Θα σας ξεκινήσω με την ιστορία ενός βιβλίου: έτσι όπως περιπλανιέστε στο διαδίκτυο, βρίσκετε ένα βιβλίο που σας αρέσει (μην πείτε ψέματα, κρίνετε από το εξώφυλλο.) Το ψάχνετε λίγο παραπάνω, σας φαίνεται λίγο προκλητικό μεν αλλά αρκετά καινοτόμο και ριζοσπαστικό δε. Πηγαίνετε στο κοντινότερο βιβλιοπωλείο σας ή σε κάποιο site στο διαδίκτυο, για να το παραγγείλετε. Το βρίσκετε, το αγοράζετε. Το διαβάζετε. Σκέφτεστε πολύ καλά το περιεχόμενο του, γιατί μπορεί να είναι από αυτά τα βιβλία που μας επηρεάζουν στον τρόπο σκέψης μας και στην ιδεολογία μας. Τέλος. Είναι, όμως, ένα από τα απαγορευμένα βιβλία;
Η ιστορία, όμως, δεν ήταν πάντα έτσι. Πριν χρόνια –όχι πολλά- υπήρχαν πολλές απαγορεύσεις κυκλοφορίας, πολλών βιβλίων. Κάποια τα φαντάζεστε και άλλα… ούτε που θα τα σκεφτόσασταν. Εδώ, λοιπόν, έχω συγκεντρώσει 10 βιβλία που είχαν απαγορευθεί σε διάφορες «γωνιές» του κόσμου, χωρισμένο σε 2 μέρη, με 5 βιβλία το καθένα.
ΠΡΟΣΟΧΗ ΠΕΡΙΕΧΕΙ SPOILERS.
Οι Σατανικοί Στίχοι, Σαλμάν Ρούσντι
Τον Σεπτέμβρη του 1988 ο Σαλμάν Ρούσντι, βραβευμένος με βραβείο Booker, κυκλοφορεί το τέταρτο βιβλίο της σειράς του, με τίτλο «Σατανικοί Στίχοι». Το περιεχόμενο περιέχει στοιχεία και της πραγματικότητας αλλά και του μεταφυσικού, με πρωταγωνιστές τον Gibreel Farishta και τον Saladin Chamcha. Ένας αστέρας του Μπόλιγουντ και ένας Ινδός που μένει στην Αγγλία. Οι δύο αυτοί άνθρωποι βρίσκονται σε ένα αεροπλάνο που ανατινάσσεται μετά από αεροπειρατεία, ως δια μαγείας επιζούν αλλά επιστρέφουν στην Γη ως Αρχάγγελος Γαβριήλ και Εωσφόρος. Κάπως έτσι ξεκινά μια στιχομυθία αναζήτησης κι αυτό-αξιολόγησης. Στο βιβλίο, μάλιστα, κάνει και την εμφάνιση του ο Μωάμεθ, ως άνθρωπο όμως, με πολλές αδυναμίες και αμαρτίες.
Για την απαγόρευση: Ο Ρουσντι, μέσα από αυτό το βιβλίο, σχολιάζει το Κοράνι και μεταποιεί στίχους από το ιερό βιβλίο του Ισλάμ. Αν και επρόκειτο για ένα βιβλίο – προϊόν μυθοπλασίας, χιλιάδες μουσουλμάνοι ξεσηκώθηκαν εναντίον του ευφάνταστου συγγραφέα. Θεώρησαν πως ο Ρούσντι σκοπίμως λοιδορούσε τον Μωάμεθ και το Ισλάμ και σε αρκετές μουσουλμανικές χώρες πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά του Σαλμάν Ρούσντι.
