Βασικές πληροφορίες για το δίκτυο Natura 2000
Το δίκτυο Natura 2000 αποτελεί έναν σπουδαίο πανευρωπαϊκό σχεδιασμό που στοχεύει στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Ειδικότερα, αποτελεί το Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών οι οποίες φιλοξενούν φυσικό πλούτο και αποτελούν οικότοπο διαφόρων ειδών. Το δίκτυο ιδρύθηκε τον Μάιο του 1992 και η νομική φύση του στηρίζεται σε οδηγίες που δόθηκαν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους οικότοπους και την προστασία των πουλιών. Έτσι, κάθε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλει να δημιουργήσει μία λίστα από περιοχές. Αυτές οι περιοχές ελέγχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αν πληρούνται τα κριτήρια, δίνεται η οδηγία για ενσωμάτωσή τους στο δίκτυο. Έχει γίνει σαφές πως το δίκτυο αυτό δεν απαγορεύει εξολοκλήρου κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα στις περιοχές που το πλαισιώνουν. Η όποια δραστηριότητά όμως θα πρέπει να υλοποιείται χωρίς κατασπατάληση των πόρων και με πλήρη σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον. Στην Ελλάδα έχουν χαρακτηριστεί 202 περιοχές ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και 241 Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ).
Ο συσχετισμός των ορυκτών στην Ελλάδα με το δίκτυο Natura
Με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στη Γενική Διεύθυνση Ορυκτών Πρώτων Υλών, από τα ορυκτά που προορίζονται για εκμετάλλευση, μαζί με χώρους που έχουν μεταλλευτικά δικαιώματα, ένα ποσοστό της τάξης του 30-35% βρίσκεται μέσα στο δίκτυο. Αυτό σημαίνει ότι στις περιοχές που προστατεύονται από το Natura 2000 μπορεί πολύ εύκολα να δοθεί άδεια για έρευνα ή έναρξη εξορυκτικής δραστηριότητας. Αξίζει να σημειωθεί πως στο ποσοστό αυτό δεν συμπεριλαμβάνεται ένα μεγάλο ποσοστό άλλων δραστηριοτήτων. Τέτοιες είναι η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων των υδρογονανθράκων στο Θρακικό πέλαγος, η πραγματοποίηση γεωφυσικών και σεισμικών ερευνών και η εκμετάλλευση περιοχών στις οποίες είναι πιθανό να βρίσκεται πετρέλαιο. Εύκολη κρίνεται λοιπόν η νομιμοποίηση εκμεταλλευτικών δραστηριοτήτων σε αυτές τις περιοχές.
Η παραχώρηση δικαιωμάτων για εκμεταλλευτική δραστηριότητα και έρευνες σε περιοχές προστατευόμενες από το δίκτυο Natura
Στην Ελλάδα 90 προστατευόμενες περιοχές και καταφύγια βρίσκονται σε κοντινή απόσταση με εκτάσεις που έχουν παραχωρηθεί από την κυβέρνηση σε πετρελαϊκές εταιρείες. Οι εταιρείες αυτές επιδιώκουν την απόσπαση μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου και φυσικού αερίου εφαρμόζοντας κάθε δυνατό μέσο. Έτσι εφαρμόζουν έρευνες οι οποίες διεγείρουν το υπέδαφος – κυρίως το υποθαλάσσιο – με σεισμικές δονήσεις. Παράλληλα στην περιοχή παρατηρείται μια μεγάλη κινητικότητα πλοίων και ανθρώπινου δυναμικού, η οποία διαταράσσει τη φυσική ροή της ζωής στους υδροβιότοπους. Σημαντικός παράγοντας είναι και η ρύπανση που προκαλείται με τη διενέργεια αυτών των έργων. Οι περισσότερες από αυτές τις δραστηριότητες λαμβάνει χώρα σε θαλάσσιες ζώνες του Ιονίου και της Κρήτης. Αυτό σημαίνει ότι αυτή η ρύπανση μπορεί πολύ εύκολα να μεταφερθεί και σε μεγαλύτερες υδάτινες εκτάσεις. Στους υδάτινους αυτούς βιότοπους ζουν και μοναδικά είδη άγριας ζωής, όπως η χελώνα Caretta caretta. Τα ζώα αυτά χρειάζονται την προστασία μας και όχι την περαιτέρω διατάραξη των περιοχών όπου διαβιώνουν.
Τελικά το δίκτυο Natura και οι περιβαλλοντικοί νόμοι προστατεύουν αποτελεσματικά το φυσικό περιβάλλον;
Αυτό που παρατηρείται είναι ότι οι περιβαλλοντικοί νόμοι ξεκινούν από μία θετική αφετηρία. Ωστόσο, στη συνέχεια οι αρχές που πρεσβεύουν θυσιάζονται στο ανώτερο οικονομικό και επιχειρησιακό συμφέρον. Οι νόμοι και οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης χαρακτηρίζονται από ελαστικότητα και παραθυράκια. Μέσω αυτών μπορεί κάποιος να εκμεταλλευτεί αυτές τις περιοχές για ίδιον όφελος και μάλιστα χωρίς να μπορεί ουσιαστικά να διωχθεί νομικά.
Και η ερώτηση που τίθεται είναι η εξής: Πότε θα γίνει αντιληπτό ότι χωρίς πετρέλαιο υπάρχει μεγάλη πιθανότητα επιβίωσης αλλά χωρίς νερό και οξυγόνο, είναι αυτονόητο πως, δεν θα προλάβουμε καν να αναρωτηθούμε; Ίσως το παράδειγμα των ημερών λύσει σε πολλούς αυτή την απορία και διαφωτίσει όσους ακόμη αναρωτιούνται.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
- https://geodata.gov.gr/dataset/to-diktuo-natura-2000-kai-prostateuomenes-periokhes
- https://el.wikipedia.org/wiki/Natura_2000
- https://www.wwf.gr/news/2187-i-megalyteri-pigi-ploytou-tis-xoras-se-kindyno
