Το Lolita του Vladimir Nabokov (Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ) πρόκειται ίσως για ένα από τα πιο δημοφιλή, σημαίνοντα, αλλά και αμφιλεγόμενα μυθιστορήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας. Πολλοί είναι οι κύκλοι που το έχουν κατακρίνει ως σεξιστικό, πορνογραφικό και παιδεραστικό, ενώ άλλοι έχουν εκθειάσει την άριστη χρήση της αγγλικής γλώσσας από τον Ρώσο συγγραφέα, τους περίτεχνους εσωτερικούς μονολόγους και το αγωνιώδες μυστήριο της πλοκής. Παρά τις επικρίσεις που έχει δεχθεί, κατά κύριο λόγο από ομάδες με συχνά λαϊκίστικη και ηθικολογική πολιτική, στον καλά διαβασμένο αναγνώστη γίνονται άμεσα φανερές οι προθέσεις του Nabokov να προβεί σε μία άρτια ψυχολογική σκιαγράφηση μίας ψυχασθενικής προσωπικότητας και να «παίξει» με τα όρια του έρωτα και της εμμονής.
Ένας από τους τρόπους με τους οποίους η δημοτικότητα του Lolita γίνεται εμφανής είναι μέσω της επιρροής που έχει ασκήσει στην ποπ κουλτούρα (pop culture). Από το Manhattan (Μανχάταν) του Woody Allen (Γούντυ Άλεν) στο Don’t Stand So Close To Me των Police (Πολίς), το οποίο περιλαμβάνει τους χαρακτηριστικούς στίχους “He starts to shake and cough/ Just like the old man in/ That book by Nabokov”, αλλά και στις δύο εξαιρετικές κινηματογραφικές μεταφορές του μυθιστορήματος στην μεγάλη οθόνη, μία το 1962 από τον Stanley Kubrick (Στάνλεϋ Κούμπρικ) και μία το 1997 από τον Adrian Lyne (Είντριαν Λάιν), το Lolita εμφανίζεται ξανά και ξανά σε διάφορες καλλιτεχνικές δημιουργίες. Στο πολύ κοντινό παρελθόν ωστόσο είναι μία η τραγουδίστρια που ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την αναβίωση του ενδιαφέροντος στο ίδιο το μυθιστόρημα, αλλά και για την γέννηση ενός αισθητικού κινήματος θεοποιημένης αφοσίωσης σε εκείνο, και αυτή δεν είναι άλλη από την αγαπημένη Lana Del Rey (Λάνα Ντελ Ρέυ).
Το Lolita ως Αγαπημένη Πηγή Έμπνευσης
Η μουσική της Lana Del Rey χαρακτηρίζεται από έντονο κινηματογραφισμό και ρομαντισμό. Το στυλ της, συχνά εμπνευσμένο από την κλασική εποχή του Hollywood (Χόλιγουντ), είναι μελαγχολικό, ερωτικό και αιθέριο. Οι στίχοι της συχνά διηγούνται ιστορίες και είναι τόσο ποιητικοί όσο και προσωπικοί. Αγαπημένα της θέματα αποτελούν οι τοξικές σχέσεις, η νοσταλγία των νιάτων και του παρελθόντος, ο έρωτας, η κατάθλιψη, ενώ συχνά κάνει αναφορές στην θρησκεία, τις διάφορες μορφές εξάρτησης και την ποπ κουλτούρα. Δύσκολο να βρεθεί άλλη/ος καλλιτέχνης που να της ομοιάζει, καθώς η μουσική της σύνθεση συμπεριλαμβάνει στοιχεία της rock, της pop, της psychedelic, αλλά και της hip hop. Το είδος της, τόσο πρωτότυπα χαρακτηριστικό στο άκουσμα, έχει χαρακτηριστεί ανά καιρούς ως indie rock, baroque ή dream pop, αλλά και trip hop. Τόσο η εμφάνιση της όσο και το έργο της θυμίζουν σε μεγάλο βαθμό την αισθητική του Lolita, με την ίδια να έχει παραδεχτεί ότι πρόκειται για ένα από τα αγαπημένα της βιβλία.