Το «βλάσφημο» βιβλίο απαγορεύτηκε στην Ινδία, κάηκε στην Μεγάλη Βρετανία και τις 14 Φεβρουαρίου του 1989 μια δημοσιογράφος του BBC ενημέρωσε τον συγγραφέα ότι ο Αγιατολάχ Χομεϊνί, ο Ιρανός θρησκευτικός ηγέτης, εξέδωσε «φετφά». Ένα διάταγμα σύμφωνα με το οποίο κάθε μουσουλμάνος είχε το ιερό καθήκον να δολοφονήσει τον Ρούσντι, αλλά και οποιοδήποτε άλλο άτομο μπλέχτηκε με την έκδοση του βιβλίου «Σατανικοί Στίχοι».
Μετά το διάγγελμα του Χομεϊνί ακολούθησαν αντιδράσεις. Μπορεί στον δυτικό κόσμο το βιβλίο να αγαπήθηκε από την πλειοψηφία του κοινού και των κριτικών με θετικά σχόλια για τον «μαγικό ρεαλισμό» του περιεχομένου, όμως στις μουσουλμανικές χώρες απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του.
Ο Σαλμάν Ρούσντι, από το 1989 έζησε μια ζωή μέσα στον κίνδυνο και τη φυγή. Ήταν 43 χρόνων. Μέχρι να αρθεί η «φετφά» το 1998 από το Ιρανικό κράτος, ο Σαλμάν μετακόμιζε συνέχεια, κρυβόταν, άλλαξε το ονοματεπώνυμο του αλλά αρνήθηκε να αλλάξει και τα φυσικά χαρακτηριστικά του. Η γυναίκα του απομακρύνθηκε, καθώς δεν άντεξε την πίεση και ο Σαλμάν δεν ήταν σε θέση να δει τον γιο του. Το 1990, ύστερα από συμβουλές της βρετανικής αστυνομίας, ο Σαλμάν υπέγραψε μια δήλωση μετάνοιας, εκφράζοντας τον σεβασμό του στο Ισλάμ. Από το 2000 ο Βρετανός συγγραφέας μένει μόνιμα στη Νέα Υόρκη. Έχει παντρευτεί τέσσερις φορές και έχει αποκτήσει δύο παιδιά. Θεωρείται ένας από τους 50 σημαντικότερους Βρετανούς συγγραφείς από το 1945 μέχρι σήμερα και έχει χριστεί ιππότης από τη Βασίλισσα Ελισάβετ για τη συμβολή του στη λογοτεχνία.
Κώδικας Ντα Βίντσι, Νταν Μπράουν
Όλη η υπόθεση του έργου εξελίσσεται αρχικά στο Παρίσι, όπου ξεκινάει το μυθιστόρημα με την εξιχνίαση του φόνου του εφόρου του Λούβρου και δίπλα στο πτώμα του βρίσκεται ένας γρίφος. Μετά τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο όταν ο Λάνγκντον ανακαλύπτει κάτι απρόσμενο: Το θύμα είχε σχέση με το Κοινό της Σιών, μια μυστική οργάνωση της οποίας τα μέλη περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, τον Μποτιτσέλι, τον Βικτόρ Ουγκώ και τον Ντα Βίντσι, αρχίζει ένα κυνηγητό ανάμεσα στην αστυνομία και στους ήρωες του βιβλίου. Μετά περνάμε σε ένα δεύτερο επίπεδο, όπου όλη η ιστορία μεταφέρεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μέχρι το τέλος του βιβλίου η ιστορία παραμένει αποκαλυπτική με ρεαλιστικές περιγραφές και αναφορές στην πραγματική ταυτότητα του Ιησού Χριστού.
Μέσα στο βιβλίο γίνεται αναφορά για την Αληθινή Πίστη και για την επιρροή που ασκούσε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στους υπηκόους της με σκοπό να αποκομίσει διάφορα προνόμια, αλλά και να συνεχίσει την κυριαρχία της σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο. Παράλληλα, ο συγγραφέας κάνει αναφορά στα απόκρυφα ευαγγέλια και την αλήθεια που παρουσιάζουν.
