Στο παρελθόν η έννοια τού design προέκυπτε πολύ αργά στην διαδικασία της παραγωγής και σκοπός του ήταν η βελτίωση της ελκυστικότητας ενός προϊόντος ή μίας φίρμας. Σήμερα η ανάγκη της επέκτασης της καινοτομίας έτσι ώστε να συμπεριλάβει διαδικασίες, υπηρεσίες και προϊόντα ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα έχει μετατρέψει τους σχεδιαστές από «ενδυματολόγους» ιδεών σε δημιουργούς.
Το design thinking αποτελεί μια μεθοδολογία που παρέχει λύσεις σε προβλήματα προσεγγίζοντάς τα, βάσει των λύσεων τους. Η μέθοδος αυτή είναι εξαιρετικά χρήσιμη στην αντιμετώπιση σύνθετων προβλημάτων τα οποία δεν είναι αυστηρώς καθορισμένα ή άγνωστα, μέσω της κατανόησης των ανθρώπινων αναγκών που σχετίζονται με αυτά, επανατοποθετώντας τα προβλήματα με ανθρωποκεντρικό τρόπο δημιουργώντας πολλές νέες ιδέες μέσω του brainstorming και μέσω της υιοθέτησης μίας πρακτικής προσέγγισης στην πρωτοτυπία και στην δοκιμή.
Ιστορικά η έννοια του design thinking ξεκίνησε από τον Alex Osborn ( Αμερικανός διαφημιστής ) το ’50 ο οποίος βελτίωσε την τεχνική της δημιουργικής σκέψης ( brainstorming ) και την εισήγαγε στον κόσμο των επιχειρήσεων. Τη δεκαετία του ’60 στο Stanford ξεκινά το πρώτο πρόγραμμα σπουδών πάνω στο product design αλλά με εστίαση στον άνθρωπο. Το ’87 δημοσιεύεται το περιοδικό Design Thinking από τον Peter Rome και τις εκδόσεις του MIT. Ο David Kelly το 1991 δημιουργεί την IDEO μια εταιρεία που βοηθά επιχειρήσεις να λύσουν τα προβλήματα τους και να καινοτομήσουν μέσα από το design thinking. Με την αλλαγή της χιλιετίας το design thinking εξαπλώνεται, οι δημοσιεύσεις πολλαπλασιάζονται, τα πανεπιστήμια εντάσσουν δυναμικά μαθήματα design thinking στα προγράμματα σπουδών και οι εταιρείες βασίζονται πάνω σε αυτό για να καινοτομήσουν.
Η Μέθοδος
Ο νομπελίστας Herbert Simon το 1969 με την ρηξικέλευθη δημοσίευση του «The Sciences of the Artificial» παρουσίασε μία από τις πρώτες μεθόδους για το design thinking. Η μέθοδος του Simon επηρέασε την δημιουργία άλλων διαδικασιών. Παρόλο που μέχρι σήμερα έχουν εμφανιστεί αρκετές νέες μεθοδολογίες για το design thinking, όλες εν πολλοίς βασίζονται στο μοντέλο των επτά βημάτων του Simon.
Εν προκειμένω θα παρουσιαστεί συνοπτικά μια μέθοδος πέντε βημάτων όπως προτάθηκε από τον Hasso – Platner καθηγητή στο Institute of Design ( d.school ) του Stanford, την καλύτερη σχολή σήμερα γύρω από το design thniking. Τα πέντε βήματα είναι τα εξής : Empathize (Ενσυναίσθηση) , Define (Ορισμός), Ideate (Η σύλληψη ιδεών), Prototype (υπόδειγμα), Test (Έλεγχος).
Empathize ( Ενσυναίσθηση)
Το πρώτο βήμα στην διαδικασία του design thinking είναι η εις βάθος κατανόηση του προς επίλυση προβλήματος. Αυτό περιλαμβάνει την επαφή και την ενσυναίσθηση με τα άτομα που επηρεάζονται από το πρόβλημα, την ομιλία με ειδικούς για την εις βάθος κατανόηση του προβλήματος αλλά και την ενσωμάτωση στο περιβάλλον όπου παρουσιάζεται το πρόβλημα έτσι ώστε να κατανοηθεί η αλληλεπίδραση αυτών τον δύο. Η ενσυναίσθηση είναι θεμελιώδης σε ανθρωποκεντρικές διαδικασίες όπως το design thinking καθώς ο σχεδιαστής αποκτά μια αντίληψη των πραγμάτων από την σκοπιά των ατόμων που εμπλέκονται στο πρόβλημα.