Πολλά τραγούδια της κάνουν άμεσες αναφορές στο μυθιστόρημα, με τα περισσότερα από αυτά να περιλαμβάνονται στο δεύτερο άλμπουμ της με τίτλο Born To Die. Δεν θα ήταν υπερβολή να κρίνουμε το άλμπουμ, τουλάχιστον ως ένα βαθμό, φόρο τιμής στο μυθιστόρημα του Nabokov. Στο δεύτερο κομμάτι της λίστας τραγουδιών ονόματι Off To The Races, η Del Rey διηγείται την τοξική σχέση μίας νεαρής, ευαίσθητης, αδύναμης κοπέλας με έναν μεγαλύτερο άνδρα. Ο πρώτος στίχος του ρεφρέν είναι παρμένος αδιαφοροποίητος από την πρώτη παράγραφο του βιβλίου και πρόκειται για τον κλασικό πλέον “Light of my life/ Fire of my loins”. Το τραγούδι περιέχει περαιτέρω αναφορές στο Lolita: ο στίχος “Watch me in the swimming pool” αναφέρεται σε μία χαρακτηριστική σκηνή από το βιβλίο, o “I’m your little scarlet starlet” χαιρετάει την περιγραφή της Lolita από τον Humbert Humbert (Χάμπερτ Χάμπερτ) με κατακόκκινα (scarlet) χείλη και με επάγγελμα την ανερχόμενη Χολιγουντιανή ηθοποιία (profession: none, or “starlet”), ο “Kiss me on my open mouth” αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο η Lolita περιγράφεται να φιλάει με ανοιχτό στόμα, ενώ οι περιγραφές της ενός απαγορευμένου έρωτα ο οποίος κινδυνεύει να διακοπεί από τον νόμο και της πληρωμής της νεαρής κοπέλας από τον άντρα είναι σε συμφωνία με την αισθητική και την πλοκή του βιβλίου. Στο Diet Mountain Dew η Del Rey γράφει “Baby, put on heart shaped sunglasses”, μία εικόνα που φέρνει άμεσα στο νου το διαφημιστικό πόστερ της ταινίας του 1962 και έχει πλέον συνδεθεί απόλυτα με το μυθιστόρημα, ενώ το Carmen πρόκειται για την μελοποίηση του τραγουδιού το οποίο η νεαρή Lolita άκουγε επαναλαμβανόμενα (είναι παραδειγματικό ότι ο Humbert Humbert την φώναζε ορισμένες φορές Carmen) και περιγράφει κατά έναν τρόπο την ζωή της. Αλλά γίνεται αδιαμφισβήτητη η επιρροή της Lana Del Rey από το αριστουργηματικό μυθιστόρημα στο μπόνους τραγούδι του ίδιου δίσκου με τίτλο Lolita. Πρόκειται για ένα ατμοσφαιρικά αθώο κομμάτι, το οποίο η κατά τόπους αισθησιακή και κατά τόπους παιδική φωνή της τραγουδίστριας διαχειρίζεται άριστα. Η θεματική του είναι εξ’ ολοκλήρου παρμένη από το ομώνυμο βιβλίο και περιλαμβάνει εικόνες χαρακτηριστικές του λογοτεχνικού έργου.
Παρόλο που το Born To Die περιλαμβάνει τραγούδια αδιαμφισβητήτως εμπνευσμένα από το Lolita του Nabokov, δεν πρόκειται για το μόνο έργο της Lana Del Rey που είναι επηρεασμένο από το βιβλίο του Ρώσου συγγραφέα. Λοιπά κομμάτια της είτε κοντά στην αισθητική του μυθιστορήματος είτε με ξεκάθαρες αναφορές σε αυτό είναι, μεταξύ άλλων, τα Queen Οf Τhe Gas Station, You Can Be The Boss, 1949, Videogames, Every Man Gets His Wish κα. Η εφευρετικότητα και το πνεύμα της Del Rey φαίνεται στο ότι στα τραγούδια της υποδύεται τόσο το ανέμελο, αφελές, αδύναμο κορίτσι, όσο και, κάποιες φορές, τον σαγηνευτή. Εκείνη είναι άλλωστε η δημιουργός και εκτελέστρια των τραγουδιών και αρκετές φορές το υποτιθέμενο θύμα μετατρέπεται στον θύτη καταφέρνοντας να μαγέψει το κοινό και να πλησιάσει την αμφιλεγόμενη διάθεση του ίδιου του μυθιστορήματος. Λογοτεχνία και μουσική αλληλοσυμπληρώνονται, με την Lana Del Rey να έχει δημιουργήσει το απόλυτα ταιριαστό soundtrack για το Lolita του Nabokov. Το έργο του ενός δημιουργού βιώνεται διαφορετικά για όσους γνωρίζουν και αγαπούν το έργο του άλλου.