Για την απαγόρευση: Το Λίβανο απαγόρευσε το Best Seller του Νταν Μπράουν το 2004, όχι λόγω έλλειψης λογοτεχνικής αξίας, αλλά επειδή οι ηγέτες της Καθολικής Εκκλησίας είχαν πρόβλημα με τον πλασματικό ισχυρισμό ότι ο Ιησούς παντρεύτηκε την Μαρία τη Μαγδαληνή και απέκτησε παιδί μαζί της. «Είναι δύσκολο για εμάς να δεχτούμε αυτά τα πράγματα, ακόμα κι αν υποτίθεται πως είναι μυθοπλασία», είχε πει ο τότε πρόεδρος του Καθολικού Κέντρου Πληροφοριών του Λιβάνου, πάτερ Abdou Abu Kasm, στο BBC, μετά την απόσυρση του βιβλίου από τις προθήκες των βιβλιοπωλείων. «Ο Χριστιανισμός δεν έχει να κάνει με τη συγχώρεση στο σημείο προσβολής του ίδιους του Ιησού Χριστού». Το MARCH, ένα λιβανέζικο κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων, έχει φτιάξει μια λίστα με τα βιβλία που απαγορεύτηκαν στο Λίβανο για παρόμοιους λόγους, όπως το «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» και η «Εκλογή της Σόφι».
Όσον αφορά την ταινία, απαγορεύτηκε στην Ιταλία μετά από απειλές της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, την Σερβία, την Αρμενία και την Ρωσία αφού η ταινία κρίθηκε ότι παραβιάζει τον νόμο που απαγορεύει την προσβολή του θρησκευτικού αισθήματος των ορθοδόξων πιστών. Το 2013 κινηματογραφικό συνεργείο που επιχείρησε να την προβάλει σε κλειστό κύκλου ξυλοκοπήθηκε και τα μέλη του καταδικάστηκαν σε 2 χρόνια φυλάκιση.
Λολίτα, Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ
«Λολίτα, φως της ζωής μου, φωτιά των λαγόνων μου. Άμαρτημά μου εσύ, ψυχή μου. Λο – λί – τα: η ακρούλα της γλώσσας να έρπει τρεις φορές, τρία βήματα στον ουρανίσκο πριν ραπίσει, τρις, τους κοπτήρες. Λο. Λί. Τα.»
Και έτσι ξεκινάει η «Λολίτα» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ένα από τα κορυφαία μυθιστορήματα του εικοστού αιώνα, που λατρεύτηκε και μισήθηκε, απαγορεύτηκε και συκοφαντήθηκε, κι όμως κατάφερε να κερδίσει τις καρδιές εκατομμυρίων αναγνωστών, όντας ακόμα και σήμερα ως μια απ’ τις πιο συγκλονιστικές ερωτικές ιστορίες που γράφτηκαν ποτέ.
Πρωταγωνιστής, όμως, είναι ένας έρωτας απαγορευμένος. ο μεσήλικας Χάμπερτ Χάμπερτ, ψευδώνυμος αφηγητής του βιβλίου – «ποιητής και παιδόφιλος», όπως ο ίδιος περιγράφει τον εαυτό του – ερωτεύεται παράφορα την Ντολόρες – Λολίτα – Χέιζ, την ανήλικη μοναχοκόρη της σπιτονοικοκυράς του, κι αποδύεται σ’ έναν απελπισμένο αγώνα να την κατακτήσει, οδηγώντας και τους δυο τους στην καταστροφή.
Για την απαγόρευση: Όπως είναι εύλογο, η «Λολίτα» – που εκδόθηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι το 1955 και στην Αμερική τρία χρόνια αργότερα – πέρασε από τα σαράντα κύματα μέχρι να γίνει αποδεκτή από τον εκδοτικό κόσμο, ενώ πλήθος εξοργισμένων ηθικολόγων έσπευσαν να τη χαρακτηρίσουν πορνογράφημα επικίνδυνο για τα χρηστά ήθη, χωρίς ωστόσο να μπορέσουν να αναχαιτίσουν τη θριαμβική απήχηση της «Λολίτας», η οποία έγινε ραγδαία το λεγόμενο «succès de scandale», ανάρπαστο Best Seller που μερικά χρόνια αργότερα μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο (σε σενάριο του ιδίου του Ναμπόκοφ και με σκηνοθέτη τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ).