Αναλόγως των περιστάσεων συλλέγεται ένας μεγάλος αριθμός δεδομένων σε αυτό το στάδιο για να χρησιμοποιηθούν στην επόμενη φάση αλλά και για να αποκτηθεί η καλύτερη δυνατή αντίληψη του προβλήματος.
Define (Ορισμός του προβλήματος)
Στην επόμενη φάση, οι πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί στο προηγούμενο βήμα αναλύονται διεξοδικά και συνδέονται μεταξύ τους για να ορίσουν τον πυρήνα του προβλήματος. Βασικός στόχος είναι το πρόβλημα να διατυπωθεί με έναν ανθρωποκεντρικό τρόπο. Η σωστή διατύπωση του προβλήματος θα βοηθήσει τους designers να βρουν και να αναπτύξουν τις κατάλληλες λειτουργίες και διαδικασίες για να λύσουν το πρόβλημα. Ακόμα, στο στάδιο του Ορισμού είναι δυνατόν να ξεκινήσει η μετάβαση στο επόμενο βήμα θέτοντας ερωτήσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην εξεύρεση των λύσεων.
Ideate (Η σύληψη ιδεών)
Εδώ οι σχεδιαστές είναι έτοιμοι να παράγουν ιδέες. Στα δύο προηγούμενα βήματα έχουν κατανοηθεί οι εμπλεκόμενοι και το περιβάλλον. Ταυτοχρόνως έχουν αναλυθεί τα δεδομένα διατυπώνοντας έναν ανθρωποκεντρικό ορισμό του προβλήματος. Από εδώ και στο εξής είναι η ώρα για την εξεύρεση λύσεων και για την εξερεύνηση διαφορετικών οπτικών πάνω στο πρόβλημα. Υπάρχουν πολλές μέθοδοι για την σύλληψη ιδεών. Το Brainstorming και η τεχνική Worst possible idea είναι οι πιο χρησιμοποιούμενες.
Prototype (Υπόδειγμα)
Η ομάδα σχεδίασης θα δημιουργήσει έναν αριθμό φθηνών και περιορισμένων εκδόσεων του προϊόντος και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του έτσι ώστε να ελεγχθούν οι λύσεις που παρήχθησαν στην προηγούμενη φάση. Αυτή είναι μία πειραματική φάση όπου στόχος είναι ο έλεγχος των πιθανών λύσεων. Οι λύσεις εφαρμόζονται στα υποδείγματα μία προς μία και ερευνώνται. Στη συνέχεια είτε γίνονται αποδεκτές βελτιούμενες και επανελεγχόμενες, είτε απορρίπτονται. Στο τέλος αυτού του βήματος η ομάδα σχεδιασμού θα έχει μία καλύτερη εικόνα των περιορισμών του προϊόντος και μία εικόνα του πώς οι χρήστες ανταποκρίνονται, συμπεριφέρονται και αλληλεπιδρούν με το προϊόν.
Test (Έλεγχος)
Οι σχεδιαστές ελέγχουν ενδελεχώς το συνολικό προϊόν χρησιμοποιώντας τις καλύτερες λύσεις που ελέγχθηκαν στην προηγούμενη φάση. Στο τέλος αυτού του βήματος η ομάδα θα έχει αποφασίσει βάσει των αποτελεσμάτων των διαφόρων ελέγχων την καλύτερη λύση, η οποία και εφαρμόζεται για την επίλυση του προβλήματος.
Είναι βασικό να επισημανθεί η μη γραμμικότητα της διαδικασίας. Το μοντέλο παρουσιάστηκε ως μια γραμμική συνέχεια πέντε βημάτων οπού το κάθε βήμα παρήγαγε ένα λογικό συμπέρασμα το οποίο χρησιμοποιόταν στο επόμενο βήμα. Στην πραγματικότητα όμως διαφορετικές ομάδες μπορεί να εκτελούν διαφορετικά βήματα της διαδικασίας. Η συλλογή πληροφοριών και η δημιουργία υποδειγμάτων μπορεί να γίνεται κατά την διάρκεια όλου του project προκειμένου να εξασφαλιστεί πλήρως η κατανόηση του προβλήματος και η εξεύρεση της βέλτιστης ιδέας. Τέλος, είναι πιθανό τα αποτελέσματα που προκύπτουν κατά την διάρκεια ενός βήματος να οδηγήσουν στην επανάληψη του προηγούμενου για την παραγωγή εγκυρότερων στοιχείων.
