. Συνελήφθη δύο φορές από την Γκεστάπο, διεγράφη από τον Σύλλογο Συγγραφέων του Ράιχ και κατόρθωσε να δημοσιεύσει μόνο ανώδυνα κείμενα, είτε χρησιμοποιώντας το όνομα συναδέλφων του είτε εκδίδοντας τα βιβλία του στον οίκο Atrium της Ζυρίχης, που ιδρύθηκε από τον Εβραίο εκδότη Kurt Maschler. Με ειδική άδεια, έγραψε, πάντα με ψευδώνυμο, και ορισμένα σενάρια για τον κινηματογράφο. Τον Ιανουάριο του 1943 του επιβλήθηκε καθολική απαγόρευση δημοσίευσης των έργων του. Με τα ποιήματά του, ο Κέστνερ συνεχίζει τη σατιρική παράδοση του Χάινε. Επιλέγει ως στόχους του την κοινωνική υποκρισία, την οικογένεια, το κράτος, τον στρατό, από τη σκοπιά ενός ηθικολόγου πιστού στις αξίες του ουμανισμού και στην κληρονομιά του Διαφωτισμού. Τα παιδικά βιβλία του (“Ο Έμιλ και οι ντετέκτιβ”, “Η τάξη που πετάει”) σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Κορυφαίο έργο του θεωρείται το “Φάμπιαν, η ιστορία ενός ηθικολόγου”, που πλέον επανεκδίδεται διεθνώς, στην πλήρη μορφή του, με τον αρχικό του τίτλο: “Στο χείλος της αβύσσου”. Από το 1951 έως το 1962, ο Έριχ Κέστνερ διετέλεσε πρόεδρος του PEN Club Δυτικής Γερμανίας. Τιμήθηκε με το Βραβείο Georg Buchner και με το Βραβείο Λογοτεχνίας της πόλης του Μονάχου. Πέθανε το 1974 στο Μόναχο.
Εκδόσεις Πόλις
Μετάφραση: Σαλταμπάση Άντζη
Επιμέλεια: Μαραγκάκη Άννα
τυπώθηκε τον Οκτώβριο του 2018