Το βιβλίο που απέρριψαν αρχικά τέσσερις εκδότες – ένας από αυτούς είπε χαρακτηριστικά στον Ναμπόκοφ πως αν το εξέδιδε, θα κατέληγαν και οι δυο τους στη φυλακή. Και όλα αυτά για ένα βιβλίο που δεν περιέχει ούτε μία «κακή» λέξη, ούτε μία χυδαία περιγραφή ερωτικής σκηνής. Όταν η «Λολίτα» εκδόθηκε τελικά το 1955, αρχικά στη Γαλλία, αποκόμισε εγκωμιαστικές κριτικές αλλά και πολλές αντιδράσεις. Ωστόσο, το βιβλίο πολύ γρήγορα απαγορεύτηκε στην πάντα πιο αυστηρή σε τέτοια ζητήματα Μεγάλη Βρετανία. Οι τελωνειακοί υπάλληλοι έλαβαν την εντολή του υπουργείου Εσωτερικών της χώρας να κατασχέσουν όσα αντίτυπα του ασεβούς αυτού βιβλίου εισάγονταν στη Γηραιά Αλβιόνα.
Πολύ γρήγορα, η βρετανική κυβέρνηση άρχισε να ασκεί πιέσεις στη Γαλλία να προχωρήσει και αυτή σε απαγόρευση της «Λολίτα». Το υπουργείο Εσωτερικών της Βρετανίας έκανε παράπονα για αναρίθμητα περιστατικά τουριστών που επισκέπτονταν τη Γαλλία και γύριζαν με ένα αντίτυπο της «Λολίτα» στις βαλίτσες τους. Και τελικά, η Γαλλία υπέκυψε και το 1956 απαγορεύθηκε η κυκλοφορία.
Ο Τροπικός του Καρκίνου, Χένρι Μίλλερ
Μόνος, χωρίς λεφτά, χωρίς δουλειά και με ελάχιστους φίλους, από την ελεημοσύνη των οποίων και ζει, ο συγγραφέας περιπλανιέται στο φαντασμαγορικό Παρίσι του μεσοπολέμου και μέσα από χίλιες δυο μικρές και μεγάλες περιπέτειες και σπαρταριστές ερωτικές δραστηριότητες ανακαλύπτει τον ίδιο του τον εαυτό και το βαθύτατο ψεύδος του κόσμου που τον περιβάλλει.
Οι πόρνες, οι μικροαπατεώνες, οι διανοούμενοι – αληθινοί και ψεύτικοι – που παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου, δε συνθέτουν μόνο μια εικόνα του Παρισιού της εποχής εκείνης, αλλά δίνουν ένα πανόραμα του κόσμου μας με όλα τα έλκη του, όλες τις εξάρσεις, όλη την ασχήμια αλλά και την υποβόσκουσα και πανταχού παρούσα ομορφιά του.
Για την απαγόρευση: Ένα κλασσικό βιβλίο, «ο Τροπικός του Καρκίνου», το αριστούργημα του Χένρι Μίλλερ, είχε απαγορευθεί ως άσεμνο στην Αμερική για 27 χρόνια μετά την κυκλοφορία του στο Παρίσι το 1934. Μόνο ένα ιστορικό δικαστήριο κατάφερε να αλλάξει αυτήν την απόφαση, καθώς εισαγόταν μια νέα εποχή ελευθερίας και ειλικρίνειας στην μοντέρνα λογοτεχνία, που επέτρεψε την κυκλοφορία του βιβλίου αυτού. Συγκεκριμένα επέτρεψε την κυκλοφορία την πρώτης έκδοσης με το «μείγμα» του Μίλλερ, απομνημονευμάτων και φαντασίας, εξιστορώντας τις ανήθικες περιπέτειες ενός νεαρού συγγραφέα, των φίλων του και των χαρακτήρων που γνωρίζουν στην Γαλλία την δεκαετία του 1930. Πλέον «ο Τροπικός του Καρκίνου» θεωρείται ένα από τα 10 ή 20 καλύτερα βιβλία του αιώνα.
