Χαμάς και Παλαιστίνη σε σύγκρουση με το Ισραήλ: υπάρχει κάτι πιο επίκαιρο να συζητήσει κανείς; Ένα δύσκολο θέμα, πολυπαραγοντικό και αρκετά ανησυχητικό για τις πολιτικές ισορροπίες σε όλο το κόσμο. Μέσα σε όλη αυτή τη σύγχυση, όμως, είναι σημαντικό να γίνει μία διευκρίνιση: Χαμάς και Παλαιστίνη δεν είναι δύο απολύτως ταυτόσημες έννοιες.
Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή
Πολλοί όταν ακούν Παλαιστίνη μπερδεύονται και δεν αντιλαμβάνονται ποια η σχέση του με το Ισραήλ. Ιστορικά, η ονομασία Παλαιστίνη αποδίδει την έκταση που βρίσκεται μεταξύ Μεσογείου και των Οχθών του Ιορδάνη ποταμού στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, η ονομασία Παλαιστίνη από μόνη της έχει πιο πολύ ιστορικό βάρος και ίσως θρησκευτικό. Συμπεριλαμβάνει τόσο τους Άραβες όσο και τους Εβραίους. Πρόκειται ουσιαστικά για δύο λαούς που επιδιώκουν την εκπροσώπησή τους το κάθε ένα σε ένα κυρίαρχο κράτος στη περιοχή και γίνεται αντιληπτό ότι η γη δεν μπορεί να φιλοξενεί και τους δυο.
Αρχικά, οφείλουμε να τονίσουμε ότι είναι σωστότερο να μιλάμε για το κράτος της Παλαιστίνης ή την Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή. Μεταφερόμαστε στο 1947, μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου οπότε και ο ΟΗΕ, πρότεινε ένα σχέδιο διχοτόμησης της Παλαιστίνης, σε ένα εβραίικό και ένα αραβικό κράτος, ενώ η Ιερουσαλήμ θα αποτελούσε ένα διαφορετικό κράτος. Δεν έγινε αποδεκτό από τους λαούς της περιοχής, ακολούθησαν συγκρούσεις και τελικά το έτος 1948 μετά από πολλές ανακατατάξεις δημιουργείται το Κράτος του Ισραήλ και η Παλαιστινιακή Κυβέρνηση από τον Αραβικό Σύνδεσμο. Ακολουθούν πόλεμοι, όπως αυτός των 6 ημερών, και οι δύο Ιντιφάντες, οι οποίοι μας φέρνουν στο σήμερα.
Σήμερα, η Εθνική Παλαιστινιακή Αρχή αναγνωρίζεται μερικώς από τη Διεθνή κοινότητα και διεκδικεί την Λωρίδα της Γάζας και της Δυτικής Όχθης, δύο αποκομμένα εδάφη του Ισραήλ. Η πολιτική οργάνωση της Παλαιστίνης είναι τέτοια που ως στόχο έχει την Οργάνωση για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης.
Φατάχ και PLO
Σε σχέση με τη πολιτική οργάνωση της Παλαιστίνης όλα αρχίζουν με την ίδρυση της Φατάχ που αποδίδεται στα εβραϊκά ως: Harakat al-Tahrir al-watani al-Filastini τα 1957-59. Αν πάρετε τα αρχικά και τα βάλετε το ένα πίσω από το άλλο αλλά ανάποδα σχηματίζεται το αρκτικόλεξο Φατάχ. Είχαν προηγηθεί κινήσεις οργάνωσης από τους Παλαιστίνιους και Άραβες γενικότερα, εναντίον των Ισραηλινών και των εδαφών τους, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που υπήρχε μία τέτοια ενιαία οργάνωση με στόχο την επίτευξη της Παλαιστινιακής εθνικής ιδέας ως ενιαίο κράτος. Παράλληλα, στόχευαν τη διάλυση του κράτους του Ισραήλ με τη βία. Τότε, οι Αλγερινοί είχαν επαναστατήσει έναντι των Γάλλων αποικιοκρατών και οι Άραβες είχαν πειστεί από την πραγματικότητα που ίσχυε στο δικό τους πόλεμο ότι ήταν μόνοι τους έναντι των Ισραηλινών και δεν θα έπρεπε να περιμένουν ξένη βοήθεια. Στη πραγματικότητα, η οργάνωση αυτή ασχολήθηκε μόνο με την ανεύρεση κονδυλίων για τη διεξαγωγή του αγώνα. Αποτέλεσε πρόδρομος και το κύριο κόμμα εντός της PLO (Palestine Liberation Organization – Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης). Αξίζει να τονιστεί ότι το 1988 η ΦΑΤΑΧ αφαιρέθηκε από τον κατάλογο των Ηνωμένων Πολιτειών με τις τρομοκρατικές οργανώσεις αφού αποκήρυξε τη τρομοκρατία. Ακόμη, ο γενικός γραμματέας της ΦΑΤΑΧ είναι ο μόνος αναγνωρισμένος διεθνώς συνομιλητής με τη Παλαιστίνη και πρόεδρος της εθνικής Παλαιστινιακής Αρχής.
