Χωρίς να έχω δει καμία απολύτως ταινία του Φινλανδού Άκι Καουρισμάκι, αποφάσισα να ξεκινήσω με τα Πεσμένα Φύλλα, η οποία βγήκε το 2023. Έχοντας βέβαια επίγνωση της προέλευσης του σκηνοθέτη, και ολίγον τι του βιογραφικού του, μπήκα στην χειμερινή αίθουσα του σινεμά περιμένοντας να δω την ταινία που απέσπασε το βραβείο Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών. Ενώ βέβαια, είχα απογοητευτεί από τον φετινό Χρυσό Φοίνικα (Ανατομία Μιας Πτώσης, Ζιστίν Τριέ), τα Πεσμένα Φύλλα με εξέπληξαν ευχάριστα. Ίσως μάλιστα, να είναι και η καλύτερη ταινία που μας έδωσε το 2023. Ενδεχομένως να είναι εξίσου καλή με ελάχιστες άλλες, αλλά δεν τις είδα όλες, επομένως δεν θα κάνω καμία πρόβλεψη, ούτε υπόσχεση. Ας δούμε άρα τα στοιχεία που απόλαυσα στην ταινία, αναφέροντας στην πορεία και την υπόθεση. Όπως συνηθίζω στις περισσότερες κριτικές μου, δεν κάνω σπόιλερς, αλλά θα εκτιμούσα ιδιαίτερα να βλέπατε την ταινία πριν διαβάσετε την παρούσα κριτική.
Το μπλε του Βορρά
Έχοντας απερίγραπτη εκτίμηση για τους Σκανδιναβούς σκηνοθέτες, με ιδιαίτερη αδυναμία στον ‘Ινγκμαρ Μπέργκμαν, χάρηκα ιδιαίτερα που άκουσα Φινλανδικά σε αυτή τη ταινία, καθώς προσεγγίζει αρκετά τα Σουηδικά. Οι δύο εργαζόμενοι πρωταγωνιστές μας φαίνονται ιδιαίτερα μοναχικοί, και εδώ είναι που μπαίνει το ψυχρό κλίμα του Βορρά. Θα μπορούσε να πει κανείς πως κάνει την εμφάνιση του ως χαρακτήρας και αυτό, καθώς φαίνεται στα χρώματα της ταινίας, που γυρίστηκε και μονταρίστηκε αριστουργηματικά. Αυτό παρατήρησα άλλωστε και από τα πρώτα λεπτά, κάνοντας με να θέλω να δω περισσότερο Καουρισμάκι, μη χορταίνοντας τις τεχνικές του. Τα χρώματα του Ελσίνκι είναι πανταχού παρόντα, και σε αυτά προσθέτει η παραγωγή με τις ενδυματολογικές επιλογές των πρωταγωνιστών και των γύρω τους, θυμίζοντας μου το Λα Λα Λαντ του Ντάμιαν Σαζέλ και ελαφρώς τον πολύχρωμο κόσμο του Γουές Άντερσον. Ωστόσο, ο Καουρισμάκι φαίνεται να κατασκευάζει τον δικό του μικρόκοσμο στο Φινλανδικό σινεμά με βίντατζ κομμάτια και εξαιρετικά πολλή προσοχή στη λεπτομέρεια.
Το χιούμορ
Καθώς ακολουθούμε τους δύο πρωταγωνιστές οι οποίοι έχοντας ελάχιστες συναναστροφές, προσπαθούν να βρουν ο ένας τον άλλον στις γωνιές του Ελσίνκι, έξω από σινεμά και σε μπαράκια με καραόκε, παρατηρούμε και ένα εξαιρετικά καλογραμμένο σενάριο, το οποίο φέρνει λίγη χημεία στο άβολο κλίμα που επικρατεί. Εδώ είναι άλλωστε, το σημείο που αποκαλύπτεται και το γεγονός για το οποίο επέλεξα τον τίτλο αυτού του άρθρου: το άβολο. Οι δύο χαρακτήρες βρίσκονται σε μια μεταιχμιακή κατάσταση, θέλουν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον και δεν μπορούν, είτε γιατί δεν τους το επιτρέπουν οι συγκυρίες, είτε γιατί δεν τους το επιτρέπουν οι ίδιοι τους οι εαυτοί. Το σενάριο και μερικές ατάκες μου θύμισαν εκείνες που αβίαστα έλεγε ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ σε πολλαπλά νουάρ φέρνοντας ένα χαμόγελο στα χείλη μου. Ενδεχομένως τα αστεία να μην είναι απόλυτα πετυχημένα πάντα στο σενάριο, αλλά αυτός φαίνεται να ήταν και ο σκοπός.
Η επικαιρότητα
Αυτό σίγουρα θα το συνειδητοποιήσω βουτώντας στο λοιπό έργο του Καουρισμάκι, αλλά εκτίμησα ιδιαίτερα όλα τα στοιχεία της επικαιρότητας που έφερε στο προσκήνιο. Και αυτά δρούσαν ως δευτερεύουσες πλοκές, αλλά αποτέλεσαν έναν από τους λόγους που απορροφήθηκα τόσο από το παρόν φιλμ. Αυτά ίσως και η διάρκεια ήταν οι γαρνιτούρες που διαμόρφωσαν την πολύ θετική άποψή μου για την ταινία. Η διαστρωμάτωση των νοημάτων στα Πεσμένα Φύλλα είναι και ο λόγος που τα βρίσκω τρομερά εύκολα στην επαναπαρακολούθηση. Να συνεκτιμηθεί βέβαια, ότι υπήρχαν, μαζί με τον τίτλο της ταινίας, αξιοσημείωτες μουσικές επιλογές.
Τελική εντύπωση
Το 2023 μας έδωσε πολλές ταινίες χωρίς πρωτότυπα σενάρια, που δεν χρειάστηκαν ιδιαίτερη έμπνευση και είχαν κυρίως εμπορικούς στόχους. Πολλές από αυτές τους κατάφεραν μάλιστα, και, δεν μπορούμε να πούμε τίποτα για αυτό πέρα από το να δώσουμε συγχαρητήρια στις ομάδες μάρκετινγκ που δούλευαν μέρα-νύχτα για αυτές τις επιτυχίες. Ωστόσο, πρέπει να ρίξουμε λιγάκι τον προβολέα και στις λιγότερο διαφημισμένες ταινίες, όπως τα Πεσμένα Φύλλα. Μπορεί να βασίστηκε μεν σε μια απλοϊκή ιστορία, και η πλοκή να κυλούσε ήπια χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις, αλλά, όπως έχω ξαναγράψει, στην απλότητα είναι που κρύβεται η μαεστρία του σκηνοθέτη. ‘Οση ώρα και να κρατάει μια ταινία, εάν έχει μελετηθεί και σκηνοθετηθεί σωστά, θα περάσει γρήγορα. Τα 80 λεπτά των Πεσμένων Φύλλων, είναι όσα επαρκούν για να ολοκληρωθεί το νόημα που θέλει να περάσει ο σκηνοθέτης στο κοινό του. Να συνεκτιμηθεί βέβαια, ότι υπήρχαν, μαζί με τον τίτλο της ταινίας, αξιοσημείωτες μουσικές επιλογές.