Το βιβλίο αυτό απαγορεύθηκε στην Αμερική από το 1934 ως το 1961 και στο διάστημα αυτό κυκλοφορούσε το βιβλίο «πειραγμένο» με τους τελωνειακούς της Αμερικής να έχουν αφαιρέσει όλο το σεξουαλικό περιεχόμενο.
Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια, Χάρπερ Λί
“Σκοτώστε όσες κίσσες θέλετε, αν μπορείτε να τις πετύχετε, αλλά να θυμάστε ότι είναι αμαρτία να σκοτώνεις τα κοτσύφια”.
Αυτή είναι η συμβουλή του δικηγόρου Άττικους Φιντς στα παιδιά του, καθώς ο ίδιος αποφασίζει να υπερασπιστεί στο δικαστήριο το πραγματικό “κοτσύφι” αυτής της υπέροχης ιστορίας, έναν νεαρό μαύρο…
Μέσα από τα παιδικά μάτια της Σκάουτ και του Τζεμ Φιντς, η Χάρπερ Λη εξερευνά με αναντίρρητη εντιμότητα και αστείρευτο χιούμορ τον παραλογισμό της στάσης των ενηλίκων απέναντι στις φυλετικές και κοινωνικές διακρίσεις στον Αμερικανικό Νότο της δεκαετίας του ’30.
Τα φαινομενικά γαλήνιο και ειρηνικό Μέικομπ της Αλαμπάμα είναι στην πραγματικότητα βουτηγμένο στην προκατάληψη, τη βία και την υποκρισία. Αλλά τη ναρκωμένη συνείδηση της πόλης θα συνταράξει το σθένος ενός ανθρώπου που αγωνίζεται για δικαιοσύνη. (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Βραβευμένο το βιβλίο αυτό με Pulitzer, μιλά για την τιμή και την αδικία στον νότο, αλλά και τον ηρωισμό ενός άνδρα απέναντι στο βαθύ μίσος και στην βία. Μια από τις πιο αγαπητές ιστορίες όλων των εποχών, το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε παραπάνω από 40 γλώσσες και έχει πουλήσει πάνω από 30 εκατομμύρια αντίτυπα. Μια συναρπαστική, συγκινητική, και εξ ολοκλήρου αξιοσημείωτη ιστορία δείχνει έναν κόσμο μεγάλης ομορφιάς και άγριων ανισοτήτων μέσα από τα μάτια ενός μικρού κοριτσιού, καθώς ο πατέρας της – μεγαλοδικηγόρος, ρισκάρει τα πάντα για να υπερασπιστεί έναν μαύρο άνδρα που κατηγορείται για ένα τρομερό έγκλημα.
Για την απαγόρευση: Το «Όταν Σκοτώνουν τα Κοτσύφια» έχει απαγορευτεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της χρήσης αισχρολογίας και υποτιθέμενης προώθησης της λευκής υπεροχής. Το μυθιστόρημα παρέμεινε στο Cherry Hill, New Jersey, το 2007 με φόβο ότι «η απεικόνιση του πως οι μαύροι αντιμετωπίζονται από τα μέλη της ρατσιστικής λευκής κοινότητας…θα αναστάτωνε τα μαύρα παιδιά.»
Αυτά ήταν τα πρώτα 5 της λίστας, αν έχετε διαβάσει κάποιο από αυτά πείτε μας ποια και την γνώμη σας φυσικά, και “στον φούρνο” είναι τα υπόλοιπα 5!