Συνεχίζοντας, η Οργάνωση για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης ιδρύθηκε το 1964 και είχε επίσης ως στόχο την εθνική οργάνωση των Παλαιστινίων σε ένα ενιαίο κράτος. Αυτό θα το επιτύγχανε μέσα από την συγκέντρωση των Αραβικών δυνάμεων κάτω από μία κοινή ομπρέλα ηγεσίας, την αποφυγή μεμονωμένων επιθετικών δράσεων έναντι του Ισραήλ προκειμένου να αποφύγει τυχόν βαριά αντίποινα έναντι των Παλαιστινίων και την έκρηξη ενός καινούριου Πολέμου. Γενικότερα, οι ιδρυτές της Φατάχ παρότι συμμετείχαν στο ιδρυτικό συνέδριο της PLO έβλεπαν με κάποια καχυποψία τη μετριοπαθή της στάση. Οπότε, λειτούργησε αυτοβούλως κλιμακώνοντας τις εισβολές σε Ισραήλ κάτι που οδήγησε στην έκρηξη της έντασης στη Μέση Ανατολή κατά το 1967, στον πόλεμο των Έξι ημερών, στη ριζοσπαστικοποίηση των Παλαιστινίων και στην καθιέρωση της Φατάχ ως κορμό της PLO.
Στον αντίποδα της Φατάχ και της PLO συναντά κανείς την Χαμάς, για τους λόγους που θα τονίσουμε παρακάτω. Σήμερα, από το 2007 και μετά πολιτικά έχει κυριαρχήσει η Χαμάς στη λωρίδα της Γάζας μετά από ένα σύντομο εμφύλιο μεταξύ Χαμάς και Φατάχ. Αξίζει να γνωρίζετε ότι από το 2007 και μετά δεν έχουν διεξαχθεί εκλογές στη Παλαιστινιακή αρχή.
Χαμάς
Το πλήρες όνομά της είναι: Harakah al-Muqawamah al-Islamiyyah που στα Ελληνικά αποδίδεται ως Ισλαμικό κίνημα αντίστασης. Από αυτό δημιουργείται το HMS και στο Σύμφωνο της Χαμάς μεταφέρεται ως hamas που σημαίνει «ζήλος» στα εβραϊκά. Πρόκειται για μια φονταμενταλιστική σουνιτική Ισλαμιστική οργάνωση. Βάση της Ιδεολογίας της είναι: η θρησκεία, η κοινωνική υποστήριξη των Παλαιστινίων και ο αγώνας κατά του Ισραήλ. Όπως βλέπουμε λοιπόν αυτά τα στοιχεία είναι κοινά με το άλλο κόμμα. Εκεί που διαφοροποιούνται είναι στην ίδια τη δράση τους.
Ήδη από το 1987 άρχισε να δραστηριοποιείται σε διάφορες εξεγέρσεις όπως αυτή της πρώτης Ιντιφάντα κατά τη διάρκεια των οποίων είχε κατηγορηθεί για επιθέσεις έναντι αμάχων Ισραηλιτών και απαγωγές, με τις ΗΠΑ να τη συμπεριλαμβάνουν στο κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων. Άλλη διαφορά με τη Φατάχ, είναι ότι η Χαμάς δεν αναγνωρίζει την υπόσταση του Ισραηλινού κράτος και υποστηρίζει την πλήρη εκδίωξη των Ισραηλιτών από την περιοχή. Ας τονιστεί, ότι τα κράτη που την αναγνωρίζουν διεθνώς ως συνομιλητή για το Παλαιστινιακό ζήτημα είναι η Τουρκία, το Ιράν και το Κατάρ ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση τη θεωρεί και αυτή τρομοκρατική οργάνωση.
