Από τον καρκίνο, τον διαβήτη και τα καρδιαγγειακά προβλήματα ως το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου και της πολλαπλής σκλήρυνσης, το κρυφό στρες καθορίζει το συναισθηματικό βιογραφικό όλων μας. Το σώμα λέει όχι περισσότερες φορές από όσες λέει ναι.
Ο βαθμός στον οποίο απωθούμε τις αρνητικές εμπειρίες, τα τραύματα μας, αντανακλάται στο στρες που έχουμε-όταν είναι έντονο και διαρκές, αυτό μεταφράζεται σε αγχώδη διαταραχή. Η αγχώδης διαταραχή, όμως, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Στο βυθό υπάρχουν η ανάγκη να είμαστε αρεστοί και να ικανοποιούμε τους πάντες (people pleasing, είναι ο αγγλικός όρος). Με άλλα λόγια, πρόκειται για την επίφαση της «καλοσύνης», μια μάσκα που πολλές φορές εκ παραδρομής νομίζει κανείς πως είναι ο αληθινός εαυτός. Στην πραγματικότητα όμως είναι απωθημένες ανάγκες που το άτομο επιλέγει-συνήθως υποσυνείδητα-να καταπιέσει για να είναι αποδεκτό από την οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία γενικά…
Από όλους εκτός από τον ίδιο του τον εαυτό. Και εκεί το σώμα λέει όχι! Φτάνει πια!
Ένας άλλος όρος που κατέχει σημαίνουσα θέση στο βιβλίο αυτό είναι το «counterwill», δηλαδή η αντίθετη βούληση, αυτή που πολλοί άνθρωποι δεν τολμούν να εκφράσουν στους γονείς τους-κυρίως. Όταν οι γονείς δεν καταφέρνουν να επικοινωνήσουν την άνευ όρων αποδοχή (και αγάπη) στα παιδιά τους, τότε εκείνα βιώνουν ένα είδος αποξένωσης, μια εγγύς εγκατάλειψη (proximate abandonment). Αυτό έχει ως συνέπεια αργότερα ως ενήλικες, τα «αποξενωμένα» παιδιά να επιζητούν την εγγύτητα με κάθε κόστος και φυσικά να μην εκφράζουν ποτέ την αντίθετη βούληση ώστε να μπορούν ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο.
Το βιβλίο του Gabor Mate αφυπνίζει και στηλιτεύει την άνευ ορίων political correctness. Το σώμα λέει όχι όταν η κορτιζόλη χτυπάει κόκκινο και το νευρικό σύστημα καταρρέει. Για να έρθουν αργότερα στην επιφάνεια τα αυτοάνοσα νοσήματα: το άσθμα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο ερυθηματώδης λύκος. Το σώμα επιτίθεται στο ίδιο το σώμα, η εσωτερική επανάσταση σωματοποιείται με πολύ αρνητικές συνέπειες στον οργανισμό. Ο Mate εισάγει τον όρο «βιοψυχοκοινωνικός» (biopsychosocial) για να τονίσει την αλληλεξάρτηση της βιολογίας με τις ψυχολογικές λειτουργίες και τις διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις.
Άραγε υπάρχει θεραπεία; Η απάντηση είναι αισιόδοξη: ΝΑΙ. Θα πρέπει να αντιστρέψουμε τις ψευδείς πεποιθήσεις μας για τον εαυτό μας σε σχέση με τη θέση μας στην οικογένεια και την κοινωνία γενικά. Σίγουρα όλοι είμαστε προϊόντα του βιολογικού μας κώδικα και των διαγενεακών συμπεριφορών. Ως κοινωνικά όντα, όμως, είμαστε φορείς αλλαγών, τις οποίες πρώτα πρέπει να αποτολμήσουμε στον ίδιο μας τον εαυτό.
Η συναισθηματική μας ικανότητα έγκειται ακριβώς στην ικανότητα να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας αποτελεσματικά και τις ανάγκες μας αποφασιστικά. Θέτοντας απαραβίαστα-όσο αυτό καθίσταται δυνατόν- όρια στη χειραγώγηση από τους άλλους, εμείς οι ίδιοι προχωράμε στην ικανοποίηση των πραγματικών αναγκών μας, χωρίς να τις απωθούμε στο βυθό του υποσυνείδητου. Έτσι αναγνωρίζουμε πότε το σώμα λέει όχι, αφουγκραζόμαστε τις επιθυμίες και τις ανάγκες του και βαδίζουμε στον δρόμο της «αυτοεξάρτησης» όπως ορίζει κι ο Χόρχε Μπουκάι.
Πηγές
Μπουκάι, Χ. (2000). Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης. Αθήνα: Εκδόσεις Opera.
