[punica-dropcap]Ά[/punica-dropcap]ρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή. Αυτά είναι τα πέντε στάδια του πένθους, αλλά και ένας σύντομος τρόπος να περιγράψω το νέο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη, «Χίλιες ανάσες» (Οκτώβριος 2018), πιστός στο ασύνδετο σχήμα που και εκείνη συχνά αξιοποιεί για τις περιγραφές της. Η Πηγή Βογιατζή, ηρωίδα της ιστορίας, έρχεται αντιμέτωπη με την είδηση του σκληρού θανάτου του μέχρι πρότινος αγνοούμενου συζύγου της. Η αναγνώριση του παραμορφωμένου από τη σήψη σώματος πραγματώνεται, αλλά η αμφιβολία για την ταυτότητα του άψυχου άντρα σύντομα γεννιέται και θεριεύει στο μυαλό της Πηγής.
Η ιστορία διαδραματίζεται στο Κουκούτσι, ένα νησί του Αιγαίου, σχεδόν ξεχασμένο από τον υπόλοιπο κόσμο. Εκεί βρίσκεται και ο Φουντωτός Βράχος, το σημείο του μοιραίου συμβάντος και της στερνής «βουτιάς» του συζύγου τής Πηγής και εκλιπόντος, Στέλιου Βογιατζή. Σημαντικό ρόλο στην πλοκή διαδραματίζουν τόσο η Πόπη και η Πέπη, φίλες της πρωταγωνίστριας, όσο και η Αμαλία, η κόρη της Πηγής. Η Πόπη και η Πέπη φέρουν βαρέως τις δικές τους προσωπικές ιστορίες με κοινό παρονομαστή την παροντική μοναξιά που έχουν υποβληθεί, η οποία όμως φαίνεται να γλυκαίνει έπειτα από την επανασύσταση της παρέας των τριών γυναικών. Η Αμαλία πολιτικοποιημένη, πνευματώδης και οπλισμένη με την ενεργητικότητα της νιότης της ελπίζει και μάχεται για έναν καλύτερο κόσμο και μετά τον θάνατο του πατέρα της φεύγει στη Σάμο, ώστε να βοηθήσει τους πρόσφυγες που καταφθάνουν εκεί. Ίσως ο υγρός τάφος που αποτελεί καθημερινό βίωμα για αυτούς της προσφέρει κάποια αίσθηση εγγύτητας στον πατέρα της που σαν άλλος πρόσφυγας βρέθηκε και εκείνος πνιγμένος.
Σίγουρα η Ιωάννα Καρυστιάνη φροντίζει τη γλώσσα των κειμένων της, την οποία διανθίζει με αντιθέσεις, παραλληλισμούς και ιδιαίτερα τοποθετημένη στίξη. Ξεκινώντας την ανάγνωση του βιβλίου βρέθηκα αντιμέτωπος με μια πληθώρα ασύνδετων σχημάτων που αρχικά μου ήταν αδύνατον να αξιολογήσω θετικά. Στη συνέχεια της αφήγησης κατέστη σαφές πως αυτά τα ασύνδετα συντελούν ολοκληρωμένες, έντεχνες και λακωνικές περιγραφές. Η Ιωάννα Καρυστιάνη συνθέτει ένα παζλ νοημάτων με χροιά αστυνομικού θρίλερ και ο αναγνώστης αναμένει καρτερικά τη λύση του μυστηρίου. Το μυθιστόρημα «Χίλιες ανάσες», πέρα από την αφήγηση της ιστορίας της Πηγής Βογιατζή, αποτελεί και ένα κείμενο-χάρτη των πιο σημαντικών γεγονότων των ημερών μας. Το προσφυγικό και αλλά ζητήματα της εποχής είναι παρόντα στην αφήγηση και λειτουργούν θα έλεγα επικουρικά στο δράμα των ηρώων με την τραγικότητα τους. Η άρνηση της Πηγής ευοδώνεται τέλεια, κατά τη γνώμη μου, με την αμφιβολία σχετικά με το αν το πτώμα είναι όντως του συζύγου της ή απλά θέλησε να πιστέψει σε αυτήν την ιδέα, ώστε να δώσει τέλος στην αναμονή της εύρεσής του. Η συγγραφέας κρατά τον γρίφο άλυτο μέχρι την τελευταία στιγμή, κατά την οποία η πρωταγωνίστρια βρίσκεται ήδη στο λυτρωτικό στάδιο της αποδοχής.
Οι «Χίλιες ανάσες», πέρα από την απεικόνιση των γεγονότων της εποχής μας, αποτελούν και έναν χάρτη των ηθών σε επαρχιακές περιοχές, όπως είναι το Κουκούτσι. Η συγγραφέας αποτυπώνει μέσα από την ιστορία και τη χηρεία της Πηγής αλλά και της Πέπης προκαταλήψεις, συντηρητισμούς ή απλά συνήθειες και ήθη που υφίστανται ακόμη σε μέρη αλλοτινά από τα μεγάλα αστικά κέντρα που φαντάζουν σε κάποιους σαν παράλληλα σύμπαντα. Έτσι, παρότι πρόκειται για ένα σύγχρονο μυθιστόρημα, σε αρκετά σημεία είχα την αίσθηση πως διαβάζω μια ιστορία άλλης εποχής και βρίσκομαι σε δύο παρόντα διαφορετικά.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:
Η Ιωάννα Καρυστιάνη γεννήθηκε στα Χανιά το 1952 από Μικρασιάτες γονείς. Σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως σκιτσογράφος. Έχει βραβευθεί με το κρατικό βραβείο μυθιστορήματος δύο φορές, το 1998 και το 2007, και με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 2000. Το συγγραφικό της έργο είναι πλούσιο και η συγγραφέας έχει υπάρξει επίσης σεναριογράφος των ταινιών «Νύφες» (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2004), «Μικρά Αγγλία» και «Το Τελευταίο Σημείωμα», όλες του σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη. Έχει επίσης συνεργαστεί στο σενάριο της ταινίας «Ψυχή Βαθιά», επίσης του ίδιου σκηνοθέτη.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
