Τι κάνει αυτό το Μουσείο μοναδικό;
Όταν ακούμε «Λαογραφικό Μουσείο», το μυαλό των περισσότερων από εμάς πάει στις κλασικές συλλογές αγροτικών εργαλείων και παραδοσιακών φορεσιών. Λίγο πολύ, κάθε περιοχή πλέον έχει έναν δικό της χώρο που διασώζει αυτή την κληρονομιά. H εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα βρίσκεται στην Ξάνθη. Στο συγκεκριμένο Λαογραφικό μουσείο τον πρώτο λόγο έχει η άρχουσα αστική τάξη της πόλης.
Η Ξάνθη στο τέλος του 19ου αιώνα ζει την Belle Époque της. Θέατρα, σινεμά, ξενοδοχεία και καμπαρέ αποτελούν μέρος του αστικού τοπίου. Όλα αυτά εξαιτίας μιας ποικιλίας καπνού. Ή καλύτερα, της κορυφαίας ποικιλίας καπνού ανά τον κόσμο. Η καλλιέργεια, η επεξεργασία και το εμπόριο του μπασμά, θα αλλάξει εκ βάθρων την εικόνα της πόλης. Πρωταγωνιστικό ρόλο θα παίξουν, περίπου εκατό οικογένειες πλουσίων εμπόρων. Θα εγκατασταθούν στην Ξάνθη, θα αναπτύξουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και θα χτίσουν τα σπιτικά τους.
Το κτήριο του Λαογραφικού Μουσείου
Σ’ ένα από αυτά τα σπιτικά, στεγάζεται και το Λαογραφικό Μουσείο. Το δίδυμο κτίσμα αποτελεί το μεγαλύτερο πλήρως αποκατεστημένο αρχοντικό της Βορείου Ελλάδος. Χτίστηκε για να στεγάσει τους δύο γιους της οικογένειας Κουγιουμτζόγλου, με σχέδια που έφερε η οικογένεια από την Αυστρία. Το κτήριο αποτελεί από μόνο του ένα στολίδι. Η πρόσοψη του με την αρχιτεκτονική συμμετρία και τα 26 παράθυρα, στο κεντρικότερο σοκάκι της Παλιάς Πόλης, εντυπωσιάζει τον επισκέπτη.
Οι αντιθέσεις που συναντά κανείς διαβαίνοντας το κατώφλι του οικήματος, αντικατοπτρίζουν μια κοινωνία που κοιτούσε μεν στη δύση, αλλά δεν λησμονούσε και τα καλά της Ανατολής. Έτσι, ο αυστριακός διάκοσμος των τοιχογραφιών συνυπάρχει με τα ιδιωτικά χαμάμ της οικογένειας στην πίσω αυλή. Στις 19 αίθουσες του φιλοξενούνται εκθέσεις που παρουσιάζουν στοιχεία από τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο, την κοινωνική, οικονομική, θρησκευτική ζωή της πόλης και της υπαίθρου των αρχών του 20ου αιώνα.
Μια ξενάγηση στα εκθέματα
Οι κυρίες πίνουν το τσάι τους στην τραπεζαρία. Ντυμένες με την τελευταία μόδα της εποχής, μιλούν για την επερχόμενη χοροεσπερίδα και τα “επίκαιρα” της γειτονιάς. Την ίδια στιγμή, οι άντρες βρίσκονται στο γραφείο και κλείνουν οικονομικές συμφωνίες. Ο καπνός της Ξάνθης έχει φτάσει στα πέρατα του κόσμου. Όσο το εμπόριο μεγαλώνει, τόσο μεγαλώνει και η διάρκεια των συζητήσεων γι’ αυτό. Ο μικρός της οικογένειας έχει το μυαλό του στον πάνω όροφο του σπιτιού, όπου στο δωμάτιο του τον περιμένουν ένα σωρό παιχνίδια. Όμως η δασκάλα πιάνου δεν φαίνεται να πτοείται και το μάθημα συνεχίζεται κανονικά.
Η εικόνα είναι τελείως διαφορετική στο υπόγειο. Το υπηρετικό προσωπικό χρησιμοποιεί μόνο την πίσω πόρτα του σπιτιού. Περνά τον χρόνο του κυρίως στην κουζίνα και στα κελάρια. Τα φανταχτερά φορέματα έχουν δώσει την θέση τους στα καθημερινά ρούχα και τις παραδοσιακές ενδυμασίες. Στους τοίχους δεν υπάρχουν βαυαρικά τοπία, αλλά κρεμασμένα μαγειρικά σκεύη. Ο Θρακιώτης, ο Μικρασιάτης και ο Σαρακατσάνος, η χριστιανή και η μουσουλμάνα γυναίκα συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο. Αυτή άλλωστε είναι και η Ξάνθη.
Οι δράσεις γύρω από το Λαογραφικό Μουσείο
Το Λαογραφικό Μουσείο αποτελεί την ναυαρχίδα της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης. Η ΦΕΞ ιδρύθηκε το 1952 και αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους συλλόγους της περιοχής. Στην δράση της οφείλεται η ίδρυση της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της Ξάνθης, του Πολιτιστικού Ραδιοφώνου, αλλά και του ίδιου του Μουσείου, που άνοιξε τις πόρτες του το 1975. Από τότε μέχρι και σήμερα, το Μουσείο τελεί υπό την κηδεμονία του Συλλόγου, ο οποίος φροντίζει για την λειτουργία και την συντήρηση του. Παράλληλα, ο Σύλλογος δραστηριοποιείται μέσα από μια πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκπαιδευτικών δράσεων, καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου. Πάνω από 850 άτομα συμμετέχουν κάθε χρόνο στα εργαστήρια της αρεσκείας τους, που οργανώνονται από την Ένωση.
Ημέρες & ώρες λειτουργίας : Τρίτη έως και Κυριακή 9.30 – 14.30
Η ιστοσελίδα της ΦΕΞ για όποιον αναζητά παραπάνω πληροφορίες: http://www.fex.org.gr/
Σύνταξη κειμένου: Παναγιώτης Μπαρδάκης
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