Για να πάρουμε μια παραπάνω ιδέα στο γιατί η Χαμάς είναι υπεύθυνη για την πρόσφατη επίθεση στο Ισραήλ που άφησε πίσω της χιλιάδες νεκρούς, χρειάζεται να κάνουμε μία σύντομη επεξήγηση στο γενικότερο κλίμα που τη περιβάλει. Μετά την επικράτηση της στη Λωρίδα της Γάζας, οι Παλαιστίνιοι την αγκάλιασαν ως το πιο πατριωτικό κόμμα. Σύντομα, όμως, άλλαξε η στάση τους λόγω της απομόνωσης της χώρας από τη βοήθεια του ανεπτυγμένου κόσμου και των συνεχών συγκρούσεων που επέβαλε να κάνουν οι Παλαιστίνιοι λόγω της ιδεολογίας της. Λέγεται ότι η δράση αυτού του κόμματος έχει βλάψει και τους ίδιους τους Παλαιστινίους. Αυτό συμβαίνει και γιατί ο κυριότερος σύμμαχος της Χαμάς στη περιοχή είναι η Ισλαμική τζιχάντ και συχνά ενώνουν τις δυνάμεις στις επιθέσεις έναντι των Ισραηλινών. Αλλά μιας και που η φήμη του Τζιχάντ γενικότερα προηγείται δεν χρειάζεται καν να εξηγήσουμε το λόγο που πολλές φορές η Χαμάς πρέπει να πιέζει την Ισλαμική τζιχάντ να μην εκκινεί συνεχώς στρατιωτικές επιθέσεις έναντι του Ισραήλ, αφού τα αντίποινα από το Ισραήλ είναι της ίδιας ή και μεγαλύτερης συχνά έντασης. Άλλοι σύμμαχοι της είναι η Συρία και η Χεζμπολάχ στο Λίβανο, χώρες που είναι αντίθετες στις πολιτικές των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Φυσικά, το Ιράν δεν θα μπορούσε να λείπει από την εξίσωση, ειδικά αν παρατηρήσει κανείς ότι επί δεκαετίες το Ιράν ως πυρηνική και στρατιωτική δύναμη, παρέχει στρατιωτική εκπαίδευση και όπλα μέσω της Χαμάς στους ανθρώπους της οργάνωσης. Βέβαια, εννοείται ότι το κοινό όλων αυτών των χωρών δεν είναι μόνο η αντίθεση τους με τη δύση.
Κλείνοντας, είναι εμφανές ότι οι Παλαιστίνιοι είναι κάτι πολύ περισσότερο από τη βίαιη πολιτική της Χαμάς. Στο εσωτερικό κάθε κράτους-έθνους, υπάρχουν εκπρόσωποι της ίδιας ιδεολογίας οι οποίοι τη προσεγγίζουν είτε με ένα πιο δογματικό είτε με ένα πιο μετριοπαθές τρόπο. Γιατί, λοιπόν, η Παλαιστίνη να αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα;
Πηγές
- «What is Hamas? A simple guide to the armed Palestinian group»(2023). Ανακτήθηκε από: https://www.aljazeera.com/news/2023/10/8/what-is-the-group-hamas-a-simple-guide-tothe-palestinian-group (τελευταία πρόσβαση: 16/10/2023)
- Γιάννης Παλαιολόγος (2023):«Οι κρίσιμοι παίκτες στο Μεσανατολικό. Η αναζωπύρωση του Παλαιστινιακού μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτή ανάφλεξη στη περιοχή». Ανακτήθηκε από:https://insidestory.gr/article/oi-krisimoi-paiktes-sto-mesanatoliko (τελευταία πρόσβαση:16/10/2023)
- Βικιπέδεια: Παλαιστίνη (περιοχή). Ανακτήθηκε από:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%B7_(%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%87%CE%AE) (τελευταία πρόσβαση:16/10/2023) - Βικιπέδεια: Σύγκρουση Φατάχ-Χαμάς. Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%8D%CE%B3%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B7_%CE%A6%CE%B1%CF%84%CE%AC%CF%87-%CE%A7%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CF%82 (τελευταία πρόσβαση: 16/10/2023)
- Δρα Δημήτρης Σταθακόπουλος(2023) :«Άλλο PLO και Φατάχ και άλλο η Χαμάς»-Δρ Δημήτρης Σταθακόπουλος». Ανακτήθηκε από: https://www.militaire.gr/hamas-stathakopoulos-plo/ ( τελευταία πρόσβαση:16/10/2023)
- «Τί είναι Χαμάς-Πως ελέγχεται η Λωρίδα της Γάζας» (2023). Ανακτήθηκε από:https://www.naftemporiki.gr/kosmos/1523027/ti-einai-i-chamas-pos-elegchei-tin-lorida-tis-gazas/(τελευταία πρόσβαση:16/10/2023)
- Παλαιστίνη: Χαμάς, Φατάχ, PLO, Χεζμπολάχ, Τζιχάντ… Ποιος είναι ποιος;(2023). Ανακτήθηκε από: https://www.amyna.news/world/palaistini-hamas-fatah-plo-hezbollah-tzixant/(τελευταία πρόσβαση:16/10/2023)
